Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Хирургиялық стоматология кафедрасы қырыбы

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті Хирургиялық стоматология кафедрасы қырыбы: Ауыз қуыс түбі шырышты қабығының ракалды аурулары. Клиникасы, диагностикасы және емі. ПӘНІ: HS 5306 «ХИРУРГИЯЛЫҚ СТОМАТОЛОГИЯ» МАМАНДЫҒЫ 051302 «СТОМАТОЛОГИЯ» КУРС: 5 Қарағанды, 2015. УАҚЫТЫ (ҰЗАҚТЫҒЫ) 1 С

Дәрістің мақсаты: Студенттерді ауыз қуыс түбі шырышты қабығының ракалды ауруларымен таныстыру. Клиникасы, диагностикасы және емдеу тәсілдерін түсіндіру. Осы ауруларды анықтауда хирургстоматологтың рөлі.

Дәрістің жоспары 1. Кіріспе 2. Негізгі бөлім: Этиологиясы; Жіктелуі; Клиникалық сипаты; Зерттеу әдістері; Салыстырмасы диагностикасы; Емдеу әдістері; Клиникалық мысал. 3. Қорытынды

Кіріспе Ракалды аурулар - қатерлі ісіктердің дамуына әкелуі мүмкін тіндердің туа біткен немесе жүре пайда болған зақымданулары.

Ауыз қуыс түбі шырышты қабығының ракалды ауруларының жіктелуі: Қатерлілі ісікке ауысуы жоғары (облигатты) рак алды аурулары: Боуэн ауруы; Қатерлілігі ісікке ауысуы төмен рак алды аурулары: Лейкоплакия (веррукозды формасы); Папилломатоз; Жүйелік қызыл жегінің эррозивті-ойық жаралы және гиперкератозды түрі; Жалпақ теміреткінің эррозивті-ойық жаралы және гиперкератозды түрі;

Боуэн ауруы – шырышты қабықта баяу дамитын, дақты-түйінді зақымдану. Интраэпителиалды ракалды ауру. Клиникасы жағынан лейкоплакия және теміреткемен өте ұқсас. Этиологиясы: - Ауыз қуысының шырышты қабығының созылмалы жарақаты; - Ультрафиолетті зақымдану; - Емдік дәрілер (мышьяк).

Боуэн ауруының клиникалық көрінісі: Көп жағдайда науқасты мазаламайды; Ауыз қуысынығ артқы бөлігі зақымданады. Ошақтар бірігіп, қызарған, тегіс немесе барқыт тәрізді түйін түзуі мүмкін. Егер ұзаққа созылса атрофияланып немесе эрозия болуы мүмкін. Бірнеше айдың ішінде ракқа айналуы мүмкін.

Боуэн ауруының клиникалық көрінісі

Ажырату диагностикасы және емі: Ажырату диагностикасы: лейкоплакия, мерез, жүйелік қызыл жегімен. Нақты диагнозды биопсия арқылы аламыз. Емі: Онкологтың консультациясы, хиругиялық ем (сау тін деңгейіне дейін кесіп алып тастаймыз).

Лейкоплакия – созылмалы экзогенді тітіркендіргіштің әсерінен ауыз қуысының шырышты қабығы мүйізгектенуінің бұзылысы салдарынан болатын факультативті ракалды ауруы.

Этиологиясы Темекі тарту Механикалық жарақаттар Әлсіз ұзақ мерзімді жарақаттар Гальваникалық ток Ауыз қуысының шырышты қабығының қорғаныш қызметінің әлсіреуі

Лейкоплакияның түрлері Қарапайым (тегіс) Веррукозды Эрозивті Темекі шегушінің Таппейнер лейкоплакиясы

Қарапайым лейкоплакия кезіндегі науқастың шағымдары: Сирек жағдайда күйдіріп ауырсыну сезіміне; Тартылу сезіміне; Шырышты қабықтың жағдайына.

Объективті көрінісі: Зақымдалған ошақ гиперкератоз тәрізді дақ (мүйізгкті қабаттың шамадын тыс өсуі), шекарасы айқын; Пішіні және өлшемі бірдей, бірақ айналасындағы тіндермен бір деңгейде жатады; Консистенциясы бойынша шырышты қабаттың күйігі немесе папироса қағазына ұқсас, қырғышпен қырған кезде алынбайды; Пальпацияда тығыздалу ошағы анықталмайды; Қабыну процесстері болмайды.

Қарапайым (тегіс) лейкоплакияның клиникалық

Таппейнер лейкоплакиясы Ошақтың орналасуы: қатты және жұмсақ таңдай, сирек жағдайда қызыл иектің маргинальді бөлігі. Объективті көрінісі: Зақымдалған аймақтың шырышты қабығы қатпарға жиналып, сұр – ақшыл түске боялады; Зақымдалған ошақтың арасында қызыл түсті ұратәрізді нүктелер көрінеді. Ол сілекекй безі түтктерінің гипрекератозды жағдайы. Лейкоплакияның бұл түрі басқа ауыз қуысының ауруларымен бірігіп жүреді. Таппейнер лейкоплакиясы темекі шегуді қойғаннан кейін жазылып кетеді.

Веррукозды лейкоплакия Қарапайым лейкоплакияның жалғасы. Этиологиясы: Тістің немесе тіс протезінің өткір қырлары; Қарапайым лейкплакиямен зақымдалған шырышты қабықты үнемі тітіркендіру; Гиперкератозды дақтарды ащы және ыстық тағаммен жиі зақымдау; Темекі тарту; Гальваникалық ток.

Веррукозды лейкоплакияның клиникалық көрінісі

Науқастың шағымы Шырышты қабықтың тартылуына, тегіс еместігіне, ауырсыну, тамақ ішкенде күйдіру сезіміне шығымданады. Объективті көрінісі: Пальпацияда тығыз; Айналасындағы тіндер деңгейінен шығып тұрады және түсімен ерекшеленеді.

Верукозды лейкоплакияның екі түрі бар: Қақ тәрізді. Түсі ақшыл немесе ақшыл сарғыш. Шекарасы айқын, айналасындағы тіндерден көтеріліп, шығып тұрады. Сүйел тәрізді. Сүйел немесе төмпешік тәрізді, тығыз консистенциялы, сұр-ақшыл түсті. Сүйелдер 2 -3 мм биіктікке өседі.

Эрозивті лейкоплакия Қарапайым және веррукозды лейкоплакияны емдемесе эрозивті лейкоплакияға ауысады. Зақымдалған ошақты үнемі зақымдаудан пайда болады. Науқастың шағымы: ауырсынуға, тірікендіргіш тигенде ауырсыну үдей түсуіне шағымданады. Объективті көрінісі: Эрозивті жаралар; Жарықтар, кейбір жерлерде ойық жаралар; Зақымдалу ошағы үлкейген сайын, ауырсыну үдейе түседі.

Эррозивті лейкоплакияның клиникалық көрінісі

Лейкоплакияның емі Консерватитві ем екі кезеңнен тұрады: 1. Жергілікті тітіркендіргіштері жою: Ауыз қуысын санациялау; Тіс сауыттарының өткір қырларын егелеу; Сапалы протездеу; Темекі шегуді тоқтату; 2. А витаминін қолдану арқылы жергілікті эрителийдегі зат алмасу процесін жақсарту. Веррукозды және эрозивті лейкоплакияны хирургиялық жолмен емдейді.

Лейкоплакияның клиникалық көрінісі

Паппиломатоз Паппиломатоз-ауыз қуысы шырышты қабығынан 2 мм ден 2 см өлшемде салбырап тұрған өсінді түрінде көрініс беретін, сүйелге ұқсас, беті тегіс емес, папилома вирусымен шақырылатын ауру.

Объективті көрінісі: Шырышты қабық түсі өзгермейді; Ауыз қуысында жайсыздық сезінеді; Егер көмейге жақын орналасса, сөйлеуге және тыныс алуға кедергі жасайды. Тіл түбінде орналасса жұтынуға кедергі жасайды. Ошақтың беті тегіс емес, сүйел, ұсаз түйіршік тәрізді және қатпарға жиналған болып келеді. Мүйізгектену әсерінен түсі өзгеріп отырады;

Паппиломатоздың емі: Хирургиялық ем: Электрокоагуляциямен, криодеструкция және лазер сәулелерімен радикальді ота жасап, кесіп алып тастаймыз. Ерте жасалған ота қатерлі ісікке айналудың алдын алады.

Папилломатоздың клиникалық көрінісі

Қызыл жалпақ теміреткенің эррозивті – ойық – жаралы және гиперкератозды түрі Қызыл жалпақ теміретке – созылмалы ауру, ұзақ жылдар бойы тұрақтанып, өршіп отырады. Этиологиясы: Дәрілік аллергия; Иммунитеттің төмендеуі; Стресс; Вирус; Басқа жүйелердің аурулары; Ауыз қуысының жарақаты.

Науқастың шағымдары: Ауыз қуысы темпераутарылық тітіркендіргіштерге өте сезімтал болуына; Шырышты қабықтың тегіс еместігіне; Ауырсынуға; Ауыз қуысында жайсыз сезімнің болуына.

Клиникалық көрінісі: Полигональді немесе дөңгелек пішінді мүйізгектенген зақымдалған элемент. Түсі: ақшыл – сұр. Қалыпты немесе қызарған шырышты қабықтан айқын көрініп тұрады. Папуллалар бірігіп кетіп, шырышты қабықтан көтеріліп шықып тұрады.

Қызыл жалпақ теміреткенің клиникалық көрінісі

Қызыл жалпақ теміреткенің емі: Консерватитвті; Ауыз қуысының санациясы; Зақымдаушы себептерді жою; Тітіркендіргіш тағамдарды қабылдауды тоқтату; Шылым шегуді тоқтату.

Жүйелік қызыл жегі – жүйелі қабынулы ауру. Аутоантиденелердің және иммунды кешендердің қайта өз организіміне өңдірілуі.

Жүйелі қызыл жегінің этиологиясы: Гормональді бұзылыстар; Токсикалық заттар; Дәрілік заттардың әсері; Генетикалық ерекшелік.

Жүйелі қызыл жегінің эррозивті – ойық – жаралы және гиперкератозды түрі Шағымы: тамақ ішкен ауырсыну, күйдіру сезіміне шағымданады. Объективті көрінісі: Гиперемия; Гиперкератоз; Папулланың ортасында атрофия болады.

Жүйелі қызыл жегінің емі Консервативті ем (хинолин, кортикостероидты дәрілер); Гидрокартизон; Витаминдер(В 2, В 6, В 12, никотин және аскорбин қышқылы); Иммунитетті қалпына келтіруші дәрілер;