Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Тақырыбы: Бүйрек аурулары Орындаған: Искакова Н. Б Сулейменова А. 4 -0021 топ ЖМФ Тексерген: С. Сайлауович Қарағанды 2016
Жоспары : • Кіріспе • Негізгі бөлім 1. Зәр шығару жүйесінің аурулары, жіктелуі • Қорытынды • Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе • Бүйрек ауытқулары туралы бірнеше жіктеулер бар, соның ішінде, қазіргі кезде ТМД елдері урологтарының 1978 жылғы 2 съезінде қабылданған, Н. А. Лопаткин ұсынған сынаптамасы қолданылады. Бұл сынаптамада бүйрек қан тамырларының, бүйрек санының, көлемінің, пішінінің, орналасуының ауытқулары ескерілген.
Бүйректің сан жағынан ауытқулары • Бүйрек пен несепағардың мүлдем жоқ болуы(агенезия). Егер де мұндай бүйрек ауытқулары екі жақты болса, нәрестелер өлі туылады, егер бір жақты болса, онда көзге түсердей өзіне тән клиникалық белгілері болмайды да, бір бүйректің жоқтығы ұзақ уақыт білінбеуі мүмкін. Бірақ, жалғыз бүйректің көлемі, ауырлықтың өзіне түсуінен, үлкейіп кетеді де, шектен тыс артық жұмыс істеу нәтижесінде тез қабынуға, тас пайда болуға, т. б ауруларға бейім тұрады. Урография кезінде бүйрек агенезиясына ұшыраған жақта контрастты зат көрінбейді. Хромоцистоскопия жасағанда, бүйрек жоқ жақта зәраққыш сағасы анықталмайды. Ангиографияда бүйрек жоқ жақта қан тамырларында контрасттық зат анықталмайды.
Қосымша бүйрек • Өте сирек кездесетін даму ақауы, оның пайда болуы метанефрогендік бластоманың бір бөлігінің жарылуымен байланыстырылады және ол негізгі бүйрекке жақын жерде пайда болады. Бел омыртқаларымен мықын тұсында, сирек жағдайларда, жамбас қуысында немесе қасаға деңгейінде орналасады. Негізгі бүйректерге қарағанда ол кішкентай, бірақ анатомиялық құрылымы дұрыс, жеке капсуламен қапталған. Несепағардың әдетте, қуыққа жеке сағамен ашылады, эктопиялануы да мүмкін. Қосымша бүйректі, қосарланған бүйректің үстіңгі сегментінен ажырата білу керек. Айырмашылықтары-қосарланған бүйректің төменгі бөлігінде екі үлкен тостағанша болса, жоғарғысында бір тостағанша болады. Қосымша бүйректің паренхимасы негізгі бүйректен бөлек зәр жинағышффф жүйесі, негізгі бүйрек тәрізді, үш тостағаншадан тұрады, тек өте кішкентай. • Диагнозды экскреторлық урография, пиелография, аортография көмегімен қоюға болады. • Емі: Қосымша бүйректің қызметінің әлсіздігін ескере отырып, нефроуретроэктомия жасаған жөн.
Бүйректердің қосарлануы • Қосарланған бүйректердің капсуласы бір болады, бірігіп кеткен паренхима ішінде қосарланған тостағаншалар мен екі астауы болады. Ұлдарға қарағанда қыздарда жиі кездеседі, бір не екі жақты болуы мүмкін. Ол қалыпты бүйректен ұзынырақ, беті тегіс емес. Жоғарғы және төменгі бөлігінің арасында белдеу анықталады. Тостағандардың жоғарғы бөлігінен зәр төменгі бөлігі астауына келіп құяды. Қосарланған бүректердің несепағарлары қатар жатады, кейде қуыққа жеке ашылса, кейде бір-біріне қосылып бір жерден ашылады. Бұны жартылай қосарланған бүйрек дейді. Уретра-уретралдық рефлюкс пайда болуы мүмкін, соның салдарынан қабынуға ұшырап пиелонефрит дамиды.
• Диагноз ересек балаларда мұндай ауытқу нақты клиникалық белгілермен білінеді, бүйірінің ауруы, кіші дәретке отырғанда шаншып, ашып ауырсыну білінеді. • Қосарланған бүйректі экскреторлық урография жүргізу арқылы анықтайды. • Емі: Зәр еш кедергісіз ағып тұрса, ауырсыну болмаса, мұндай ауруды емдеудің қажеті жоқ. Егер зәр ағу дұрыс болғанымен қабынуға ұшыраса, ұзақ медикаментоздық емдеуге тура келеді. • Қосарланған бүйректің бір бөлігі, туа не жүре пайда болған ауруға ұшырап, мүлдем жұмыс істемей тұрса, операция-геминефроуретроэктомия жасалынады.
Бүйрек дисплазиялары • Бұл топқа бүйрек гипоплазиясы, әртүрлі кистозды, кистозсыз дисплазиялар жатады. Олардың ішінде тұқым қуалайтын(нефронофтиз, іштен пайда болатын нефротикалық синдром, поликистоз ауруы)және тұқым қуаламайтын аурулар болады. Тұқым қуаламайтын түрлері әртүрлі құрсақішілік жағымсыз әсерлерден дамиды. Балада жас кезінен созылмалы бүйрек жеткіліксіздігін туғызатын аурулардың бірі олигомеганефрония.
Бүйректің жоқ болуы(аплазия) • Мұндай бүйректің етті қабаты мүлдем дамымай қалады, онымен қоса зәр аққышы да жартылай жоқ болуы мүмкін. Қыздарға қарағанда ұл балаларда жиірек кездеседі. Бүйрек аплазиясының кіші үлкен түрлері болады. Әдетте, бір жақ бүйректің аплазиясы ешқандай белгілермен білінбейді, тек қарама-қарсы бүйрек ауырғанда ғана, тексеру барысында анықталады. Аплазияға ұшыраған бүйрек кейде науқас қысымының көтерілуіне себепші болады. Аплазияның үлкен түрінде бүйрек, фибрио торсылдақты массадан тұрады, кейде олардың ішіне сарысу тола келе, шектен тыс үлкейіп кетуі мүмкін. Мұндай аплазияға ұшыраған бүйректі іш пальпациясы кезінде анықтауға болады. Жалпы шолу рентгенограмма арқылы да анықталады.
Олигомеганефрония • Нәрестенің жатыр ішінде дамуы кезінде пайда болатын, бірақ тұқым қуаламайтын бүйрек гипоплазиясы. Екі бүйректеде нефрон саны аз-қалыптағының 15%болады. Бүйрек массасы 20 г аспайды. Биопсияда әр шумақтың көлемі үлкен. Оның екі түрі бар: • -туғаннан бастап құсу, дегидратация, гипертермия, зәрде протеинурия анықталады. Бала нашар өседі, остеопатия, полиурия, азотемия сияқты т. б СБЖ дамиды. • -Алғашқы кезде зәрде ғана өзгерістер табылады, кейінірек гипостенурия, полиурия пайда болады. • Ажырату диагнозы нефронфтизден айырмашылығыолигомеганефрония клиникалық белгілерінің өте ерте білінуінде. Биопсия ауру түрін айыруға нақты көмектеседі. Ауру ерте білнігенімен бала біраз өмір сүруі мүмкін. • Емі: симптомдық СБЖ дамығанда гемодиализ трансплантация жүргізіледі.
Сегментарлық гипоплазия • Ауру көбіне мектеп жасындағы балаларда гипертония, іш ауруы, полиуриямен білінеді. Рентгенде бүйрек беті тегіс емес, қыртысты қабатының бір сегментінің жұқарғанын анықтаймыз. • Диагноз: Ангиография арқылы. Соңғы кезде бұл ауру іштен туа біткен гипоплазия емес, қуық-несепағар рефлюксі әсерінен дамитын нефропатия деп есептеліп жүр. • Емі: Гипотензивтік әсерлері бар дәрілер. Операциядан кейін қан қысым төмендеуі мүмкін.
Жасөспірімдік (ювенильдік)нефронофтиз • Сирек кездесетін тұқым қуалайтын ауру. Ауру аутосомдық-рецессивтік жолмен беріледі, жыныс бойынша айырмашылығы жоқ. Медуллярлық кистоз ауруы деп атайды. Бүйректің милы қабатында көп кисталар түзіледі. Дисталдық өзекшелер, интерстиций, шумақтарда склероз байқалады. • Клиникасы: ауру белгілері 2 -3 жастан бастап байқалады, Зимницкий сынамасында гипостенурия анықталады. Бала тез шаршайды, жүргенде аяғы ауырып, біртіндеп Х тәрізді қисаю байқалады. 6 -7 жастан кейін СБЖ әкеледі. Науқаста алғашында анемия анықталады, зәрде натрий экскрециясы байқалады. Тұз жоғалту синдромы көрініс береді.
• Диагноз: • Тұқым қуалайтын ауру екенін ескере отырып, отбасы мүшелерін тексеру керек. Басқа СБЖ-ға әкеліп соғатын, іштен туа пайда болған тубулды-инстициалдық аурулардан ажырату керек. Бұларға бүйрек поликистозы, олигомеганефрония жатады. Ультрадыбыстық зерттеу кезінде кисталардың анықталуы диагноз қоюға көмектеседі. • Болжамы, емі: • Ауру бала кезден, СБЖ –не ұласады. Сондықтан оған сәйкес консервативтіік ем жүргізіледі. Терминалдық бүйрек жеткіліксіздігіне ауысқанда-радикалды ем-гемодиализбен бүйрек трансплантациясы.
Гидронефроз • Гидронефроз дегеніміз – бүйрек ауруы, бүйрек тостағаншаларымен зәр ағысының бұзылысы, яғни бүйрек паренхимасының атрофиясы және бүкіл функцияларының төмендеуімен сипатталады. Бала жасындағы гидронефроз ана құрсағында жатқанда диагностикаланады. Оны жүктіліктің 20 аптасында анықтауға болады. Егер ұрықта өзгерістер анықталса динамикалық бақылау жүргізіледі, егер патология анықталса жүктілікті үзу немесе емдік іс — әрекеттер қолдану туралы шешім қабылданады. Біріншілік және екіншілік гидронефроз деп ажыратылады. Біріншілік гидронефроз кезінде – туа біткен тыртық және қан тамырлардың қысылуы кезінде несепағар сегменттерінің жиырылуы болады. Ал екіншілік гидронефроз кезінде, яғни несепағарда немесе бүйректе тастың болуы, капиллярлы ісік, қуықтың ісігі.
• Классификациясы 3 кезеңге бөлінеді. І кезең – бүйрек тостағаншалары кеңейген, бүйрек функциялары өзгермеген немесе бұзылысы жеңіл дәрежеде. ІІ кезең – 15 – 20 % бүйрек көлемі ұлғайған, бүйрек тостағаншалары кеңейген, қабырғалары жұқарған. Бүйрек тостағаншаларының эвакуаторлық қасиеті бұзылады. Бүйрек функциясы 20 – 40% — ға төмендейді. ІІІ кезең – бүйрек көлемі 1, 5 – 2 есе ұлғайған. Бүйрек тостағаншалары кеңейген, бүйрек көпкамералы кеңістікке ұқсас келеді. Эвакуаторлық қасиеті тез арада бұзылады. Бүйрек функциясы 60 – 80 % төмендеген.
Поликистоз • Бүйрек поликистозы — тұқым қуалаумен жүретін, екі бүйректі зақымдайтын ауру. Бүйрек поликистозының екі түрін анықтайды: ересектік, балалардың • Этиологиясы: Бүйрек поликистозының себебі болып, алғашқы аптадағы эмбриогенездің бұзылуы. Поликистоз кезінде бүйрек үлкейген пішінде, әртүрлі формада деформацияланған болады. Поликистозбен ауырған балалар ішінде 5% бауырдың кистозды өзгерістерін, ал 4% көкбауыр, сирек жағдайда өкпе, ұйқы безі, аталық без зақымдалады
• Клиникалық көрінісі: Бүйрек поликистозының көрінісі кистозды дисплазия таралғандығы мен көлемімен көрініс береді. Қатерлі түрімен кездесетін балаларда ауру ерте көрініс беріп, тұрақты түрде лейкоцитурия, транзиторлы гематурия, протеинурия, гипоизостенуриямен көрінеді. Кейбір жағдайларда артериалды гипертензия дамиды. Дамып келе жатқан ауру өте тез Бүйрек созылмалы жетіспеушілігіне алып келеді. Баяу дамып келе жатқан поликистоз ересек жаста көрінеді. Науқастар бел аумағындағы тұйық (тупой) ауырсынуға, тез шаршағыштыққа шағымданады. Асқынған жағдайда, пиелонефрит және артериалді гипертензия белгілері пайда болады. Науқастың жанұялық анамнезін толықтай алып, тексеру көп жағдайда дұрыс диагноз қоюға көмектеседі.
• Диагностика : Поликистозды негізінен УДЗ, экскреторлы урография, ангиография және КТ арқылы байқауға болады. Эхограммада бүйрек паренхимасының проекциясында көптеген эхотеріс (эхонегативные) көлеңкелер көрінеді. Олар сопақша тәрізді пішінде, және бүйректің коллекторлы жүйесімен байланыссыз орналасады. Поликистозға күдік туғанда тек қана бүйректі тексермей, қосымша бауыр, ұйқы безі, жыныс бездеріне де УДЗ жүргізу керек. Урограммаларда бүйрек функциясының сақталуымен бірге оның көлемінің үлкеюін көреміз. Бірақ дерттің алғашқы бастапқы кездерінде урограммада көрініс бермеуі мүмкін.
• Емі: Консервативті емнің бағыты –дертке қосылған пиелонефрит пен артериалді гипертезниямен күресіп, су-электролиттік балансты түзету. Бүйректің созылмалы жетіспеушілігі табылса, гемодиализ және бүйректің трансплантациясы қажет болады. Кисталардың жоғары жылдамдықпен үлкейгенін байқасақ –хирургиялық ем қолдану керек. Ол – кисталарға пункция жасау. Бұл процедура, Ультрадыбыстық бақылумен немесе лапароскопиялық техникамен жасалады. Бұл ем кисталардың көлемін азайтып, қанайналымды жақсартады. Науқас жағдайы тұрақталады.
УДЗ кезінде поликистоз белгісі
Іштен болатын нефротикалық синдром • Кистозды ауру, бүйректегі негізгі морфологиялық өзгерістерге байланысты бүйрек микрокистозы деп те атайды. Бұл туған кезден нефротикалық синдром дамиды. Ауру аутосомдырецессивті түрде дамиды. • Клиникасы: Бала туғаннан бастап нефротикалық ісіну, жоғарғы протеинурия, ауыр гипопротеинемия, нефротикалық синдром тез дамиды. Бала плацентасы үлкен болады. Балаға жедел түрде көмек көрсетілмесе, инфекциядан, кахексиядан ерте қайтыс болады. Бүйректе микрокистоз табылады. • Диагнозы: Бала іште жатқан кезде амниондық сұйықта, бала қанында Х-фетопротеин мөлшері өте жоғары болады. Отбасында осындай ауру болғаны анықталады. • Емі: Бала туылған соң көп кешіктірмей, бүйрек трансплантациясы.
Бүйрек дистопиясы • Бүйректің орналасуы мен пішіндерінің ауытқуы. Эмбриогенезінде, бүйректердің жамбас қуысынан жоғары, өзінің қалыпты орнынан ауытқуыдистопия деп аталады. Бүйрек дистопиясын орналасуына байланысты: көкірек қуысына, белге, мықынға, және жамбас қуысына орналасқан бөлімі. Бүйрек симфизден төмен орналасса-жамбас қуысында, жамбас сүйектің қырынан төмен орналасса-мықын аймағанда, 2 бел омыртқасымен жамбас сүйегінің қырында болса-белге тоқтаған бүйрек болып есептелінеді.
• Клиникасы: Бүйректері дистопияға ұшыраған балалардың ауырған бүйрек жағындағы іші, бүйірі, белі, сегізкөзі мезгіл-мезгіл қатты ауырып тқрады. Кейде басылып, кейде шаншып ауырсынады. Егер бүйрек қабынған болса, баланың дене қызуы көтеріледі, поллакиурия, дизурия анықталады. Кейде аппендикулярлық инфильтратпен, гинекологиялық аурулармен шатастьту мүмкін. Урограммада оны ісіктен ажырату қиын. Пальпациялық альбуминурия өткіземіз. Инфузиялық урография, радиоизотроптық зерттеу , КТ, ретроградтық уретропиелография және ең тиімді тәсіл ангиография
Назарларыңызға рахмет!!!
Скачать презентацию Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Тақырыбы Бүйрек аурулары Орындаған
Искакова Н.Б 4021.pptx