Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Орыс тілі және латын тілі кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Зат есімдер мен сын есімдердің сөз жасамы Орындағандар: Әділбек С. Ә. Каримов А. А. 2029 ЖМФ Тексерген: Омашева Ж. М. Қарағанды 2014 ж
Зат есімнің категориялары. Зат есім – заттың атын білдіріп, кім, не деген сұрақтарға жауап береді. Зат есім категориялары: I. Род категориясы: v муж. род – genus masculinum (m) v жен. род – genus femininum (f) v сред. род – genus neutrum (n)
II. Түр категориясы: v жекеше түрі – numerus singularis (sing) v көпше түрі – numerus pluralis (pl) III. Септік (6) 1. Атау с – casus Nominativus (Nom) 2. Ілік с – casus Genetivus (Gen) 3. Барыс – casus Dativus (Dat) 4. Табыс с – casus Aceusativus (Acc) 5. Көмектес с – casus Ablativus (Abl) 6. Алтыншы септік медицина терминдерінде кездеспейді.
Род жалғаулары 1. genus femininum (f): va v es 2. genus masculinum (m): v us v er 3. genus neutrum (n): v um v on vu
Зат есімдердің септелуі. Септік I II Род f m n m, f, n m n f Nom Sing a us er um on әр түрлі us 10 сөз u es Gen Sing ae i III is IV us V ei
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. IV септік masculinum, Nom. Sing «us» жалғауына кіретін 10 сөз: ductus – өзек processus – өсінді meatus – сыртқы жол sinus – қойнау arcus – доға hiatus – саңылау plexus - өрім tractus – ішкі жол textus – ұлпа, тін recessus - ұңғыл
Сын есім – заттың сынын білдіріп, қандай, қай деген сұрақтарға жауап береді. Сын есімнің сөздік формасы 3 компоненттен тұрады. 1. Атау септігі – муж. род 2. Атау септігі – жен. род 3. Атау септігі – ср. род
I, II топтағы және салыстырмалы шырайдағы сын есімдердің жіктелуі. I группа II группа m f n Nom. Sing us, -er -a Gen. Sing -i -ae m салыстырмалы шырай f n m f n -um -is -e -ior ius -i -is -ioris -is
III септеу зат есімдерінің родтық жалғаулары Соңғы жалғау Атау септік m f n -o қалғандары -io, -do, -go - -x -ex остальные - -s НСР –es, -os РС –es остальные -us -r -or, -er - қалғандары
Зат есім мен сын есімнің көпше түрі Септік I II III род f m n m, f n m n f Nom. pl -ae -i -a -es -a (-ia) -us -ua -es Gen. pl -arum -um (-ium) -orum IV V -uum -erum
Сын есімнің шырайлары • Заттың сыны мен сапасы үнемі бір деңгейде болмайды. Мысалы: ақ, ақшылтым, ақтау, өте ақ дегенде ақ түсінің әр түрлі дәрежеде қолданылып тұрғанын байқау қиын емес. Осындай заттың сынының әркелкі дәрежеде болуын шырай деп атайды. Бір түрлі түр мен түстің, сапа мен белгінің, иіс пен дәмнің әрқилы реңдерін шырай дейміз. • Латын тілінде сын есімінің үш түрлі шырайы бар: жай шырай (gradus positīvus), салыстырмалы шырай (gradus comparatīvus), күшейтпелі шырай (gradus superlatīvus). • Заттың жай белгісін, түрін, түсін, сапасын, көлемін, салмағын, аумағын, исін, дәмін, т. б. көрсететін белгіні жай шырай дейміз. Бұл шырай қалған шырайларды жасауға негіз болады. Мысалы: жақсы
• Біркелкі сынның, сапаның бір-бірінен артық не кем екенін көрсететін сын есімнің түрін салыстырмалы шырай дейміз. Мысалы: жақсырақ, жақсылау. • Латын тілінде салыстырмалы шырай сын есімнің Gen. Sing формасының жалғауын (екінші септеуге жататын сын есімдердің –ī жалғауы да, үшінші септеуге жататын сын есімдердің –ĭs жалғауы) мужской және женский родта – ior, ал средний родта – iŭs жұрнақтарына өзгерту арқылы жасалады.
Назарларыңызға рахмет!!!
Скачать презентацию Қарағанды мемлекеттік медицина университеті Орыс тілі және латын
Латын т.pptx