Қарағанды Мемлекеттік Медицина ниверситеті Химия курсымен фармацевтикалық пәндер кафедрасы СӨЖ Тақырыбы: Сабындалмайтын липидтер. Терпендер. Стероидтар. Орындаған: Мухтарова А. П 1 -005 топ ЖМФ Қабылдаған: Тулегенова Ж. М Қарағанды 2014
Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім a) Липид құрылысы b) Қызметі c) Липидтің жіктелуі d) Сабынданбайтын липидтер Терпендер Стероидтар Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер
Липидтер — (гр. λίπος, lípos — май) — барлық тірі жасушалардың құрамына кіретін және тіршілік процестерінде маңызды рөл атқаратын май тәрізді заттар.
Липид құрылысы Липидтерге майлар және май тәрізді заттар — липоидтер жатады. Липидтердің молекуласының құрамына C, H, O атомдары кіреді. Құрамындағы элементтердің байланысына және құрылымына қарай липидтер алуан түрлі болып келеді. Липидтердің ішінде көп таралғаны және ең негізгісі —майлар. Майлардың химиялық құрылымы күрделі болып келеді. Оның молекуласы үш атомды спирт — глицерин мен жоғары молекулалы май қышқылдарынан тұратындығы мынадай формулада бейнеленген: R 1, R 2, R 3 радикалдарының орнына кез келген май қышқылдары болуы мүмкін. . Майлардың бір-бірінен айырмашылығы — олардың құрамына кіретін май қышқылдарының сипатына байланысты. Май кышқылдары: қаныққан және қанықпаған больп екі топқа бөлінеді. Қаныққан май қьшқылдары бір байланысты, оларга пальмитин, стеарин қышқылдары және т. б. жатады. Ал қанықпаған май қьшқылдары қос байланыс түзеді, оларға олеин, линол және т. б қышқылдар жатады
Липидтердің қызметтері. • Құрылыс қызметі. Липидтердің суда ерімейтін қасиеті оның жасушадағы құрылыс қызметін атқаруынша мүмкіндік береді. Ұлпалардың, жасушалардың және олардың органоидтерінің мембраналары фосфолипид молекуласынан түзіледі. Сол сияқты липидтер көптеген биологиялық косылыстардың түзілуіне қатысады. • Липидтер— энергия көзі. Липидтердің ішіндегі табиғатта көп таралғаны— майлар. Майлар — организм тіршілігіндегі негізгі энергия көзі. Организмге қажетті энергияның 25— 30%-ын липидтер береді. Майдың 1 грамы толық ыдырағанда, 38, 9 к. Дж энергия бөлінеді, ол нәруыз бен көмірсудан белінетін энергиядан екі есе көп. • Май — қоректік қор заты. Организмдер денедегі майды қоректік зат ретінде жинақтайды. Мысалы, бунақденелілер, сүтқоректілер және адамның тері асты қабатында, шарбыда, көптеген өсімдіктердің тұқымдарында және т. б. мүшелерінде май қоры жинакталады. Жануарлар мен өсімдіктер осы әртүрлі мүшелерде жинақталған май корын тіршілік барысында біртіндеп жұмсайды, әсіресе май қорының қысқы ұйқыға кететін организмдер үшін маңызы ерекше.
• Майдың қорғаныштық қызметі. Май жылуды нашар өткізеді. Сондықтан жануарлар тері астындағы май қабатының есебінен дене температурасын тұрақты сақтайды. Мысалы, киттің тері астындағы май қабатының қалыңдығы 1 м-ге дейін жетеді, бұл оның солтүстік теңіздердегі суық суда үнемі тіршілік етуге бейімділігін арттыра түседі. Өсімдік түқымдарында майдың көп болуы — жаңа дамып келе жатқан өсімдікке, оның тамыр жүйесінің бекініп, өзіне тиісті қызмет атқара бастағанша энергиямен қамтамасыз ету үшін қажет. • Май — су көзі. 1 кг май тотығып ыдырағанда, 1, 1 кг су түзіледі. Мұндай суды “метаболит су” деп атайды. Қыста ұзақ ұйқыға кететін, сол сияқты сусыз шөлді жерлерде тіршілік ететін жануарлар (кейбір кемірушілер, бөкендер, түйелер және т. б. ) организміндегі тотығып, ыдыраған майдың суын пайдаланады.
Липидтердің жіктелуі Липидтер сілтілік ортада жоғарғы карбон қышқылдарының тұздарына, яғни сабынға дейін гиролизденуіне қарай сабынданатын және сабынданбайтын болып бөлінеді. Сабынданатын липидтер Жай липид Балауыз Сұйық және қатты май Күрделі липид сфинголипид гликолипид фосфолипид
Сабынданбайтын липидтер терпендер стероидтар
Терпендер- изопреннің екі немесе одан да көпқалдықтарынан тұрады. Терпеноидтар – олардың оттекті туындылары (спирттер, кетондар, альдегидтер, карбон қышқылдары). Көптеген терпендердің құрылысы изопренді фрагменттердің бір-бірімен «басы-аяғы» принципі бойынша жалғасқан. Терпеноидтардың құрамындағы көміртек саны әр уақытта 5 еседен құралып отырады: 10, 15, 20, 25 және т. б. Жалпы формуласы: (С 5 Н 8)n.
Терпендердің классификациясы а) құрамындағы изопренді фрагменті бойынша: 1) (С 5 Н 8)2 – монотерпендер; 2) (С 5 Н 8)3 – сесквитерпендер; 3) (С 5 Н 8)4 - ди немесе битерпендер; 4) (С 5 Н 8)6 – үштерпендер; 5) (С 5 Н 8)8 – тетратерпендер; 6) (С 5 Н 8)n – политерпендер. б) құрылысы бойынша 1)ациклді 2) полициклді (моно, би, три т. б. ).
Моноциклді терпендер
Бициклді терпендер. Фармакопеялық препараттары: 1. Camphora 2. Bromcamphora 3. Сульфокамфор қышқылы 4. Acidum sulfocamporatum 5. Sulfocamphocainum Камфора дем алу центрінің ентікпесін жазады. Өкпемен дем алуды жақсартады, миокард функциясын реттейді. Камфораның 20 % майлы ерітіндісінің кемшілігі - әсері өте аз. Сондықтан суда жеңіл еритін сульфокамфор қышқылы алынған, сульфокамфор қышқылының новокаинмен қоспасы сульфокамфокаин де шаншуға қолданылады, камфораға қарағанда тез әсер етеді. Моноциклды терпендер сияқты бұлар да тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін, жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді. Бромкамфора құрамындағы бромға байланысты, тыныштандырғыш қасиет көрсетеді. Алынған ресурс: http: //www. izden. kz/referattar/medicina/152 Ғылыми жұмыстар жинағы. © izden. kz
Химиялық құрылысы мен фармакологиялық әсері арасындағы өзара байланыс Терпеноидтар туындысы қолдану әдісіне байланысты жалпы және жеке фармакологиялық қасиет көрсетеді. Жалпы қасиеттері: сыртқа қолданғанда тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді (ментол). Ішке қолданғанда біраз айырмашылықтар кездеседі. Ментолды ішке қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш әсер көрсетеді. Валидол – ментолдың изовалериан қышқылының ментил эфирінің 25 -30% судағы ерітіндісі, ментолдың ұзартылған әсерін көрсетеді, тіл астын стенокардияны емдеуде спазмолитикалық әсер көрсетеді. Терпингидрат – қақырық түсіретін қасиет көрсетеді.
Стероидтар - химия табиғаты жағынан изопринойдтарға жататын органикалық қосылыстар классының стероид микроағзаларында, өсімдіктерде және жануарларда гормондар, немесе тағыда басқа биологиялық реттеуші заттар түрінде кездеседі. Стероидтардың барлық түрі дерлік кристалл заттар, оптикалық активті және органикалық ертінділерде жақсы ериді. Стероидтарды химиялық құрылысына, физиологиялық әсеріне немесе атқаратын қызметіне қарай бірнеше топқа бөлінеді. Стериндер өсімдік, жануарлар лепидтері құрамында болады. Мұндағы ең маңыздысы -хлоестерин стероиды гармондар биосинтезіне қатысады.
Биологиялық маңызы D витаминдер тобы кальций алмасу процессін реттейді және омыртқалылардың сүйек қаңқасының құрылу процесіне қатысы бар. Өт спирттері мен өрт қышқылдары, омыртқалы ішегіндегі тағам, жем қортуына әсер етеді. Стероид сапониндері мен стероид гликоалкалоидтарының агликондары, лалагүл, сабынкөк алқа тұқымдастарына тән және бұлар гликозидтер түрінде әсер етеді. Стероидтардың медецинада, ветеринарияда, мал шаруашылығында маңызы үлкен болғандықтан, ол кең зерттелуде стероид горомндарды өнеркәсіп жағдайында синтез жолымен алудың химиялық және микробиологиялық әдістері иегерленеді
Қорытынды Липидтер адам организміндеі маңызды органикалық қосылыстардың бірі. Ол бірқатар маңызды қызмет атқарады. Липидтер мембрана құрамына кіреді. Және де ол гидрофобты қасиет көрсетеді. Осы қасиетіне байлнысты мембранаға бөтен, қажетсіз заттар өтпейді. Бұл оның құрылыс қызметі. Сонымен қатар ол энергетикалық қызмет атқарады. Липидтер тотыққанда 38, 9 к. Дж энергия бөлінеді. Липидтердің бұданда басқа да маңызды қызметтері бар.
Пайдаланылғанәдебиеттер 1. Қасымбаева Т. , Мұхамбетжанов К. Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстануматематика бағытындағы 10 -сыныбына арналған оқулық. — Өңд. , толықт. 2 -бас. — Алматы: Мектеп, 2010. — 272 б. сур. ISBN 978 -601 -293 -067 -2 2. Т. С Сейтембетов “Химия” Астана 2010 3. www. yandex. ru 4. www. google. kz
Скачать презентацию Қарағанды Мемлекеттік Медицина ниверситеті Химия курсымен фармацевтикалық пәндер
липид.pptx