Қан кету түрлерінің алғашқы көмек Орындаған Чернияз Г

Қан кету түрлерінің алғашқы көмек Орындаған: Чернияз. Г. С Тексерген: Кадрашев. Е. Ж

Жарадан немесе дененің табиғи тесіктерден қан сыртқа кеткен кездегі қан кетуді сыртқы қан кету деп атайды. Дененің ішінде қанның жиналуын ішкі қан кету деп айтады.

Қан кету түрлері Қызыл қан тамырларынан қан ағу. Бұл қан ағудың ең қауіпті түрі. Үлкен қызыл қан тамырларының зақымдануында бірнеше минуттан кейін адам өліп кетуі мүмкін. Белгілері – ашық қызыл түрдегі қан шүмектеп, шапшып ағады. Тамырдың орталық бөлімін қысқанда қан ағуы тоқтайды. Көк тамырдан қан кету. Қызыл қан тамырынан ағудан көк тамырдан қан ағудың ерекшелігі, бұнда қан бір қалыпта, бәсең ағады, түрі қара қошқыл. Тамырдың орталық бөлімін қысқанда қан ағуы тоқтамайды. Үлкен көк тамырларының, әсіресе, мойын, кеудк аймағы зақымданғанда ауаның тамырға сорылып кіруінен ауа эмболиясы салдарынан өлім – жітім болады. Ауа «тығыны» жүректің оң жақ бөлімдерін немесе өкпе қызыл қан тамырын тығындайды. Бұл қан қозғалысының кенеттен бұзылуына әкеледі.

Капилярлық қан ағу. Жараның барлық беті қанайды. Қан түрі бойынша артериялық және көк тамыры қандарының арасындағы орталық жағдайда болады. Қан ағуы қауіпті, мысалы, гемофилияда, сепсисте, өйткені бұнда қан ұюының бәсеңдеуі байқалады. Әдетте капилярлық қан ағулар өз-өзінен тоқтап қалады. Паренхиматоздық қан ағу. Бұндай қан ағу ішкі мүшелердің: бауырдың, талақтың, өкпенің, бүйректің барлық тамырларының (артерия, көк тамыр, капиллярлар) зақымданғанда байқалады. Бұл қан ағу өте қауіпті, себебі паренхиматозды мүшелер дәнекер тірегі (строма) тамырлар қабырғасын ұстап тұру себебінен олардың қысылмауы, сондай-ақ паренхиматоздық мүшеде антикоагулянттық заттардың болуына байланысты, тромбо болмау нәтижесінде өз-өзінен тоқтауға мүмкіншілік болмайды.

Көп қан жоғалтқан адамды, егер бұл кезде шұғыл шаралар дер шағында және сауатты қолданылса аман алып қалуға болады. Біріншіден, қан өз бетінше тоқтамаса, қан ағуын тоқтату қажет. Қан ағу тоқтағанда жараға басып тұратын таңу жасалады. Екіншіден, зардап шегушіні тегіс жерге жатқызады, егер ол естен танса, оның басын денесіне төмен күйде орналастырады. Кейбір жағдайларда жатқан зардап шегушінің қол-аяқтарын жоғарылатады. Бұл кезде өкпеге, миға, бүйрекке және басқа өмірлік маңызды ағзаларға уақытылы қан келуі көбейеді. Құрсақ қуысында зақымдану болмағанда және пациенттің есі сақталғанда оған ыстық шәй, минералды немесе жәй су ішкізуге болады.

Терминалдық жай-күйде және жүрек тоқтағанда жүрекке жанама массаж (ЖЖМ) жасау тәсілімен тірілту жүргізіліп, зардап шегушіні тезірек емдеу мекемесіне жеткізу керек. Қан тоқтату үшін қан ағу түрлеріне байланысты шаралар түрі өзгеріп тұрады. Капиллярлық қан кеткенде басып таңу, ірі қан тамырларынан қан кеткенде аяқ пен қолға бұрама қою, қол мен аяқты буында барынша ию, қан тамыр бойымен қысу және т. б. әдістер қолданылады.

Іштен қан кеткенде, үй жағдайында қан тоқтату мүмкін емес, міндетті түрде жедел жәрдем шақыртыңыз. 2. Жарақат алушыны ыңғайлылырақ жатқызып, сабырға шықырыңыз. 3. Қан қысымын өлшеп, тыныс алуын қадағалаңыз, сырттан қан кеткен жағдайда, тоқтатуға тырысыңыз. 4. Дене температурасын қадағалаңыз, дене не суып, не қызулап кетпесін. Жедел жәрдем келгенше, температураны бір қалыпты сақтаңыз. Ол үшін дәкені суық суға батырып, маңдайға қойыңыз.

Жара ішіндегі тамырды қысу. Бұнда залалсыздандырылған резеңке қолғап киіледі немесе қол спирт, йодпен тазаланады және жараға кіргізілген сұқ саусақпен қанның ағымы сезіліп, тамыр қысылады. Жараның қуысын тығындау (тампонада). Бұл үшін тампон алынады және корнцангпен бүкіл жара қуысын тығыз етіп тығындайды. Әдетте бұл тереңдегі жараларда қолданылады.