Қ А Ясауи атындағы Халықаралық қазақтүрік университеті Жалпы

Қ. А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақтүрік университеті Жалпы медицина факультеті Аддисон ауруы Қабылдаған: Сайденова М. А. Орындаған: Баймбетов Д. Ж Тобы: ЖМ-414

Жоспары Аддисон ауруы Этиологиясы Эпидемиялогиясы Жіктелуі Клиникасы Диагностикасы Емі Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер

Аддисон сырқаты – пайда болу үшін бүйрек үсті безінің 9/10 бөлігі істен шығуы керек. Бүйрек үсті безінің зақымдануы көбіне туберкулезге байланысты. Сонымен қатар ісік метастаздары , амилоидоз, әр түрлі жарақат, және тыртықтар, қан тамырларының тромбозына байланысты некроз немесе бездің жетіспеушілігі дамуы да Аддисон ауруына алып келеді.

Аддисон ауруының эпидемиологиясы: 100. 000 адамның біреуінде кездеседі. Аддисон ауруы – әр түрлі жаста кедеседі, 30 бен 50 жас аралығындағы адамдарда жиі байқалады. Әйелдер ерлерге қарағанда жиі ауырады және әйелдерде ауыр ағымда жүреді.

Этиологиясы Аутоиммунды бұзылыс- өз иммундық жүйесінің өзіне шабуылы. Бүйрек үсті безінең туберкулезі Бүйрек үсті безенің алынып тасталуы Ұзақ горманальды терапиядан соң Саркойдоз Ісіктер Амилойдоз СПИД Адренолейкодистрофия

Жіктелуі Біріншілік, екіншілік-гипофизарлы. Үшінішілікгипоталамусты. Ауырлық дәрежесі бойынша: жеңіл, орташа, ауыр. Компенсация жағдайы: компенсация, субкомпенсация, декомпенсация. Асқынуы: асқынған, асқынбаған.

Жеңіл дәреже. Қарапайым физикалық және нервтік күштемеде, интоксикация кезінде астеноадинамикалық симптомокомплекс пайда болады. Су-электролит алмасуы болады. Дене массасының азаюы-20%. Орташа дәреже. БҮБЖ айқын көрінеді. Дене массасы 30 азаяды. Жалпы қарауда – ауыздың шырышты қабатының гиперпигментациясы. АҚ төмендеген – систола 0, диастола – 40 мм. с. б. Ауыр дәреже. БҮБЖ өте айқын көрінеді. Дене массасы 30 көп азаяды. Теріде көзге көрінетін гиперпигментация. Гипогликемия, қанда кортизол, натрий, хлоридтің азаюы, калийдің жоғарылауы байқалады.

Аддисон сырқаты – пайда болу үшін бүйрек үсті безінің 9/10 бөлігі істен шығуы керек. Бүйрек үсті безінің зақымдануы көбіне туберкулезге байланысты. Сонымен қатар ісік метастаздары , амилоидоз, әр түрлі жарақат, және тыртықтар, қан тамырларының тромбозына байланысты некроз немесе бездің жетіспеушілігі дамуы да Аддисон ауруына алып келеді.

Клиникасы : Аддисон ауруы баяу дамиды. Аддисон ауруының жасырын кезеңі , қандай да бір стресс немесе қосымша аурулар пайда болғанда аяқталып , сосын Аддисон ауруы өз клиникалық белгілерін көрсетеді: - Ұзақ уақыт шаршау. - бұлшық ет тонусының төмендеуі. - салмағы мен аппетитінің жоғалуы. - жүректің айнуы, лоқсу, іш өту, іштің ауруы. - АҚҚ төмендеуі. -гиперпигментация «қола ауруы Аддисон « - депрессия. - тері түсі қап-қара. - коллапс. - ащы тағамды ұнатуы - қандағы глюкозаның жедел төмендеуі - гипонатриемия, гиперкальциемия , гиперфосфотемия - темір жетіспеушілік дамиды

. Аддисон ауруының патогенезінде басым көпшілігі аутоиммундық механизмдер негізінде дамитыны анықталған. Аутоиммунизация үрдісінің негізінде қанда бүйрек үсті безіне қарсы бағытталған антиденелер пайда болып, без тіні семіп, массасы 2, 5 грамға дейін төмендейді нормада 10 -12 г. Терінің реңі бірте –бірте қоңырланып , соңында қап-қара болады. Терінің қараюы адреналин меланиннің бір заттан тирозин белогынан түзілуіне байланысты. Организмде адреналин түзілуі азайғанда, осы заттардан көп мөлшерде меланин пайда болып, ол теріні қарайтады.

Диагностикасы Қанның анализі – қанның құрамындағы натрий, калий, кортизол және адренокортикотропты гормондардың мөлшері Аддисон ауруының оң не теріс мәнділігін көрсетеді. Ал, антителаға қарсы қан анализі – осы аурудың аутоиммунды жағдайын көрсетеді. АКТГ стимуляциясы – бұл тесттің көмегімен АКТГ гормонды жүргізгенге дейін және кейін қандағы кортизолдың мөлшерін өлшейді. Егер, науқаста бүйрекүсті безінің жеткіліксіздігі болса, реакция әлсіз болады немесе мүлдем болмайды. Инсулинді гипогликемияға тексеру – бұл тест Аддисон ауруының екіншілік түрінде жүргізіледі. Ол инсулин жүргізгеннен кейін глюкоза мен кортизолдың мөлшерін тексереді. Қалыптыда глюкоза мөлшері төмендейді, ал кортизол керісінше жоғарылайды. Визуалды тест – КТ арқылы БҮБ өлшемін алу үшін, құрсақ қуысын тусіреді. Және де Екіншілік түрінде гипофизді МРТге түсіреді.

Емі. Аддисон ауруын емдеу кезінде гормональды терапия жүргізіледі. Ол үшін: - пероральды кортикостероидты қабылдау. - кортикостероидты иньекция - егер де пероральды препараттар мүмкін болмаған жағдайда, оларды иньекциямен ауыстырады. - андрогенорынбасушы терапия - әйелдердегі андроген дефицитін емдеу үшін дегидроэпиандростерон қолданылады. Ол науқастың жалпы жағдайын жақсартады. Ауыр физикалық күштемеден соң, асқазан-ішектік бұзылыстарда және де стресстік жағдайда дәрігер натрий препараттарын тағайындауы мүмкін. Гидрокортизон –таңертең 10 мг, түсте және кешке ½ бөлігін береміз. Күнделікті дозасы 15 -30 мг. Альдестеронды тұрақтандыру үшін күніне 1 рет 0, 1 -0, 2 мг –н флудрокортизон тағайындалады

Кейбір жағдайда Аддисон ауруы жылдам дамиды. Бүйрекүсті безінің жедел жетіспеушілігінен «Аддисондық криз» дамуы мүмкін. Науқасқа ем жүргізгенде ем нәтижесіз немесе нәтижелілігін аз дәрежеде көрсетеді. Қандай да бір жедел ағымды ауру, қан жоғалту, травма, операция бүйрек үсті безі жетіспеушілігін жедел ағымда туындатады. Нәтижеде Аддисондық криз дамиды.

Аддисондық криздің емі. АҚҚ қалпына келтіру, К , Са, Р жоғарылату. Әдетте Аддисондық криз кезінде көктамырға гидрокортизон , физиологиялық ерітінді, декстроза тағайындалады. Науқас дәріні өзі, аузы арқылы ішетін дәрежеге жеткеннен кейін гидрокортизонның дозасын азайтамыз және альдестеронға флудрокортизон тағайындаймыз.

Қорытынды Аддисон ауруы- бүйрек үсті безінің жұмысының нашарлауынан болатын ауру. Оның ағымы баяу және өте қауіпті. Жоғарыда көрсетілген эпидемиологиялық көрсеткіштерге сүйене отырып, болашақ дәрігерлергі бұл дерттің нақтылығын, емшарасын, сонымен қатар алдын алу мақсатында қауіпті жою жолындағы профилактика өте маңызды.

Пайдаланылған әдебиеттер 1. google. kz 2. medical. education. com 3. ”Эндокринология” И. И. Дедов, Г. А. Мельниченко, В. В. Фадеев. Москва 2009 г.