Ўзбекистон Республикаси Марказий банкинтнг МУНИС клиринг тўлов тизими

МУНИС тизими Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг клиринг тўлов тизими: “Межбанковская универсальная неттинговая информационная система” Қисқача номи: МУНИС

МУНИС «МУНИС» неттинг тўлов тизими қуйидаги мақсадлар учун ташкил этилган: • Банк тизимини хизмат кўрсатувчиларнинг Биллинг тизимлари билан ҳамкорлигини таъминловчи ягона марказ яратиш; • Банк тизими билан хизмат кўрсатувчиларнинг Биллинг тизимлари ҳамкорлигини ягона стандартларини жорий этиш; • Аҳоли ва бизнесга кўрсатиладиган банк хизматларини оптималлаштирш ҳамда ҳаммабоплиги ва сифатини ошириш. ; • Тижорат банкларининг банклараро ҳисоб китобларни ўтказишда жавобгарлигини ошириш ва пул маблағлардан самарали фойдаланиш; • Тижорат банкларининг ҳисоб китобларни амалга ошириш учун Марказий банкдаги вакиллик ҳисоб варағида катта миқдордаги маблағларни ушлаб туриш заруратини камайтириш.

Асосий характеристикалари Тизим қатнашчилари: • Ўзбекистон Республикаси тижорат банклари; • Мос биллинг тизимига эга ҳизмат кўрсатувчилар. Фойдаланиладиган стандартлар: • Ўзаро ҳамкорлик режимлари - «on-line» , «off-line» . Тизимнинг ишчи параметрлари: • Фойдаланлаётган валюта - миллий валюта (сум); • Иш вақти – суткасига 24 соат, хафтасига 7 кун. Фойдаланиладиган форматлар: • Пул маблағларининг ўлчов бирлиги - тийин; • Сон қиймати – гуруҳларнинг ажратмаларисиз; • Сана формати - DD. MM. YYYY; • Вақт формати -HH 24: MI: SS.

Асосий тамойиллари Ўзаро муносабатлар қуйидаги талабларга мувофиқ равишда электрон тўлов хужжати асосида амалга оширилади: • МУНИС тизимининг электрон бланки асосида электрон тўлов хужжатини шакиллантириш; • Тўловларни амалга оширишда банк тизими талабларини таъминлаш; • Тўловларни қабул қилишда хизмат кўрсатувчининг биллинг тизими талабларини таъминлаш.

Ўзаро алоқанинг асосий методлари Тўловчини идентификациялаш методи ва электрон тўлов бланкасини олиш Мақсад: Электрон тўлов бланкасини олиш. Тўловнинг электрон тўлов бланкаси қуйидаги маълумотлар асосида МУНИС тизими томонидан шакилланади: • тўловчини идентификациялаш учун банк юборган маълумотлар; • тўловчини идентификациялаш учун биллинг тизимидан олинган маълумотлар. Фойдаланиш: Банкнинг АБТ ёки МБТ тўловчининг маълумотларидан фойдаланиб МУНИС тизимида тўловчини идентификациялаш учун «on-line» режимда сўровнома жўнатади.

Ўзаро алоқанинг асосий методлари Электрон тўлов хужжати асосида тўловни амалга ошириш методи Мақсад: Тўловни амалга ошириш. Фойдаланиш: АБТ «on-line» режимда МУНИС тизимига электрон тўлов бланкаси асосида шакилланган ва ЭРИ билан имзоланган электрон тўлов хужжатини жўнатади.

Ўзаро алоқанинг асосий методлари Хизмат кўрсатувчининг биллинг тизимини маблағ тушганлиги ҳақида огоҳлантириш методи Мақсад: Биллинг тизимини биллинг тизимларини маблағ тушганлиги ҳақида тезкор огоҳлантириш. Фойдаланиш: МУНИС тизими тўловчи банкдан хизмат кўрсатувчининг биллинг тизимига келган ЭТХни жўнатади. Олувчи банкни маблағ тушганлиги ҳақида огоҳлантириш методи Мақсад: Олучи банк ва унинг мижозини маблағ тушганлиги ҳақида тезкор огоҳлантириш. Фойдаланиш: МУНИС тизими тўловчи банкдан олувчи банкга келган ЭТХни «off-line» режимда жўнатади.

МУНИС тизимининг ўзаро алоқа схемаси “Тўловчи” Банк Хизмат кўрсатувчининг Биллинг тизими “Олувчи” Банклараро тўлов тизими

МУНИС тизимининг ўзаро алоқа схемаси 1 - Банкнинг МУНИС тизимига уланиши (ҳар бир клиринг сессияси бошида); 2 - МУНИС тизимига тўловчини идентификациялаш учун сўровнома юбориш Сўровнома ўз ичига олади: тшловчининг банк реквизитлари, хизмат кўрсатувчининг биллинг тизим учун идентификация маълумотлари; 3 - Хизмат кўрсатувчининг биллинг тизимда идентификациялаш учун сўровнома юбориш; 4 - Биллинг тизимидан тўловчига хусусидаги маълумотларни қабул қилиш. Жавоб ўз ичига олади: хизмат кўрсатувчининг (ёки унинг бўлими) банк реквизитлари, тўловчи ҳусусида маълумотлар; 5 - Тўловчини идентификациялаш учун Банк сўровномасига жавоб. Жавоб ўз ичига олади: тўловнинг электрон бланкаси (унда тўловчи, олувчиларнинг банк реквизитлари ва хизмат кўрсатувчининг тўловчи ҳақидаги маълумотлар); 6 - МУНИС тизимида тўловни ўтказиш бўйича сўровнома жўнатиш. Сўровнома тўловнинг электрон бланкаси асосида

МУНИС тизимининг ўзаро алоқа схемаси 1 - Банкнинг МУНИС тизимига уланиши (ҳар бир клиринг сессияси бошида); 2 - МУНИС тизимига тўловчини идентификациялаш учун сўровнома юбориш Сўровнома ўз ичига олади: тшловчининг банк реквизитлари, хизмат кўрсатувчининг биллинг тизим учун идентификация маълумотлари; 3 - Хизмат кўрсатувчининг биллинг тизимда идентификациялаш учун сўровнома юбориш; 4 - Биллинг тизимидан тўловчига хусусидаги маълумотларни қабул қилиш. Жавоб ўз ичига олади: хизмат кўрсатувчининг (ёки унинг бўлими) банк реквизитлари, тўловчи ҳусусида маълумотлар; 5 - Тўловчини идентификациялаш учун Банк сўровномасига жавоб. Жавоб ўз ичига олади: тўловнинг электрон бланкаси (унда тўловчи, олувчиларнинг банк реквизитлари ва хизмат кўрсатувчининг тўловчи ҳақидаги маълумотлар);

МУНИС тизимининг ўзаро алоқа схемаси 6 - МУНИС тизимида тўловни ўтказиш бўйича сўровнома жўнатиш. Сўровнома тўловнинг электрон бланкаси асосида шакиллантирилган электрон тўлов хужжатини ўз ичига олади; 7 - Банкнинг тўловни ўтказиш бўйича сўровнома тасдиқ/браклаш жавобини юбориш; 8 - Олувчи банкга клиринг сессияси давомида маблағни кирим қилиш бўйича электрон тўлов хужжатини юбориш; 9 - Хизмат кўрсатувчининг биллинг тизимига маблағ тушгангани ҳақидаги электрон тўлов хужжатини юбориш; 10 - “Ҳисоб китоб Маркази” банклараро тўлов тизимига нетто позиция ҳисоб китоби натижаларига асосан шакилланган кредит/дебет мемориал ордерларни юбориш; 11 - Клиринг сессияси якунида ҳар бир банк учун ушбу сессия давомида МУНИС тизимидан муваффақиятли ўтган кирувчи ва чиқувчи электрон тўлов хужжатлари реестрини юбориш; 12 - Клиринг сессияси якунида ҳар бир хизмат кўрсатувчига билинг тизимида муваффақиятли қабул қилинган ва қилинмаган электрон тўловлар реестрини юбориш.

МУНИС тизими

МУНИС тизимида ишни ташкил этиш Банклардаги зарурий техник шартлар • Банкни МУНИС тизимига улаш учун банк АБТсида қуйидаги шартлар бажарилиши лозим: • SOAP хабарларини юбориш ва қайта ишлаш методларининг мавжудлиги; • МУНИС тизими сервери билан ҳимояланган алоқа канали билан уланиш имониятининг мавжудлиги; • ЭРИ қўйиш ва текшириш имконини берувчи дастурий таъминотнинг мавжудлиги.

МУНИС тизимида ишни ташкил этиш Хизмат кўрсатувчиларнинг МУНИС тизимига уланиш учун зарурий техник шартлар • Хизмат кўрсатувчиларнинг МУНИС тизимига уланиш учун қуйидаги шартлар бажарилиши лозим: • SOAP хабарларини юбориш ва қайта ишлаш методларининг мавжудлиги; • МУНИС тизими сервери билан ҳимояланган алоқа канали билан уланиш имониятининг мавжудлиги; • ЭРИ қўйиш ва текшириш имконини берувчи дастурий таъминотнинг мавжудлиги.

Тижорат банкларида ишни ташкил этиш МУНИС тизимига улаш учун банкда қуйидаги шартлар бажарилиши лозим: Банк ҳисоб китоб марказида қуйидаги ҳисоб рақамлар очилиши лозим: Банк талаблари учун ҳисоб рақам 19997000 К 000 ВВВВВ 001 Банк мажбуриятлари учун ҳисоб рақам 29896000 К 000 ВВВВВ 001 Бу ерда ВВВВВ – банк ҳисоб китоб маркази коди.

МУНИС тизимида ишни ташкил этиш МУНИС тизими билан автоматлашган ҳолда маълумот алмашинувни ташкил этиш МУНИС тизимида банклар ва Ҳисоб китоб маркази билан ўзаро муносабатлар одам иштирокисиз автоматлашган ҳолда амалга оширилади. Мажбурият ва талабларни ҳисобини юритиш учун МУНИС тизимида ҳар бир банк учун алоҳида Банк талаблари учун ҳ/рақам 17480000 К 000 ВВВВВ 001 Банк мажбуриятлари учун ҳ/р 27480000 К 000 ВВВВВ 001 Бу ерда ВВВВВ – банк ҳисоб китоб маркази коди.

Ҳисоб китоб марказида ишни ташкил этиш Марказий банкнинг ҳисоб китоб марказида клирингни амалга ошириш учун қуйидаги ҳисоб рақамлар очилади 11003000 К 00000002001 Марказий банкнинг Ҳисоб китоб Марказида очилган вакиллик ҳисоб рақами – Востро, овердрафт 21304000 К 00000002001 Марказий банкнинг Ҳисоб китоб Марказида очилган вакиллик ҳисоб рақами – Востро Бу ерда 00002 — МУНИС тўлов тизимининг коди.

Эътиборингиз учун раҳмат!