§ 43. О т стік ң ү Американы

§ 43. О т стік ң ү Американы хал ы ж не ң қ ә елдері

Саба ты қ ң ма саты: қ О ушылар а О т стік Америка қ ғ ң ү материгіні хал ы ж не елдері ң қ ә ж нінде т сінік беру, картадан ө ү мемлекеттерді к рсетіп ө таныстыру.

О т стік Американы ң ү ң батысында инктер елі — Перу жатыр. Инктер к рші тайпаларды ө ба ындырып, оларды ғ ң е бегін пайдаланды. ң Каналдар азып, егін екті, қ аспалы к пірлер салды. ө оладан Қ балта , орақ , пыша қ , т йреуішү , ине , о ыраушалар, қ ң найзаның шы сия ты заттарды ұ қ йып, алтын мен құ к містен шекей ү ә б йымдар жасады. ұ

Инктерде 4 жылды мектеп қ бол ан, онда бірінші жылы кечуа ғ тілін йретіп, екінші жылы дінге ү о ытып, шінші ж не т ртінші қ ү ә ө жылдары мірге ажетті білім ө қ берген. С йтіп еуропалы тар ө қ келгенге дейін-а Америка қ халы тары здеріні бай қ ө ң м дениетін жаса ан. ә ғ

Алайда еуропалы тарды қ ң басып алуы б л елдерді ұ ң таби и дамуына кедергі ғ жасады. Франсиско Писсаро 1475 — 1541 жылдар аралы ында Инктер ғ империясын жаулап алып Лима каласыны ң негізін калады.

Оңтүстік Американың байырғы халқы болып есептелетін үндістерматериктің қазіргі халқының 10% — ын ғана құрайды. Еуропалықтардың жергілікті үндістермен некесінентараған ұрпақтар – метистер. Қазіргі кезде Оңт Американың Анд елдерінің негізгі халқын құрайды.

Негрлердің еуропалықтармен некелесу нәтежесінде мулаттар, ал үндістермен некелесуінен самбо қалыптасты. Негрлер мен мулаттар Оңт. Американың солтүстігі мен шығысында тұрады

Оңтүстік Америка – дж-гі халық аз қоныстанған материктердің бірі. Оңтүстік Америкада тұрғындар саны 1 млн –нан асатын 20 — дан аса миллионер қалалар бар. Табиғат жағдайына байланысты материк Анд елдері мен Шығыстағы жазық елдеріне айқын ажыратылады.

Анд елдері Колумбия Боливия Перу Чили. Эквадор

Колумбия

Колумбия ( исп. Colombia ). Астанасы— Богота. Аума ы— 1 138 910 км². ғ оныстануы— 42 954 Қ 279 чел. А ша бірлігі қ — Колумбийский песо.

Собор Las Lajas (Колумбия)

Колумбияда –алтын мен асыл тастарды сіресе жа т ң ә құ тастарды мол оры бар. Елді ң қ ң астанасы Богата аласында ы қ ғ Мемлекеттік алтын м ражайында алтыннан ұ жасал ан 25 мы ежелгі б йым ғ ң ұ са тал ан қ ғ

Қоныстануы — 46 млн адам (2011 ж). Жылына сімі — 1, 2 %ө міру с ру за ты ы орта есеппен — 71 Ө ү ұ қ ғ ер адамдар, 77, 8 йел адамдар. ә ала хал ыны оныстануы — 74 % Қ қ ң қ (2008). лтты рамы: Ұ қ құ • метистер 58 % • Ақ нәсілділер20 % • Мулаттар 14 % • афро-американдықтар 4 % • самбо 3 % • үндістер 1 %

Ту Елтаңба Эквадор

оныстануы Қ — 14, 8 млн ( 2010). Туу к рсеткіші — 20, 3 на 1000; ө Эмиграция — 0, 7 ден 1000. мір с ру за ты ыны орташа Ө ү ұ қ ғ ң к рсеткіші— 72, 6 ер адамда, 78, 6 йел ө ә адамда. лтты рамы: метис 65 %, ндістер 25 Ұ қ құ ү %, а н сілділер 7 %, негрлер 3 %. қ ә тілі: испан тілі (негігі), нді. ү

Вулкан Тунгурауа Баньос каласы манында

оныстануы— 29, 9 млн Қ (2010). мір с ру за ты ыны Ө ү ұ қ ғ ң орташа к рсеткіші ө — 69 жас ер адамдарда, 73 жас йел адамдарда. ә ала хал ыны оныстануы Қ қ ң қ — 71 % (2008) лтты рамы — ндістер Ұ қ құ ү 45 %, метис 37 %, а қ н сілділер 15 %, негрлер, ә жапонды тар, ытайлы тар 3 қ қ қ %. Негізгі тілі — испан ж не ә кечуа Перу

оныстануы — 9, 9 Қ млн( 2010). Жылына сімі — 1, 7 % ө мір с ру за ты ыны Ө ү ұ қ ғ ң орташа к рсеткіші — 64 ер, ө 70 йел. ә лтты рамы — ндістер Ұ қ құ ү 55 % (негізінен кечуа ж не ә аймара), метистер 30 %, а қ н сілділер15 %. ә Тілдері — 3 тілді: испанский 60, 7 %, кечуа 21, 2 %, аймара 14, 6 %; бас а да тілдер 3, 6 % қ.

Чили халқының қон ы стану көрсеткіші • 1983 г. — 12, 3 млн ад. • 1995 г. — 14, 3 млн ад. • 2000 г. — 15, 2 млн ад. • 2005 г. — 16, 0 млн ад. Ұлттық құрамы • Метисы — 65 % • Европейцы — 30 % • Индейцы — 5 % Өмір сүру деңгейінің ұзақтығы ер адамда — 72, 5 жас Әйел адамда— 78 жас.

Патагония Сантьяго

Шығыстағы жазық елдеріне Венесуела, Гайана, Суринам, Бразилия, Парагвай, Уругвай, Аргентина және Франция иелігіндегі Француз Гвианасы жатады.

. Осы аймақтағы ең ірі , халқы ең көп Бразилия жерінде Оңтүстік Америкаға тән ерекшкліктердің барлығы дерлік көрініс тапқан деуге болады. Бразилия- жерінің ауданы мен халқы саны жөнінен дж-гі ең ірі бес елдің қатарына кіреді. Мемлекеттік құрлымы – 22 штаттан тұратын федерациялық республика. Бразилия жері Амазония ойпаты мен. Бразилия таулы үстіртін алып жатыр.

Бразилия халқының нәсілдік және ұлттық құрамы өте күрделі. Саны жағынан еуропалықтар басым. Мулаттар мен негерлер де көп тұрады. Ел халқы жыл сайын 3 млн адамға толып отырады. Халықтың басым бөлігі жағалаудағы ірі портты қалаларда шоғырланған. Мұндағы Рио – де – Жанейро, Сан – Паулу қалалары әлемдегі алып, көрікті қалаларға жатады.