Жыраулар поэзиясы izden kz Ашық сабақтар

“Жыраулар поэзиясы ” izden. kz Ашық сабақтар

Білуі керек : ü Шешендік өнер туралы мағлұматты білу; ü сөздің лексикалық мағынасын; ü Мәтіннің мазмұнын талдай отырып, негізгі тақырыбы мен идеясын ашу. izden. kz

Игеру керек : Мәтінді оқи отырып, сөйлеу тілін дамыту, сұрақ қоя білуге, жауап бере білу; Өз ойын жеткізе білу ; Мәтіннің мазмұнын ашып, талдау білу; izden. kz

“Зымыран сұрақтар” • • • Шешендік сөз дегеніміз не ? Шешендік сөздерге не жатады? Қазақтың шешендерін атаңдар. Төле би кім ? Төле би қай кезде өмір сүрген ? «Не тәтті ? » әңгімесін кім мазмұндайды ? izden. kz Ашық сабақтар

izden. kz Ашық сабақтар

10 20 30 19 с

Күлтегін қай жылдары өмір сүрген?

Ежелгі дәуір әдебиеті қай ғасырларды қамтиды?

Алғаш рет Күлтегін жазуын аударған ғалым

Оғыз –нама дастанының неше нұсқасы бар?

Жырда Күлгетін қандай адам ретінде суреттелген?

Тоныкөк жыры неше өлең жолынан тұрады?

Йасауидің хикметі туралы айтып бер

Сопылық туралы не білесің?

Ренессанс , ол не?

Атақты қазақ билерін атаңдаршы ? izden. kz Ашық сабақтар

Балалар, бүгінгі сабақта біз қиял кемесіне мініп, қазақтың сонау көне замандарына сапар шегеміз. Саяхат барысында біз халық ауыз әдебиетінен күні бүгінге дейін өткендерді еске түсіріп, қорытынды жасаймыз. Сондықтан да бүгінгі сабағымыздың мақсаты- халқымыздың қадір тұтып, атын аңызға айналдырған, елінің азаттығы үшін күрескен халық ұлдарын тілге тиек етіп олардан үлгі-өнеге алу. Ал, балалар, сонымен қазақтың кең сахарасына саяхат жасап келейік: Жүрегім, жырым сенікі, Кеңісті далам, кең далам. Тудым, өстім, есейдім, Еңбек тұлы ел балаң. Бұрынғы өткен күніңді, Берейін жырлап елге анам. Біз енді сонау 13 -15 ғасырлардағы жыраулар поэзиясына аттанайық. izden. kz Ашық сабақтар

Ø «Жыр» -(көне түркі тілінде «иыр» ) деген сөзінен шыққан ØЖыраулар өз шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан. izden. kz Ашық сабақтар

Жырау • өз жанынан жыр шығарып айтатын, суырып салма ақындық қасиет пен шешендік қасиеті қатар сақталып жататын дарынды ақын, дуалы ауыз шешен, ақылғой дана, ойшыл адам. • жыр айтушы, таратушы, көптеген Жыршы эпостық жырларды жатқа білетін , дайын репертуары бар айтқыштар. Жыршылар домбыраның не қобыздың сүйемелдеуімен мақаммен, әнмен айтады. izden. kz Ашық сабақтар

Жыраулар поэзиясының өзекті тақырыптары Адамгершілік қасиеттерді насихаттау Туған жерді, елді сүю Отанды қорғау, елді бірлікке шақыру izden. kz Ел мен жерге еңбегі өткен батырлар, хандар т. б. жайлы Ашық сабақтар

Жырау әдебиетінің негізгі өкілдері : Асан Қайғы , Қазтуған, Доспамбет, Шалкиіз, Үмбетей, Тәттіқара, Ақтамберді, Бұқар және т. б izden. kz Ашық сабақтар

. • Шалкиіз жырау - қазақ әдебиеті тарихындағы жыраулық поэзияның атасы болып саналады izden. kz Ашық сабақтар

Ақтамберді Сарыұлы 1675 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы Қаратау баурайында дүниеге келіп, 1768 жылы Шығыс Қазақстан облысы, Абай ауданы Жүрекадыр деген жерде күмбез қойылған Ұлы жүздің Ошақты руынан шыққан

Асан қайғы Сәбитұлы (ХІV-ХVғ. ғ. )

АСАН ҚАЙҒЫ СӘБИТҰЛЫ (14 ҒАСЫРДЫҢ СОҢЫ - 15 ҒАСЫРДЫҢ БАСЫ) – МЕМЛЕКЕТ ҚАЙРАТКЕРІ, АҚЫН, ЖЫРАУ, БИ, ФИЛОСОФ. ОЛ КЕРЕЙ МЕН ЖӘНІБЕК ХАНДАРДЫҢ АҚЫЛШЫСЫ БОЛҒАН. ӘКЕСІ СӘБИТ АРАЛ ӨҢІРІНІҢ СЫРДАРИЯ ЖАҒАСЫН МЕКЕН ЕТКЕН. ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ШИЕЛІ АУДАНЫНДА «ЖЕТІ ӘУЛИЕ» ҚОРЫМЫНДАҒЫ АСАН АТА КЕСЕНЕСІ АСАН ҚАЙҒЫ МАЗАРЫ ДЕЛІНЕДІ

Жетісу Аспара Баянауыл Жуалы Асан барып қайтқан өңірлер Шыңғырлау Ұлытау Жезқазған

Түсініктеме : q. Толғау дегеніміз – қазақ әдебиетінде ақындар шығармашылығында , әсіресе жыраулар поэзиясында жиі орын алған жанр. Толғауда ақын өмір , қоғам, адам тіршілігі , жақсылық, жамандық т. б жайлы ақыл-өсиет, насихаттық тұрғыда ой қозғайды. izden. kz Ашық сабақтар

Халық поэзиясын жасаған ақылғой даналар Шалкиіз жырау -жыраулық -поэзияның атасы. шығармаларын ақыл-нақыл, өсиет түрінде айтқан Ел билеушілердің кеңесшісі, уәзірі, биі Жыраулар Шешендік, даналық сөздер авторы Кемел ойлы ақындар XV-XVIII ғасыр Бұқар жырау, Асан Қайғы , Ақтамберді жырау, izden. kz Ашық сабақтар

САУАЛ: Осы жыраулардың Абай, Жамбыл, сияқты ақындардан қандай ерекшелігі бар ? izden. kz Ашық сабақтар

“Поэзия ” стартегиясы Жабағылы жас тайлақ, Жардай атан болған жер. Жатып қалған бір тоқты, Жайылып мың қой болған жер. (Қазтуған жырау) izden. kz Ашық сабақтар

“Поэзия”кезеңі: Еңсегей бойлы ер Есім, Есім сені есірткен, Есіл менің кеңесім, Ес білгеннен, Есім хан, Қолыңа болдым сүйесін. (Жиембет жырау) izden. kz Ашық сабақтар

Егер сендер XXI ғасыр жыраулары болғандарыңда не жайлы жырлар едіңдер? izden. kz Ашық сабақтар

Қосымша материалмен жұмыс: Жыраулар Өмірдерек Еңбектері Тақырыптары 1361 жылы Еділ бойында туған. Әкесі Сәбит – саятшы. Керей және Жәнібек хандарды жақтаған. 1485 -1470 жылы Сарыарқа Ұлытауда қайтыс болған. «Құйрығы жоқ жалы жоқ» , «Еділ бол да, Жайық бол» , «Ай, хан» , «Таза мінсіз асыл тас» , «Бұл заманда не ғаріп» . Адамгершілік қасиеттері, елдің бірлігі, татулығы. Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері. 2. Қазтуған Сүйіншіұлы. Қол бастаған батыр, ел басқарған би. 1420 жылдары Еділ бойында, Астрахань облысында дүниеге келген. 1460 -1480 жылы Қазақ Ордасы құрамына енеді. Жыраудың бұдан соңғы өмірі туралы дерек сақталмаған. «Мадақ жыры» , «Алаң да, алаң жұрт» , «Қайран менің Еділім» . Халықтың ерлігі, бірлігі, адамгершілік қасиеттері. 3. Бұқар жырау 1668 жылы Павлодар облысының Баянауыл ауданында туған. Әкесі Қалқаман батыр 1781 жыл Баянауылда Долба тауында izden. kz дүние салған. «Тілек» , «Жиырма деген» , «Ай, Абылай» , «Кәрілік туралы» , «Жар басына қонбаңыз» . Елін, жерін қорғаған батырлар, ел басқарған хандар туралы. 1. Асан қайғының шын аты – Хасан Сәбитұлы, ірі жырау, би, «Желмая түйесі болған. Ашық сабақтар

Ұлы адамдардың сөздерінен: Асан қайғы Желмаясын мініп, кең байтақ қазақ жерін түгел аралаған. «Жерұйық» жерді іздеген, ну орман мен шалғынды жерге халықты қоныстырсам деп армандаған. Сондықтан Шоқан Уәлиханов оны «Көшпенділер философы» деп атаған. izden. kz Ашық сабақтар

Қазтуған өз жырларында халықты ерлікке, бірлікке, адамгершілікке шақырып, ақыл айтқан, батыр, ел басқарған би болған. Адамгершілігі күшті үлкендердің айтқанын тыңдасақ, болашақта бізден батыр да, би де шығады деп сенемін. izden. kz Ашық сабақтар

v «Ұрпақтарым, атаң мен әжеңді сыйла! Өзіңе дейінгіні құрметтесең, өзіңнен кейінгілер сені құрметтейді» деп Бұқар жырау айтқандай ата-ананы, әже-атаны сыйлайық, үлкендерді құрметтеп, кішіге қамқор болайық. izden. kz Ашық сабақтар

izden. kz САУАЛХАТ! q “Жырау” деген атау қандай сөзден шыққан? q Қандай жырауларды білесің? q Жыраулар поэзиясының өзекті тақырыптары q Жыраулар поэзиясының атасы кім? q Жыраулар поэзиясы туралы түсінгеніңді әңгімеле.

izden. kz Үй жұмысы: ØЖыраулар туралы мәлімет дайындау Ø 153 -157 бет , оқу

izden. kz Сабақ аяқталды. Сау болыңдар!