Жоспар: Кіріспе: Витаминдерге жалпы сипаттама Жіктелуі

Жоспар: Кіріспе: Витаминдерге жалпы сипаттама Жіктелуі Суда еритін витаминдер: Майда еритін витаминдер Жалпы құрлысы Витаминдік жетіспеушілік Пантотен және биотин қышқылы Фоль қышқылының құрылысы Биологиялық қызметі Тағамдық шығу көздірі А, Д, К витаминдерінің химиялық құрылымы Витамин тәрізді заттар Қортынды

Витаминдер Витаминдер дегеніміз — бірдей мөлшерде адам ағзасына азық — түлік өнімдерден, өсімдіктен және жануардан аз мөлшерде түсетін тіршілік үшін өте қажет төменгі молекулалы органикалық қосылыстар.

Суда еритін витаминдер В В 1 тиамин В 2 рибофлавин В 5 никотин ыш ылық қ В 3 пантотен ыш ылы қ қВ 3 пантотен ыш ылық қ В 6 пиридоксин В 9 фолацин В 12 цианокобалин Н биотин С аскорбин ыш ылы қ қС аскорбин ыш ылық қ Р биофлавоноидтар Липой ыш ылы қ қ Майда еритін витаминдер А ретинол Д кальциферол Е токоферол К филлохинон

• рылысы: Құ изопрен туындысы, циклді аны па ан қ қ ғ спирт, май ыш ылдарымен о ай эфир т зіп, сол қ қ ң ү к йінде лпаларда деполанады. ү ұ • Туындылары : ретинол (А витамині), дегидроретинол (А 3 витамині), ретиналь (А алдегид витамині), ретинді ыш ыл, оларды эфирлері. қ қ ң • Та амды ғ қ шы у к зіғ ө : К кеністерде, с ресеө ә ә с бізде ә Ал сімдіктерде ө ( пальма, облепиха майы, соя, петрушка, өрік, қызанақтар ) • Оған балық майы, ерекше – акула, жұмыртқада, сары май.

А Витамині Қызметі : : Адамның организмінде бірнеше қызмет атқарады: Тері қабатында, тыныс жолдарында, асқорыту жолында эпителий клеткалаларының түзілуін реттейді. Ретинолдың көздің көруіне әсері зор. А А витамині терілік тыныс пен энергетикалық ұлпаның алмасуына, белок алмасуы, көмірсу, нуклеин қышқылы, липидтер және мукополисахаридтерге әсер етеді.

А витамині С біздеә ыз ылт сары т сті пигменттер қ ғ ү каротиноидтар кездеседі. Осындай пигменттер адамда ж не жануарларда кездесетін А-авитам ә иноз ауруын болдырмайды.

А витамині Адам органиміне қажетті мөлшері: тірідей салмағының 1 кг мөлшеріне 6 мкг. Ересек адам үшін тәулігіне 0, 7 мг А витамині қажет. . « су» ө витамині

Д Д (( кальциферол ) ) рылысы: Құ стериндер туындысы. Биологиялы активтілері: Дқ 2 2 және ДД 3 . ДД 2 2 (эргокальциферол) эргостерин туындысы. Д 3 3 холекальциферол – УК сәулелері әсерінен 7 — дегидрохолестериннен адам терісінде түзіледі. Та амды шы у к зі: ғ қ ғ ө ДД 2 2 кейбір саңырауқұлақтарда, ашытқыда және өсімдік майларында , Д 3 3 жануар тағамында – сары майда, жұмыртқа сарысында кездеседі. . ызметі: Қ Кальциферол негізгі организмде кальцийді алмасуын реттеу. ң ажеттілігі: Қ балалар шін 12 -25 мкг (500 -1000 МЕ), ал ересектер шін м лшері ед уір ү ү ө ә азыра. қ Д гиповитаминозы. . Балаларда өсіп жатқан сүйектерінің кальцификациялық бұзылысымен сипатталатын рахит ауруын туғызады. Рахит сыр аты кезінде б лшы еттер босап лсірейді. Ересектерді с йектері ж мсарады қ ұ қ ә ң ү ұРахит сыр аты кезінде б лшы еттер босап лсірейді. Ересектерді с йектері ж мсарадық ұ қ ә ң ү ұ. . Гипервитаминоз. . Өкпе, бүйрек, жүрек тіндерінде, қан тамыр қабырғаларында кальцийдің шамадан тыс жинақталуы, сүйектің жиі сынуы

Д Витамині жеткіліксіз болса, сіп келе жат ан балаларды ө қ ң с йегінде кальций мен фосфор т здары жиналыптасу ү ұ қ б зылады. С йектері ж мсарады ж не ая тары исайып седі. ұ ү ұ ә қ қ ө

Е витамині Құрылысы: Е витамині токол спиртіне жалғас қан көміртегі атомының ұзын тізбегі жатады. Токоферолдар – сарғыштау келген май. Ыстыққа төзімді, суда ерімейді. Та амды шы у к зі: ғ қ ғ ө Е витамині өсімдік майы мен жануарлар майында кең таралған. Жүгер майы, бидайда, жұмыртқада, шпинатта, авокадода, жаңғақта, алмада.

Е Витамині

К ВИТАМИНІ • К гиповитаминозы. липидтердің сіңірілуінің бұзылуынан болады. Ол көбінесе, дисбактериоз, антикоагулянтты әсері бар дәрілерді қабылдағанда және ұю факторы төмендейді, геморрогиялық синдром болады. Сонымен қатар, Е витаминінің артық мөлшері де, К витаминінің сіңуіне қолайсыз жағдай туғызады. • Гипервитаминоз. қызыл қан түйірінің редокс-жүйесінің ауытқуы болып табылады. Эритроциттер К гипервитаминозында гемолизге ұшырауы мүмкін және метгемоглабин түзіледі

ВВ 11 витамині (( тиамин )) ВВ 11 витамині (( тиамин )) – – көп қолданса , онда В 1 гипервитаминозы пайда болады. Алкогольді к п пайдалан аннан ө ғ Вернике- Корсаков синдромы (естен тану, апатия) пайда болады. Авитаминоз. . В 1 -авитаминоз дерті кезінде ми а ж не ан а ғ ә қ ғ кето ыш ылы жиналады. Ж рек системасыны за ымдалуы қ қ ү ң қ бай алады-ж ректі со уы жиілейді ж не ж рек б лшы еттері қ ү ң ғ ә ү ұ қ л айып гипертрофия а шырайды. В 1 -авитаминозы кезінде арында ұ ғ ғ ұ қ ж не ішекте с л б ліну нашарлайды , ас азан абыр асында т з ә ө ө қ қ ғ ұ ыш ылыны т зілуі то талады қ қ ң ү қыш ылыны т зілуі то таладық қ ң ү қ. . Гипервитаминоз. . Бұл эндокринді бездер клеткасының құрылымдық- морфологиялық өзгеріспен , қанның лейкоцитарлы формуласының ауытқуымен көрінеді. .

Тиаминнің жануарларға қажет мөлшері олардың жынысына, физиологиялық күйіне байланысты. В 1 витаминін күйіс қайыратын малдың қатпаршық қарнында микроорганизмдері синтездейді.

ВВ 22 витамині (( рибофлавин )) В 2 гиповитаминозы мен авитаминозы. Симптомдары: — Хилез – агранулярлы стоматит (ауыз уысында ы, қ ғ еріндегі жыры тар); қ — М рын-ерін атпарында ы себорейлі дерматит; ұ қ ғ — Глоссит-тіл б ртіктері тегістелген, тілді т сі ү ң ү пурпурлі-к кшіл болып келеді (фуксинді тіл); ө — Васкулярлы кератит к зді м лдір абы ыны ө ң ө қ ғ ң айналасында ы конъюнктивті тамырларыны ке еюі; ғ ң ң — Гемералопия ( со ыр тауы ) – к зді ара ы қ қ ө ң қ ңғ т скенде к рмеуі; ү ө — Жары тан ор у ж не к зден жас а у пайда болады; қ қ қ ә ө ғ — Тыныс алуды лсіреуі, ж рек ызметіні б зылуы, ң ә ү қ ң ұ температураны т мендеуі, анда глюкоза де гейіні ң ө қ ң ң т мендеуі бай алады. ө қ

В 5 витамині ( никотин ыш ылы, РРқ қ ) • Ниацин витаминдік қасиеті бар. • Никотин қышқылы сүтте, етте, бауырда кездеседі. ажеттілігі: Қ т уліктік ә ажеттілігі – 14 -25 мг. қ • гиповитаминозы мен авитаминозы. – пеллагра ауруы дамиды (итальян тілінен аудар анда – ғ “тартыл ан тері”) ” ш Д ғ ү синдромы“: диарея, дерматит (ашы тері учаскелеріні қ ң абынуы), деменция ( лсіз қ ә а ылсызды а ие болу). қ ққ

В 3, В 6, В 9, В 12 — ВИТАМИНДЕРІ • рылысыҚұ : Метилпиридин тобының туындысы болып табылады. В 6 витаминінің негізгі метаболиттік активті түрі пиридоксалды фосфорлы эфир – пиридоксаль 5 фосфат. В 12 • коррин ядросын түзетін төрт тотықсызданған пирролды сақинаның азот атомымен, 5, 6 -диметилбензимидазолдың азотымен және цианид атомымен байланысқан орталық үш валенті кобальт атомынан тұрады. • Та амды шы у к зі: ғ қ ғ ө ет, сиырды бауыры, буйрек, ң балы , с т, ж мырт а. қ ү ұ қ

В тобыны Витаминдерің Органикалық азотқұрамды қышқыл. Жануарлар бұлшықетінде кездеседі; Май қышқылдарының тотығуына қатысады

Н, С, Р — Витамині рылысы: Құ Б л та амны ауыстырылмайтын факторды тобы. Б л топты ұ ғ ң ң ұ ң осылыстарыны рамында фенол гидроксилімен байланыс ан бензопирон ядросы қ ң құ қ болады. химиялы рылысы бойынша аскорбин ыш ылы қ құ қ қ LL глюкозаны рылысына ң құ жа ын ыш ылды лактоны болып табылады. қ қ қ ңжа ын ыш ылды лактоны болып табылады. қ қ қ ң Гиповитаминозы. Арықтау, жүрек соғысының жиілеуі байқалады. Қантамырлар жүйесіінң өткізгіштігі зақымдалуымен байланысты қырқұлақ ауруы дамиды.

Витаминдік жетіспеушілік А зада ы бір немесе бірнеше витаминдерді жо ты ымен ғ ғ ң қ ғ байланыс ан патологиялы к йле топтарымен қ қ ү т сіндіріледі. ү Витаминдік жетіспеушілікке: витаминдермен суб алыпты қ амтамасыз ету, гипо-, ж неавитаминозды к йлер қ ә ү жат ызылады. қ Витаминдермен суб алыпты амтамасыз ету – қ қ витаминдерді жетіспеушілігіні клинка дейінгі сатысы ң ң ғ тек ана биохимиялы б зылулармен сипатталады. қ қ ұ

Фоль қышқылы құқұ рылысы А шыл – сары т сті жапыра шаланып қ ү қ шкірлене кристалданады үшкірлене кристалданадыү Фолатты коферменттер клетка қ ядросында ы нуклеопротеидтер ғ синтезіне жіне анны пайда болуын қ ң реттейді. Тетрагидрофольі Вс витаминні активті ң т рі. ү

Пантотен және биотин қышқылы • Ақшыл сары түсті, майлы затнашар криталданады. Суда, спиртте, сірке қышқылында ериді. • Пантотен клеткада тасымалдаушы белок құрамына кіреді. • Биотин он ша қ ты ферментерді ң коферментті. • Адам ғ а қ ажет екенін аны қ тау өте қ иын.

ортындыҚ Витаминдер пластикалы материал болып қ табылмайды ж не тікелей энергетикалы ә қ алмасу а атыспайды. Осы ан арамастан, ғ қ оларды ызметтері к пжа ты, ал ң қ ө қ витаминдерді жетіспеушіліігі немесе арты ң қ болуы метоболизмні к рделі б зылуына ң ү ұ келеді. Витаминдерді жетіспеушілігі ә ң а зада ма ызды реакцияларды б зылысына, ғ ң ң ұ тіпті айтымсыз а аулар а келуі м мкін қ қ ғ ү.

Зейін қойып қарағандарыңызға көп рахмет.