Жедел лейкоз Ерданаева Д 703 -ТКБ Этиологиясы.

Жедел лейкоз Ерданаева Д 703 -ТКБ

Этиологиясы. Химиялы заттар қ Иондаушы радиация Вирустар Гендік мутация • Жедел лейкоз- с йек миыны ан ндірілу тініні морфологиялы ү ң қ ө ң қ субстраты ажырама ан бласт жасушалардан т ратын атерлі ісігі ғ ұ қ

Вирустарды р лі ң ө • Лейкоздарды к біне РНК-лы онковирустар, сирегірек ө герпес-вирустар а жататын ДНК – лы онковирустар ша ырады. ғ қ • РНК- лы онковирустарды , тыш андарды , ірі ара құ ң қ малды , маймылдарды ж не бас а да жануарларды лейкозын ң ң ә қ ң тудырады. Вирустар несеп, н жіс, м рынны , ж т ынша ты ә ұ ң ұ қ қ ң б ліністері, анадан рпа ына берілуі м мкін. Эксперименте ө ұ ғ ү лейкоз нау ас жануарды жасушасыз с зіндісін сау жануар а қ ң ү ғ енгізу ар ылы алынады. қ • Адам лейкозыны вируспен туындайтыны Т-жасушалы ң лейкозда (HTLV-I т рлі РН -лы вирус) д лелденген. Вирусты ү Қ ә ң ан й анда, жынысты атынас ар ылы берілуі м мкін деп қ құ ғ қ қ қ ү есептеледі.

Иондаушы радиацияны р лің ө • Иондаушы радиацияны лейкоз дамуында ы р лі ң ғ ө т жірибеде д лелденген. Рентген с улесімен ауырт ә ә ә қ та, созылмалы да с улелену егеу йры тар мен ә құ қ тыш андарда лейкоз дамытады. Хиросима мен қ Нагасаки т р ындары, рентгенологтар мен ұ ғ радиологтар арасында ауырт ж не со ылмалы қ ә қ миелолейкозбен ауырушылды арт анды ы қ қ ғ аны талды. спелерді емдеу ма сатында Рентгенні қ Ө қ ң иттрий, радийді лкен м лшерін абылда ан ң ү ө қ ғ нау астарда лейкоз дамуыны жиілегендігі туралы қ ң м ліметтер бар. ә

Химиялы канцерогендерді р ліқ ң ө • Химиялы канцерогендер адамдарды бензолды, қ ң органикалы еріткіштерді к сіптік олдануларында қ ә қ ауырт лейкоз дамытуы м мкін. спемен ауырып қ ү Ө емдік ма сатта циклофосфан, хлорбутин, метотриксат, қ миалосан сия ты цитостатиктер абылда ан қ қ ғ нау астарда лейкозды жиілегендігі аны талды. қ ң қ Лейкозды дамыту а абілетті д рілерге бутадион, ғ қ ә левомицетиндер де жатады. Эксперименте лейкоз химиялы канцерогендерді (диметилантрацен, қ метилхолантрен), сонымен бірге триптофан, тирозин, индол німдерін енгізу ар ылы алынды. ө қ

Тектік а ауларқ • Лейкоз а т ым уалаушылы бейімділік бар. Жан ялы ғ ұқ қ қ ұ қ лейкозбен ауыр ан жа дайлар белгілі. Лейкозды дамуына ғ ғ ң хромосомаларды кенеттен ажырауы ж не оларды ң ә ң ажырамауымен сипатталатын аурулар (Даун ауруы, Фанкони анемиясы, Клайнфельтер, Тернер синдромдары) келеді. ә Лейкозды кейбір т рлерінде, оларды тектік маркері болып ң ү ң табылатын арнайылан ан хромосомды мутациялар ғ қ аны тал ан. Созылмалы миелолейкозда «Филадельфиялы » қ ғ қ хромосома (между 22 ж не 9 ж п хромосомалар арасында ы ә ұ ғ транслокация) аны тал ан. Лейкозды кейбір т рлерінде қ ғ ң ү хромосоманы за ымдан ан жері мен онкогенні орналас ан ң қ ғ ң қ орны с йкес келгендігі аны тал ан. ә қ ғ

Жедел лейкоздардың FAB-жіктемесі(1976 ж) Ж едел миелобласты лейкоздар Жедел лимфобласты лейкоздар Мₒ-бласт жасушалары ажырама ан ғ лейкоз Мₒ-бласттарды жетілу белгілері жо ң қ жедел миелобласты лейкоз Мₒ-бласттарды жетілу белгілері бар ң жедел миелобласты лейкоз Мₒ- промиелоцитарлы лйкоз Мₒ-миеломоноцитарлы лейкоз Мₒ-моноцитарлы (монобласты)лейкоз Мₒ-жедел эритролейкоз Мₒ-жедел мегакариобласты лейкоз Lₒ- са бласты ұ қ Lₒ- ірі бласты Lₒ- Беркитт лимфомасыны ң жасушасына сас бласт жасушалары ұқ

Миело — ж не лимфопролиферациялы синдромны клиникалы к ріністері ж не оларды патогенезіә қ ң қ ө ә ң К ріністері ө Патогенезі Анемиялы синдром қ ызыл с йек кемігіні эритроидты сіндісіні қ ү ң ө ң тежелуі эритроциттерді гемолизі ң Геморрагиялы синдром қ Геморрагиялы синдром ( ызыл қ қ иектен, м рыннан, ішектен ан ұ қ кету, тіршілкке ма ызды а залар а ң ғ ғ ан йылу) қ құ Тромбоцитопения (тромбоцитопоэзді тежелуі) ң Тромбоцитопатия Коагулопатия Вазопатия Ж палы синдром: ж палар а ұқ қ ұқ ғ т зімділікті т мендеуі ө ң ө (бактерия а, са ырау ла а, ғ ң құ ққ вирустар а) ғ Лейкоциттерді фагоциттік белсенделігіні ң ң т мендеуі ө Антидене т зілуіні азаюы ү ң Т-лимфоциттер ызметіні б рмалануы қ ң ұ Метастазды синдром: қ Бауырды , к кбауырды , лимфо ң ө ң т йіндеріні л аюы; ү ң ұ ғ нейролейкемия Лейкоз жасушаларыны метастаздануы ж не бауырда, ң ә к кбауырда, лимфо т йіндерінде, тимуста, мида ж не ө ү ә ж лында ан т зуші оша тар т зілуі ұ қ ү Уланулы синдром: ызба, т бетті қ қ ә ң болмаукы, дене салма ыны ғ ң азаюы, лсіздік, атты терлегіштік ә қ За ымдану д некерлеріні –лейкоз жасуналары қ ә ң ыдыра анда т зілетін нуклеопротеидтерді ғ ү ң жиналуы Зат алмасуыны б зылуы ң ұ С йектерді ( уыс с йектер, ү ң қ ү омырт ы) ауыруы қ С йеккеміктік гемопоэз тініні спелік ү ң ө гиперплазиясы

Воробьев А. И. ж не авторлар жіктелуі (2002 ж) бойынша ә жедел лейкозды келесі сатыларын б леді: ң ө • Бірінші жедел кезе немесе бірінші шабуыл (ауруды ң ң ай ын сатысы). қ • Толы клиника-гематологиялы ремиссия қ қ • Сауы у ғ • Толы емес клиника-гематологиялы ремиссия қ қ • Рецидив – онда бірінші немесе айталамалы, оны қ ң орналасуы, лейкемиялы фаза, алейкемиялы фаза. қ қ • Терминальді стадия

Бірінші жедел кезең • Бірінші жедел кезең (аурудың таралған сатысы) – аурудың басы немесе манифестациясы, қалыпты қан түзудің айқын тежелуімен сипатталады, аурудың клиникалық көрінісі айқын болады, ол көбінесе ісіктік жасушалардың саны 1012, салмағы 1 кг шамасында болғанда байқалады. Кейде жедел лейкоз симптомсыз басталады, диагноз кездейсоқ қойылады. Біздің ақпараттарымыз бойынша кездейсоқ жедел лейкоз 1, 1% жағдайда анықталды.

Толы клиника-гематологиялы қ қ ремиссия • Толы клиника-гематологиялы ремиссия 1 айдан кем емес уа ытта қ қ қ са талып т ратын келесі к рсеткіштермен сипатталады: қ ұ ө • С йек кемігінде бласты жасушалар саны 5% к п емес, ан т зуді ү ө қ ү ң барлы сінділері бар (оларды атынасы алыпты а жа ын), қ ө ң қ қ ғ қ мегакариоциттер аны талады, с йек кемігіні жасушалы ы 20%-дан қ ү ң ғ к п. ө • Шеткері анда – нейтрофилдерді абсолютті саны 1, 5 х109/л кем қ ң емес, тромбоциттер 100 х109/л кем емес, бласты жасушалар аны талмайды. қ • ан т зуді экстрамедуллярлы оша тары – лейкемиялы сінді жо Қ ү ң қ қ ө қ (нейролейкемия к ріністері жо ). ө қ

Сауығу жане толық емес ремиссия • Сауы у – толы ремиссия 5 жыл ж не одан арты уа ытта са талып ғ қ ә қ қ қ т рса. ұ • Толы емес ремиссия ( «ремиссия» емес, д рысы «жа сару» ) с йек қ ұ қ ү кемігіндегі бласты жасушаларды пайызы ремиссияны қ ң индукциялау рдісі барысында анда бласттарды жойылуымен, ү қ ң б рын л ай ан м шелерді м лшерлеріні кішіреюімен, ұ ұ ғ ғ ү ң ө ң интоксикация белгілеріні азаюымен, анда тромбоциттер, ң қ гранулоциттер, гемаглобин де гейіні жо арлауымен сипатталады. ң ң ғ Нау ас жа дайыны жа саруы н тижелі ем деп есептелмейді, себебі қ ғ ң қ ә мір с ру за ты ын зартпайды, біра , полихимиотерапияны ө ү ұ қ ғ ұ қ ң индукциялы курсын айталау а негіз болып табылады. қ қ ғ

Рецидив • Жедел лейкоздың рецидиві сүйек кемігінің пунктатында 5% артық бластық жасушаларды анықтағанда және/немесе аурудың айқын белгілерінің қайтадан пайда болған (экстрамедуллярлы ошақтар, нейролейкемия) кезінде анықталады. Егер бластық жасушалар мөлшері 5 — 10% аралығында болса, сүйек кемігінен қайтадан пункция алу керек немесе жедел лейкозға тән басқа да симптомдарды анықтау керек: цитостатикалық терапиямен байланыссыз цитопениялар, лейкозды өсіндінің ошақтары. Ремиссияға жеткеннен кейінгі уақыттан бастап есептегендегі рецидивтердің пайда болу уақыты өте маңызды: ерте рецидивтердің болжамы жағымсыз және агрессивті терапияны қажет етеді. Ерте рецидив деп толық ремиссияға жеткеннен кейін 1 жылға жетпей дамыса айтады, кеш рецидив деп 1 жыл және одан көп уақыттан кейін дамыса айтылады.

Терминалды саты • Терминалды саты түсінігі шартты, ол тек заманауи терапиялық мүмкіндіктерді және лейкоздың ісіктік прогрессиясының инкурабелді кезеңін көрсетеді. Лейкоз дамуында цитостатиктермен терапия барысында аурудың үдеуі болады: гранулоцитопения, тромбоцитопения өршиді, шырышты қабықтардың некрозы, спон танды қан құйылулар дамиды, әр түрлі жерлерде саркомды өсіндінің ошақтарының өсуі, нейролейкемия.

Жедел лейкозды диагностикалы критерийлерің қ. Диагностикалық критерийлері ескертпелер Клиникасында интоксикациялық, гиперпластикалық, анемиялық, геморрагиялық, иммунды тапшылық синдромдарының болуы Жедел лейкозға абсолюттік тән емес, сондықтан басқа критерийлермен бірге ескеріледі. Қанда нормоцитарлық, арегенераторлық анемия (ретикулоциттер аз не мүлде жоқ), бласт жасушалары, «ойық» феномені, тромбоцитопения, ЭТЖ жоғарылауы Жедел лейкоздың алейкемиялық түрінде қанда бластар табылмайды. Миелограммада: бластардың 30%-дан көп кездесуі, жетілген гранулоциттер, қызыл қан өндіру өскіншесінің жасушалары және мегакариоциттер сандарыныпң кемуі Жедел лейкозға күмәнданған жағдайда диагнозды дәл қою үшін міндетті зерттеу тәсілі ретінде төс пункциясы жасалады. Трепанобиопсияда: бластардың көбеюі, мегакариоцитарлық, эритроцитарлық, гранулоцитарлық өскінше жасушалар санының күрт төмендеуі Төс пункциясынан нақты мәлімет болмасане қарама-қайшылық туындағанда мықын сүйегі қырының трепанобиопсиясы жасалады.

Диагностикасы. • ЖЛ диагностикалау шін шеткері анды, с йек кемігін тексеру ажет. ү қ Сирек стернальді пункция а паратсыз бол анда мы ын с йектен қ ғ қ ү трепанобиопсия жасалады. ЖЛ варианттарын аны тау а қ ғ олданылатын азіргі кездегі алгоритм: — морфологиялы , қ қ қ — цитохимиялы , қ -иммунологиялы , қ — цитогенетикалы , қ — молекулярлы-биологиялы қ — ж не культуралды зерттеу дістері. ә ә • Б гінгі к ні стерналды пункцияда алын ан пунктатты 3 -ке б ліп, ү ү ғ ө мынандай зерттеулерге жіберу керектігі сынылады: 1) ұ морфологиялы ж не цитохимиялы зерттеу; 2) иммунофенотиптеу қ ә қ шін; 3) цитогенетикалы зерттеу шін. ү қ ү

Жедел лейкоздың түрлерінің ерекшеліктері • Ең алдымен жедел лейкозды лимфобласты (ЖЛЛ) не лимфобласты емес (ЖЛЕЛ) түрін ажыратады. Тәжірибелік гематолог дәрігерге емдік бағдарламаны бастау үшін науқастағы жедел лейкоздың түрін анықтау қажет.

ЖЛЛ мен ЖЛЕЛ-ды ажыратпалы диагностикалы ң қ ерекшеліктері белгілері ЖЛЛ ЖЛЕЛ Жиі ауыратын науқастар балалар ересектер Тері лейкемиялары + ЖЛЕЛ-ден жиірек + Лимфа түйіндерінің ұғаюы + ЖЛЕЛ-ден жиірек + Қызыл иектің лейкемиялық инфильтрациясы және жаралы некроздық стоматит + + ЖЛЛ-ден жиірек Нейролейкемиялар + ЖЛЕЛ-ден жиірек Аталық бездің лейкозды инфильтрациясы + ЖЛЕЛ-ден жиірек Бластардың цитохимиялық ерекшеліктері Миелопероксидаза –теріс, гликоген — оң Миелопероксидаза –оң

Белгілері ЖЛЛ ЖЛЕЛ Бластардың морфологиялық ерекшеліктері Ядро/цитоплазмалық қатынас жоғары (цитоплазма жіңішке), цитоплазма-д а түйіршіктер жоқ не бірен-саран цитоплазмасы базофильді. Ядро пішімі дұрыс, бүктелген 1 -2 нуклеолалары бар Ядро/цитоплазмалық қатынас едәуір кіші, цитоплазма кеңдеу, цитоплазмада азурофильді түйіршіктер, Ауэр таяқшас бар. Ядрод көптеген нуклеолалар (3 -5) бар. Бласт цитоплазмасында соңғы дезоксинуклеотидил-трансфе разаның(Td. T) болуы + — Бластар беткейінде табылады: • В-жасушалы маркерлері • Т-жасушалы маркерлері • Жалпы лимфобласты лейкозды антигендері +(5%) +(25%) +(50 -65%)

Жедел лимфобласты лейкоз емі

Жедел миелобласты лейкоз емі.

Пайдаланылған әдебиеттер. • ан аурулары. Байжанова К. Т. , Бекмурзаева Э. . Шымкент-2010Қ Қ • К л ин и че с кий п р отокол д и а г но с тики и л е чения о с т р ый л и мф о бл ас тный и миелобластный лейкоз у вз р о с л ых. Рекомендовано Экспертным советом РГП на ПХВ «Республиканский центр развития здравоохранения» Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от « 9» июля 2015 года. Протокол № 6 • Тургунова, Р. Д. она баева, А. М. Айнабай. Жедел ж не созылмалы лейкоздар. Қ қ ә о у- дістемелік н с ау. ара анды 2009 қ ә ұ қ Қ ғ