Жануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы

Скачать презентацию Жануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы Скачать презентацию Жануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы

lekciya_1_ryba.pptx

  • Размер: 659.8 Кб
  • Автор:
  • Количество слайдов: 22

Описание презентации Жануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы по слайдам

Жануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы ж не қ ә биохимиялы негіздеріЖануар шикізатын деуді физика өң ң – химиялы ж не қ ә биохимиялы негіздері қ Д ріс жоспары: ә Балы ндірісіні азіргі кезе дегі дамуы қ ө ң қ ң Балы классификациясы қ Балы т рлері. қ ү Балы анатомиясы қ

Кіріспе Балы ж не те із німдері-адам а те ж ымды та амдар. ЕліміздіКіріспе Балы ж не те із німдері-адам а те ж ымды та амдар. Елімізді қ ә ң ө ғ ө ұғ ғ ң суларындабалы ты мы нанастамт рлерітіршілікетеді, оны 250 қ ң ң ү ң т рі ауланады. Балы шаруашылы ы нерк сібіні балы аулайтын ү қ ғ ө ә ң қ осы заман ы техникамен жара тан ан ірі кемелері балы ты аула ан ғ қ ғ жерлерінде сол бойда дейді. М ны зі балы німдеріні өң ұ ң ө қ ө ң (то азытыл ан балы , жон еттері, консерві т. б. ) те д мді ж не ң ғ қ ө ә ә сапалы болуына сер етеді. Сату а т сетін балы німдеріні ә ғ ү қ ө ң ассортиментім хитбалы тарыесебіненк бейіпкеледі. ұ қ ө орегіні т ріне арайбалы : Қ ң ү қ қ фитофаг планктофаг бентофаг детритофаг жырт ыш қ

Балы – адам шін ажетті белок а бай та ам к зі. Оны еті,Балы – адам шін ажетті белок а бай та ам к зі. Оны еті, уылдыры ы, ал кейбірқ ү қ қ ғ ө ң ғ т ріні терісі де пайдаланылады, олардан балы майы алынады. Балы аулау ү ң қ қ шаруашылы ы ертеден белгілі дегенмен оны шары тау биігі ХХ асырды 70 – ғ ң қ ғ ң жылдарынатуракеледі. Балы – адамны белокты тама тануыны негізгі бір т рі. Оны тек т рлі аспазды қ ң ү ү қ та амдар шіне ана емес, сонымен атар ем ретінде, жем ж не техникалы ма сатта азы ғ ү ғ қ ә қ қ қ ретінде де пайдаланылады. Осылай комплексті балы ты олдану – оны денесіні жеке қ қ ң ң б лшектері рт рлі гистологиялы рылымы мен химиялы рамы бол анды ына ө ә ү қ құ ғ ғ негізделген. Балы ты лшемі, химиялы рамы ж не та амды ндылы ы – оны қ ң ө қ құ ә ғ қ құ ғ ң сырт ы т ріне, жасына, жынысына, физиологиялы жа дайына ана байланысты емес, қ ү қ ғ ғ сонымен атар мекендейтін жерді жа дайына да (гидрологиялы режиміне ж не суды қ ң ғ қ ә ң жемдігіне). Балы шикізатын д рыс олданылуы ж не делуі шін оны асиеттерін — балы қ ұ қ ә өң ү ң қ қ рылымын ж не жеке б лшектері мен а заларыны салма ы мен лшеміні атынасын, құ ә ө ғ ң ғ ө ң қ физикалы асиетін ж не химиялы рамын, сонымен атар балы рамына кіретін қ қ ә қ құ қ қ құ ерекшеліктер: белок, май, витаминдер ж не т. б. заттар бар екендігін білген ж н. Балы – ә ө қ тез б зылатын шикізат бол анды тан, балы лгеннен кейін ж не мір с ру шартынсыз ұ ғ қ қ ө ә ө ү алдыратынсебептерді згеріссипаттарындабілгенж н. қ ң ө ө азіргі уа ытта балы ты 12 мы нан астам т рлері белгілі, оны ішінде 1, 5 мы ы Қ қ қ ң ң ү ң ң к нделіктіауланатынбалы. ү қ

 Балы –адамны а уызды тама тануыны е ма ыздық ң қ қ қ Балы –адамны а уызды тама тануыны е ма ыздық ң қ қ қ ң ң ң к здеріні бірі. Оны рт рлі та амдар дайындауда ана ө ң ә ү ғ ғ емес, сонымен атар емдік, техникалы ж не малдар а қ қ ә ғ беретін нды та амдарды алу а да пайдаланады. құ ғ ғ Балы ты м ндай кешенді пайдалану балы денесіні қ ұ қ ң рт рлі б ліктері рт рлі гистологиялы ж не химиялы ә ү ө ә ү қ ә қ рам а ие болуыны ар асында. лшемдері, химиялы құ ғ ң қ Ө қ рамы, мен балы ты та амды ндылы ы оны құ қ ң ғ қ құ ғ ң т ріне, жасына, жынысына, физиологиялы жа дайына, ү қ ғ сонымен атартіршілікетуортасынабайланыстыболады қ (суды та амды асиетіменгидрологиялы режиміне). ң ғ ққ қ

Балы шаруашылы ы–қ ғ халы шаруашылы ынық ғ ң балы аулауқ , тасымалдау ,Балы шаруашылы ы–қ ғ халы шаруашылы ынық ғ ң балы аулауқ , тасымалдау , ор ау қ ғ ж неә сіруменө , деуменөң , су сімдіктерін жинауменө ш ылданатын саласы. Балы шаруашылы ы ба алы та амдар, ұғ қ ғ ғ ғ балы ны қ ұ , майы , те із сімдіктеріненң ө йод , маннит , агар , т. б. емдік заттар , малазы ы ғ мен техникалық ө німдер ндіреді. ө аза станда Қ қ 1919 жылы Гурьев ( азіргі Атырау) аласындақ қ Жайық – Жем балы аулау қ ж неә а шылы бас армасың қ қ , Арал аласындақ Т ркістанү лкелік балы шаруашылы ы бас армасы йымдастырылды. Кейін б л ө қ ғ қ ұ ұ сала т тынушылар а та амды белокты 20%-ын беретін, уатты аулау ұ ғ ғ қ ң қ кемелерімен жабды тал ан, ндірістік процестерімеханикаландырыл ан қ ғ ө ғ асаіргелі тама индустриясына қ айналды. Балы шаруашылы ы ба алы т ымды балы тарды сіріп, к бейтетін қ ғ ғ ұқ қ қ ө ө балы қ питомниктері , тауарлы-к л ж неө ә то анғ шаруашылы тары, қ машина-мелиоративтік станциялары, арнайы о у орындары, балы қ қ сататын фирмалы д кендері ж мыс істейді. қ ү ұ аза станныҚ қ ң мы да анң ғ ірілі- са тык лдерімен зендерібалы шаруашылы ы ызмететеді. ұ қ ө ө қ ғ қ

Оларды жалпы аума ы 7, 5 млн. га шамасында. Суң ғ айдындарының е ірілері:Оларды жалпы аума ы 7, 5 млн. га шамасында. Суң ғ айдындарының е ірілері: ң Каспий те ізі, ң Бал ашқ , Алак лө , Зайсан к лдері, ө апша айҚ ғ , Б генө , Б тырмаұқ б гендері, ө Жайық , Ертіс , Есіл зендері. Д ние ж зі бойынша аулан ан бекіреө ү ү ғ балы тарыны 90%-ы аза стан балы шаруашылы ыны лесіне тиеді. қ ң Қ қ қ ғ ң ү азіргі кезде Қ республикада экологияны нашарлауына байланысты су айдынынң ор ау, оларды дайы қ ғ ұ мелиорациялау , к сіптік балы тарды сапасын жа сарту, ә қ ң қ балы сіру ж мыстары ж ргізілуде. Б л міндет қ ө ұ ү ұ аза балы шаруашылы ы ылыми-зерттеуинститутына Қ қ қ ғ ғ ж не балы ор ауә қ қ ғ йымдарынаж ктелген. ұ ү азіргікездед ниеж зібойыншаауланатынбалы пен ндірілетінте із німдері Қ ү ү қ ө ң ө жылына 100 млн т- а жетіп отыр. Оны 9/10 -ын те іздер мен м хиттардан, ал ғ ң ң ұ ал ан б лігі т щы сулардан ауланады. Балы ты ж не бас а те із німдеріні қ ғ ө ұ қ ң ә қ ң ө ң ма ыздылы ы оларды рамында ы жануарлар н руызыны (белок) м лшері ң ғ ң құ ғ ә ң ө мал мен с етінен кем т спейтіндігіне байланысты артып отыр. Сонды тан құ ү қ азіргі та да д ниеж зілік су айдындарында 20— 30 мы а дейінгі ірілі- са ты қ ң ү ү ңғ ұ қ балы ж не бас а да те із німдерін аулайтын кемелер ж зіп ж р. Оларды қ ә қ ң ө ү ү ң басым к пшілігі ылым мен техниканы со ы жетістіктерімен жабды тал ан ө ғ ң ңғ қ ғ балы аулаудан бастап, дайын німдер шы ару а дейінгі ( рт рлі консервілер қ ө ғ ғ ә ү дайындау, кептірілгенбалы ж нет. б. )іс- рекеттердітолы ж зегеасырады. қ ә ә қ ү

Балы аулау те із жа алы елдеріні барлы ында тарал анымен, қ ң ғБалы аулау те із жа алы елдеріні барлы ында тарал анымен, қ ң ғ ғ д ниеж зінде ауланатын балы ты жартысынан астамы алты елді ү ү қ ң ң — Жапония, ытай, А Ш, Чили, Перу ж не Ресейді лесіне тиеді. Қ Қ ә ң ү Балы тар материктік айрандар мен жылы ж не суы м хит қ қ ә қ ұ а ыстары т йіскен аудандардан к бірек ауланады. Ертеректе балы ғ ү ө қ аулауды негізгі ауданы Атлант м хитыны солт стігінде болса, ң ұ ң ү азір Тыны м хитыны солт стігіне ауысты («Материктер мен қ қ ұ ң ү м хиттар географиясынан» балы аулауды негізгі аудандарын еске ұ қ ң т сірі дер). Балы тар мен те із организмдері популяциясынын ү ң қ ң азаюы д ниеж зілік балы аулау к сіпшілігін солт стік айма тан ү ү қ ә ү қ о т стікке, я нитропиктергеы ыстырды. ң ү ғ ғ Д ние ж зіндегі ауланатын балы пен те із німдеріні 15 млн т-сы ү ү қ ң ө ң олдан сіру — марикультура ар ылы алынады. Балы ты олдан қ ө қ қ қ сіру ытайда б дан 4 мы жыл б рын бастал ан, б л ел лі к нге ө Қ ұ ң ұ ғ ұ ә ү дейін лемдік біріншілікті бермей келеді. Марикультура німіні ә ө ң 4/5 -ін. Азияелдері ндіреді. ө

ндірістік балы тарды  негізгі массасы Ө қ ң жо ар ы с йектіндірістік балы тарды негізгі массасы Ө қ ң жо ар ы с йекті балы тар ағ ғ ү қ ғ жатады, кейбір т рлері ү шеміршектіс йектібалы тарү қ (бекіре) ж нешеміршектібалы тарә қ (акулалар мен скаттар) болып табылады. балы тар а домала ауыздылар класынан қ ғ қ миногтарды жат ызады. морфологиялы ж не биологиялы белгілер бойынша қ қ ә қ класстар мен ішкі класстар категориялары шегінде балы тарды т ымдастар а, текке қ ұқ ғ ж не т рге б леді. ә ү ө Балы ты мір с ру жа дайына, а асыны рылымына, лшемдері қ ө ү ғ қ ңқ ң құ ө менмассасына, т ымдастар аж нет. ббайланыстыб лугеболады. ұқ ғ ә ө Тауартанушылы практикадабал ытардыт ымдастар аж нет рлерге қ қ ұқ ғ ә ү арай б леді. Т ымдастар а балы тарды жалпы белгілеріне байланысты қ ө ұқ ғ қ б леді: ө денесіні формасы, саны, анаттарыны орналасуы мен формасына, ң қ ң а асына, абырша тарыны болуына ж не бас аларына арап б леді. қ ңқ қ қ ң ә қ қ ө Т рү балы тар қ ж йесіні биологиялы бірлігі болып табылады. Б л осы т рді бас а т рлерден ү ң қ ұ ү ң қ ү айырмашылы ыболып табылатын ж не рпа тан рпа а беріліп отыратын белгілі ғ ә ұ ққ бір сас биологиялы ж не сырт ы белгілері бар жеке т рлер жиынты ы. азіргі ұқ қ ә қ ү ғ Қ кезде балы тарды шамамен 22 мы т рі белгілі, олар шамамен 550 т ымдастарды қ ң ң ү ұқ біріктіреді. БАЛЫ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ Қ

Балы аулауорындарық Карасябалы ы ғ Таранкабалы ы ғ  Балы аулауорындарық Карасябалы ы ғ Таранкабалы ы ғ

Балы желбезекпен тыныс алатын су омырт алары. қ қ аза станда 150 -дей тБалы желбезекпен тыныс алатын су омырт алары. қ қ аза станда 150 -дей т рі бар. Б лар бекіре (бекіре, Қ қ ү ұ ортпа, шо ыр, пілмай, с йрік), т ы (т ы, сазан), қ қ ү ұқ ұқ (майшаба , килка), алаб а (к ксерке), а са а қ ұғ ө қ қ (к кш бар) т. б. аза стан бала ы те ізден зенге ө ұ Қ қ ғ ң ө т гелдей ж не жартылай рістейтін, сондай-а те із ү ә ө қ ң балы ыболыпб лінеді. Сонымен атарелімізді балы ы ғ ө қ ң ғ сал ын суда (форель, н лім, ускуч) ж не жылы суда қ ә ә (сазан, т ы, табан) сетін болып б лінеді. Кейбір ұқ ө ө балы тар ры ын к ктем (шорьан, сазан) мен жазда қ ұ ғ ө (м ке, о а ) бас а біреулері к з (албырт) пен ыста өң ңғ қ қ ү қ (н лім)шашады. ә

 а асыны рылымына байланысты балы тарды шеміршектіҚ ңқ ң құ қ с йекті а асыны рылымына байланысты балы тарды шеміршектіҚ ңқ ң құ қ с йекті (бекіре) ж не с йекті а алы балы тар а б леді. Акулалар мен ү ә ү қ ңқ қ ғ ө скаттаршеміршекті а а аие. қ ңқ ғ мір с ру жа дайы мен тіршілік ету айма ына байланысты Ө ү ғ ғ балы тардыбылайб леді: қ ө те іздік – те іздер мен м хиттарда мір с ретін ж не уылдыры тайтын ң ң ұ ө ү ә қ балы тар(сельдь, треска, скумбрия); қ т щы суды мекендейтін балы тар – т щы суды мекендейтін ж не ұ қ ұ ә уылдыры шашатынбалы тар(налим, стерлядь, толстолобик); қ қ жартылай тпелі балытар — детте те іздерді т щылан ан айма тарын ө ә ң ң ұ ғ қ мекендейді, ал ыстау мен уылдыры шашу шін зендерге кетеді (лещ, қ қ ү ө судак, сом); тпелі балы тар – те іздерде мір с реді, біра уылдыры шашу шін ө қ ң ө ү қ қ ү зендергебарады(бекіре, стрелядьтанбас алары, горбушка, кета)немесе ө қ т щы суды мекендейді, ал уылдыры шашу шін те іздер мен ұ қ ү ң м хиттар акетеді(угорь). ұ ғ

БАЛЫ Т РЛЕРІҚ Ү Налим Скумбрия  БАЛЫ Т РЛЕРІҚ Ү Налим Скумбрия

Скумбрия  Скумбрия

Сазан балы ығ  Сазан балы ығ

Ускучбалы ығ  Ускучбалы ығ

Форель Хариус. Маркакол  Форель Хариус. Маркакол

Массасы мен лшемі бойынша балы тардыө қ лкен (50 см – ден ү жоМассасы мен лшемі бойынша балы тардыө қ лкен (50 см – ден ү жо ары), орташа (15 – 50 см) ж не кішкентай (15 см – ге дейінгі) деп ғ ә б леді. ө Балы ты жалпы ж не ндірістік зынды ын аны тайды. қ ң ә ө ұ ғ қ Сауда практикасында ндірістік зынды ты ө ұ қ пайдаланады, ол балы ты алды ы н ктесінен бастап (ауыз биіктігі) йры қ ң ңғ ү құ қ ж збелеріні орташа с улелеріні алды ы б лігі есептеледі. Кейбір ү ң ә ң ңғ ө балы тарда ана (кефали, сазан, белуга) лкен балы тар атты етке ие. қ ғ ү қ қ Килька, корюшка, салака, минога сия ты балы тар зынды ы қ қ ұ ғ бойынша да массасы бойынша да б лінбейді. ө Балы тарды кейбір қ ң т рлері сауда а 1 – ші ж не 2 – ші топта ы кішкентай балы тар деп ү ғ ә ғ қ т седі. ү Балы ты саны оны майлылы ына байланысты, балы ты қ ң ң ғ қ ң майлылы ыоны жасынабайланыстыболады, мірс руайма ы ғ ң ө ү ғ менуылдыры шашупериодынабайланысты. қ

Килькабалы ығ  Килькабалы ығ

Майлылы ыны д режесіне байланысты балы тарды 8 жо арығ ң ә қ ғМайлылы ыны д режесіне байланысты балы тарды 8% жо арығ ң ә қ ғ майлылы ты деп б леді. қ ө М ндай ұ майлы балы тар а миногтар, бекіре қ ғ т ымдастар, к птеген лососьтар, сельдты кейбір т рлері, скумбрия, ұқ ө ң ү угорь, хамса жатады. 4 – 8% майлылы ты балы тар (орташа қ қ майлылы ты) қ — о ан к птеген лососьтар, бекірені кейбір б ліктері, ғ ө ң ө камбала мен сомны кейбір т рлері жатады. ң ү 4% — дан т менө майлылы ты (майлылы ы т мен) балы тар қ ғ ө қ – окунь, треска, форель ж не бас алары. ә қ Ары балы тар да бар –қ қ (0, 2% майлылы та ы қ ғ балы тар). қ Б лб лінуді кейбіршарттарынесепкеалукерек; ұ ө ң мысалы, Амурда ы ғ кейбір балы тар мен сазан зіні етінде шамамен 10% май , те із сельді қ ө ң ң уылдыры шашу кезінде 2 — 3% майлылы а ие болады, ал жай кезде қ ққ оны майлылы ы 25% дейін к теріледі. ң ғ ө Осылайша, келтірілген белгілер жиынты ы бойынша балы ты та амды ғ қ ң ғ қ асиеттеріні сипатына толы тай мінездеме беруге болады. қ ң қ

Балы анатомиясы. қ Балы тарды дене рылымыны к рделілігі, қ ң құ ң үБалы анатомиясы. қ Балы тарды дене рылымыны к рделілігі, қ ң құ ң ү биологиялы ерекшелігіне байланысты а асы шеміршектен, қ қ ңқ шеміршекті с йектен ж не с йектен ралады. Сазан – с йекті ү ә ү құ ү балы тар класыны кілі. Сазанны а асы омырт а жотасынан, бас қ ң ө ң қ ңқ қ с йектен ж не ж збе анат с йектерінен т рады. Омырт а жотасы ү ә ү қ ү ұ қ омырт алардан ралатынды тан, сазан омырт алы жануар болып қ құ қ қ табылады. Омырт а жотасы омырт аларды рылысына қ қ ң құ байланысты т л а ж не йры б лікттеріне б лінеді. Омырт аны ұ ғ ә құ қ ө ө қ ң сті гі ж не асты ы до алары мен омырт а денесі болады. Т л аны ү ң ә ңғ ғ қ ұ ғ ң омырт а жотасында ы омырт аларды сті гі до алары қ ғ қ ң ү ң ғ бірікпегендіктен, о ан абыр алар жал асады. Омырт а жотасыны ғ қ ғ ғ қ ң йры б лігіндегіомырт аларда сті гідо ада, асты ыдо ада зын құ қ ө қ ү ң ғ ңғ ғ ұ скіндіболады. Омырт ажотасындажал ас анбасты а ас йектері ө қ ғ қ ңқ ү те к рдел , онда: ми орналас ан с йекті ауаша – басс йек, сті гі ө ү ң қ ү қ қ ү ү ң ж неасты ыжа с йектер, тіластыж нежелбезектер а асыболады. ә ңғ қ ү ә қ ңқ

Балы німдеріні бірі ол балы еті, д мділігі мен бой ақ ө ң қБалы німдеріні бірі ол балы еті, д мділігі мен бой ақ ө ң қ ә ғ ж ымдылы ы жа ынан еттен кем емес, ал сі імділігі ұғ ғ ғ ң жа ынан одан да асып т сетін ас. Балы етіні рамы ғ ү қ ң құ белокты к лемі 15 -26% аралы ында бол анда ба алы ң ө ғ ғ ғ болып есептеледі. Онда 20 т рлі амин ыш ылы ү қ қ кездеседі. Сондай-а балы та 0, 1 -30% май, 0, 9 -2% қ қ витаминдер мен минералды заттар болады. С т оректі ү қ жануарларды майына ара андабалы ты майыс йы ң қ ғ қ ң ұ қ болады, йткені оны рамында зат алмасуына ө ң құ ма ызыды р л ат аратын аны ан май ыш ылы к п ң ө қ қ қ ө болады. Те із балы тарыны к пшілігіні майында А ң қ ң ө ң ж не. Двитаминдеріболады. ә

НАЗАРЛАРЫ ЫЗ А Ң Ғ РАХМЕТ!  НАЗАРЛАРЫ ЫЗ А Ң Ғ РАХМЕТ!