Жалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа

Скачать презентацию Жалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа Скачать презентацию Жалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа

4-5_dәrіs_emetgh_posl.var.ppt

  • Размер: 4.5 Мб
  • Автор:
  • Количество слайдов: 29

Описание презентации Жалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа по слайдам

Жалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа ыт бойынша қ бірі -бірінен белгіліЖалпылан ан электр машинасы ғ Электр машиналары уа ыт бойынша қ бірі -бірінен белгілі бір б рыш а ы ыс ан токтар ұ қ ғ қ ж ретінү орамаларды ке істіктегі ң ң комбинациясынан ралады. Оларды жобала ан кезде ауалы са ылауда құ ғ қ ң ше берлік айналмалы магнит рісін ң ө алу а тырысады. ғ Айналмалы магнит рісін алай тудыру а болады? ө қ ғ 1. оз алмайтын орамалар Қ ғ ке істікте бірің -бірінен 90 градус а қ ы ысып орналасуы керек ж не олар ғ ә екі фазалы синусоидалы токтар ж йесіне ү осылуы керекқ. 2. оз алмайтын орамалар Қ ғ ке істікте бірің -бірінен 120 градус а қ ы ысып орналасуы керек ж ғ не олар а фазалары бойынша ә ғ 120 градус а қ ы ыс ан ғ қ ш фазалы токтар ж йесіне ү ү осылуы керек. қ Жалпы жа дайда ғ айналмалы магнит рісін ө т — фазалы токтар ж йесі ү ар ылы тудыру а болады, ол шін қ ғ ү орамалар ке істікте ң бірі -бірінен 360/ т градус а қ ы ысу керек ж не ғ ә токтар фаза бойынша 360/ т градус а қ ы ыс ан болуы керек. ғ қ 3. Айналмалы магнит рісін ө т ра ты ток ар ылы ұ қ қ тудыру а болады, ғ ол шін ток ж ретін ү ү орама айналуы керек. 1 s w s w s w r w

1 - суретте статорда орналас ан екі қ орамасы, роторда орналас ан қ екі1 — суретте статорда орналас ан екі қ орамасы, роторда орналас ан қ екі орамасы бар екі фазалы машина к рсетілген. ө Б л машина электр машинасыны ұ ң е арапайым т рі болып саналады. ң қ ү Жалпылан ан электрлік машина ғ деп статор мен роторда екі ж п ұ орамасы бар, екі фазалы, екі полюсті идеал машинаны айтады. Статорда ы орамалар ( ғ ж не )ә мен роторда ы орамалар ( , ) ғ ке істікте бірі ң -бірінен 90 градус а қ ы ыс ан ғ қ. Айналмалы магнит рісін тудыру ө шін статорды немесе роторды орамаларына фаза бойынша ү ң ң 90 градус а ы ыс ан кернеулер қ ғ қ беріледі. 1 сурет.

Электр машинасында электромеханикалы  т рлендіру  қ ү шінші за ү ң бойыншаЭлектр машинасында электромеханикалы т рлендіру қ ү шінші за ү ң бойынша тек статор мен роторды рістеріні бір-біріне байланысты ң ө ң оз алмайтын кезде қ ғ орындалады. Ол шін: ү статорды рісіні б рышты жылдамды ы ( ) ң ө ң ұ қ ғ роторды механикалы б рышты жылдамды ы ( ) мен ң қ ұ қ ғ роторды рісіні ротор жылдамды ымен салыстыр анда ы ң ө ң ғ ғ ғ б рышты жылдамды ыны ( ) осындысына те ұ қ ғ ң қ ң болуы керек: 3 орpc. c p ор.

А.  Егер ротор немесе статорды ң орамасын  жиіліктік т рлендіргіш ү А. Егер ротор немесе статорды ң орамасын жиіліктік т рлендіргіш ү ар ылы (коллектор ар ылы ) қ қ оректендірсек, онда б л қ ұ жалпылан ан машинадан ғ т ра тыұ қ ток машинасын алу а болады. ғ Т ра ты ток коллектор ар ылы ұ қ қ к п фазалы айнымалы ток а ө қ айналады да, статорда ы ғ оздыру орамасымен қ салыстыр анда ғ оз алмайтын айналмалы қ ғ ріс тудырады. ө Т ра ты ток машинасыны с лбасы ұ қ ң ұ

В.  Айнымалы токты коллекторлың  машиналарында статор мен ротор  орамаларында айнымалы токВ. Айнымалы токты коллекторлың машиналарында статор мен ротор орамаларында айнымалы ток ж реді, ү ал жиіліктік т рлендіргіш ү электр желісіні жиілігін ң машинаны сыр анау жиілігіне ң ғ т рлендіреді. ү Егер статорды орамаларына ң фаза бойынша 90 градус а қ ы ыс ан синусоидалы ғ қ кернеулер беру ар ылы қ жалпылан ан машинадан ғ асинхронды машина алу а болады. ғ Б л машинада ұ 5 рс

С.  Егер статордың  орамаларына айнымалы кернеу ,  ал ротордың  орамаларынаС. Егер статордың орамаларына айнымалы кернеу , ал ротордың орамаларына т ра ты кернеу ұ қ берсе немесе керісінше бол ан жа дайда ғ ғ жалпылан ан машинадан ғ синхронды машина алынады. Б л жа дайда ұ ғ D. Егер болса, онда жалпылан ан машинадан ғ электромагниттік т рлендіргіш ү — трансформатор алу а болады. ғ Сонымен жалпылан ан машинаны ғ талдау конструкцияларды ж не ң ә оректендіргіш кернеулеріні рт рлілігіне арамастан, барлы электр қ ң ә ү қ қ машиналарын бір орта ызмет қ қ біріктіретінін к рсетті. Олар ө электромеханикалы т рлендіргіштер қ ү болып саналады. Егер машина электр энергиясын механикалы энергия а (керісінше қ ғ жа дайда да) т рлендірмесе, онда ол ғ ү электромагниттік т рлендіргіш ү – трансформатор болып саналады. 6 рс 0 р

7 Ж алпылан ан электр машинасыны те деулеріғ ң ң Статор мен роторда екі7 Ж алпылан ан электр машинасыны те деулеріғ ң ң Статор мен роторда екі ж п орамалары бар, екі фазалы, екі полюсті ұ машинаны арастырайы . Машина ж мыс жаса ан кезде статор мен қ қ ұ ғ роторда орамалары біріне байланысты айналады. Осьтеріні ң арасында ы ғ б рыш ұ θ айналуды ң салыстырмалы жиілігін аны тайды. қ Орамаларды осьтерін статорды ң ң координаталы осьтерімен бірге қ ой ан тиімді. Б л жа дайда қ ғ ұ ғ статорды да, роторды да ң ң орамаларыны ж не координаталы ң ә қ осьтеріні салыстырмалы оз алысы ң қ ғ туралы айту а болады. ғ Б л осьтер ұ таби и немесе фазалығ қ т рленбеген осьтер ү деп аталады. Жалпылан ан машинаны т рлендірілмеген ғ ң ү координаталар ж йесіндегі моделі ү

8; sincos s a s b r b r b s a r a8; sincos s a s b r b r b s a r a r a r b s b s b r a s a s a i. Mi. Mi. L ; / ; / dtdriu r b r b r a r a s b s b s a s a Жалпылан ан машинада ы тпелі ж не т ра тал ан режимдерді ғ ғ ө ә ұ қ ғ сипаттайтын дифференциальды те деулер: қ ң Орамаларды а ын ілінісуі мына формулалар бойынша табылады: ң ғ

9     -  статорды ж не роторды орамаларыны кернеулері. ң9 — статорды ж не роторды орамаларыны кернеулері. ң ә ң ң — статорды ж не роторды орамаларыны токтары ң ә ң ң — статор ж не роторды орамаларыны толы индуктивтілігі ә ң ң қ — статорды ж не роторды орамаларыны а ын ілінісуі ң ә ң ң ғ М — статор мен ротор орамаларыны арасында ы заралы индуктивтілік ң ғ ө қ — орамаларды осьтеріні арасында ы б рыш ң ң ғ ұ Электр машиналар теориясында координаталарды т рлендіру ү ке інен ң олданылады. қ оз алмайтын координаттар ( Қ ғ ω к =0) α , β координаттар деп аталады. Б л ұ координаттарда ба ылаушы энергияны т рлену рдістерін қ ң ү ү оз алмайтын статор жа ынан ба ылайды. К п жа дайда асинхронды қ ғ ғ қ ө ғ машиналарды зерттеген кезде колданылады. Синхронды машиналарды зерттеген кезде d, q координаттарын пайдаланады. r b r a s b s auuuu , , , r br as bs a iiii, , , r b r a s b s a LLLL , , , r br as bs a , , ,

  =     х 10α ,  β  координаттар = х 10α , β координаттар ж йесінде ү жазыл ан ғ энергияны электромеханикалы ң қ т рлендіруіні ү ң те деулері (ң кернеулер шінү ) мына матрицалы т рде қ ү жазылады: sssr rrrrr ssss i. L dt d r dt d u i dt d L dt d r. Lu i. LL dt d r dt d u i dt d L dt d ru M 0 M — M 0 0 M pp pp

11 Электромеханикалы т рлендіру рдістерін сипаттау шін қ ү ү ү кернеулер те деулерімен11 Электромеханикалы т рлендіру рдістерін сипаттау шін қ ү ү ү кернеулер те деулерімен ң атар қ оз алыс те деуі қ ғ ң де олданылады: қ М нда ы ұ ғ Мэ – электромагниттік айналу моменті; р – ж п полюстер ұ саны; J – инерция моменті; Мк – кедергі моменті; т – фаза саны Мк алдында ы та ба оз алт ышты немесе генераторлы ғ ң қ ғ қ қ қ режимдерді аны тайды қ. kp э M dt d J p M 1 k p э M dt d m M

Электр машиналарыны параметрлері ң  ретінде орамаларды ң активті ж не индуктивті кедергілері жЭлектр машиналарыны параметрлері ң ретінде орамаларды ң активті ж не индуктивті кедергілері ж не инерция моменті ә ә саналады. 1. Ораманы ң фазалы активті кедергісі қ мына формула бойынша аны талады: қ l пр — ткізгішті зынды ы; ө ң ұ ғ k r – ткізгіштіө ң имасы бойынша токты қ ң біркелкі таралмауынан кедергіні суін есепке алатын коэффициент; ң ө ρ υ – ткізгіш материалыны меншікті кедергісі, температура а ө ң ғ байлынысты згереді. Есептік температураны 75 градус ө а теқ ң 2. Ораманы ң фазалы индуктивтілігі қ 12 r прпр k q l r 0 k l kw p. I Lор Am A 2 112 0)(

 -  а ын ілінісуі;   ғ - ваукуумны магнит тімділігі; — а ын ілінісуі; ғ — ваукуумны магнит тімділігі; ң ө w 1 – орам саны; к ор 1 – орамалы коэффициент; қ — полюстік б ліну ара ашы ты ы; ө қ қ ғ — полюс ортасы бойынша са ылау зынды ы; ң ұ ғ — орамны активті зынды ы; ң ұ ғ — ауалы коэффициент. қ Статор мен ротор орамалары арасында ы заралы индуктивтілік: ғ ө қ Статор мен ротор орамалары арасында ы заралы индукцияны кедергісі: ғ ө қ ң 3. Инерцияны моменті ң денені ң инерттілігіні лшемі ң ө болып саналады. Роторды инерциясыны моменті ң ң оны барлы н ктелеріні массаларыны айналу ң қ ү ң ң осінен ашы ты тарыны квадраттарыны осындысына те : қ қ қ ң ң қ ң — айналу осіне дейінгі ашы ты ; қ қ қ d. V – к лемні элементі; ө ң — роторды ң материалыны ты ызды ы ң ғ ғ 13 l k Ат0 k l kw p m Lор. A 2 112 0 12)( 2 2 k l kw p fm Lxор 2 11 011 12112)( 4 d. VJ Vp

С алыстырмалы бірліктер жүйесі Электр машиналарының теориясында  салыстырмалы бірліктер  жүйесі кең қолданады.С алыстырмалы бірліктер жүйесі Электр машиналарының теориясында салыстырмалы бірліктер жүйесі кең қолданады. Бұл жүйеде кернеулер, токтар, қуаттар осы шамалардың базалық мәндерінің бөліктері ретінде беріледі. Базалық мәндер ретінде кернеудің, токтың, қуаттың, айналу жиілігінің, инерция моментінің номинальды мәндері қабылданады. Салыстырмалы шамалар “жұлдызша” арқылы бейнеледі. Салыстырмалы ток Салыстырмалы кернеу Салыстырмалы қуат 14 ном. I I I* ном. U U U* ***IU Im. UI P P P номномном

 С алыстырмалы бұрыштық жылдамдық және айналу жиілігі Салыстырмалы айналу моменті Салыстырмалы активті кедергі С алыстырмалы бұрыштық жылдамдық және айналу жиілігі Салыстырмалы айналу моменті Салыстырмалы активті кедергі ( r ), реактивті кедергі ( x ) , салыстырмалы толық кедергі ( z ) 15 номномномn n 2 2 * ном ном. Р M M * ном r r r *номx x x * номz z z *

Салыстырмалы Индуктивтілік Салыстырмалы бірліктер арқылы векторлық және шеңберлік диаграммалар тұрғызу,  орынбасу сұлбаларын сызу,Салыстырмалы Индуктивтілік Салыстырмалы бірліктер арқылы векторлық және шеңберлік диаграммалар тұрғызу, орынбасу сұлбаларын сызу, теңдеулерді ЭЕМ шешу ыңғайлы. Бір типті машиналардың салыстырмалы бірліктер арқылы өрнектелген параметрлері олардың геометриялық құрылымын (өлшемдерін, ауалық саңылауды, магнитті жүйенің қанығуын) сипаттайды. 16 номномz L L 1*

Электр машиналарындағы шығындар,  олардың пайдалы әсер коэффициенті Электр машиналарда энергияны электромеханикалық түрлендіру кезіндеЭлектр машиналарындағы шығындар, олардың пайдалы әсер коэффициенті Электр машиналарда энергияны электромеханикалық түрлендіру кезінде механикалық энергияның немесе электр энергиясының бір бөлігі жылуға айналады. Энергияның жылуға айналған бөлігін шығын деп атайды. Электр машиналардағы шығындарды негізгі және қосымша шығындар деп бөледі. Негізгі шығындарға электрлік, магниттік және механикалық шығындар жатады. Электрлік шығындар (мыстағы шығындар) орамалардағы шығындардан және щеткалық контактлардағы шығындардан құралады. 170 2 rm. IР э

М нда ы ұ ғ - есепт ік температура кезіндегі орама фазасыны активті ңМ нда ы ұ ғ — есепт ік температура кезіндегі орама фазасыны активті ң кедергісі Сыр ымалы контактідегі электрлік шы ын: ғ ғ — сыр ымалы контактіде кернеуді т суі; К мір ж не графиттік ғ ң ү ө ә щеткалар шін ү =1 В , металлографиттік ж не металк мірлік ә ө щеткалар шін ү =0, 3 В Магнитт ік шы ындар (болатта ы шы ындар) ғ ғ ғ магнит ткізгішті тістері ө ң мен ярмоларында ы , машинаны полюстеріндегі шы ындардан, я ни ғ ң ғ ғ магниттік ж йені негізгі учаскелеріндегі шы ындардан ралады. ү ң ғ құ Магнитт ік шы ындар ғ йынды токтар а атысты шы ындардан ж не құ ғ қ ғ ә гистерезиске атысты шы ындардан қ ғ т рады. Б л шы ындар болатты ұ ұ ғ ң маркасына, материалды алы ды ына, жиілікке ж не т. б. факторлар а ң қ ң ғ ә ғ байланысты. 18 0 r. IUm. Р щщэ. щ. U

Магниттік шы ындар ғ жуы тап аны талады: қ қ   - деуМагниттік шы ындар ғ жуы тап аны талады: қ қ — деу коэффициенті, болатты өң деу сапасына т уелді (асинхронды өң ә оз алт ыштар шін қ ғ қ ү 1, 4 -1, 8 ); — болатта ы меншікті шы ындар; ғ ғ f – айта магниттену жиілігі; қ β — д реже к рсеткіші, болатты маркісіне т уелді. ә ө ң ә — ма гнит ткізгішті белгілі бір б лігіндегі индукция; ө ң ө — ма гнит ткізгішті белгілі бір б лігіні массасы. ө ң Механикалы шы ындар қ ғ машинаны айналмалы б ліктеріні ауа а йкелісіне атысты ң ө ң ғ ү қ шы ындардан, подшипниктердегі ж не сыр ымалы контактылердегі йкеліске ғ ә ғ ү шы ындардан, желдеткіштегі шы ындардан ралады. Олар айналу жылдамды ыны ғ ғ құ ғ ң квадратына жуы тап пропорционал болады. қ 19 iiудонм GBfрk. Р 2)50/( онк удр i. В i G

Асинхронды оз алт ыштарды подшипниктеріндегі қ ғ қ ң йкеліске ү атысты шы ынАсинхронды оз алт ыштарды подшипниктеріндегі қ ғ қ ң йкеліске ү атысты шы ын ж не желдетуге атысты шы ын қ ғ ә қ ғ мына формула бойынша есептеледі: , егер 2 р=2; , егер 2 р>4; D a – роторды диаметрі ң Щеткаларды контактылы са иналармен йкелісіне атысты ң қ қ ү қ шы ындар: ғ — щетканы контактылы са ина а йкеліс коэффициенті; ң қ қ ғ ү ρ – щетканы бетіне т сетін ысым; ң ү қ — щетканы ауданы; ң υ к – контактылы са иналарды сызы ты жылдамды ы қ қ ң қ қ ғ осымша шы ындар Қ ғ бос ж ріс кезіндегі ж не ж ктелген кездегі ү ә ү шы ындар болып б лінеді. Бос ж ріс кезіндегі шы ындар а ғ ө ү ғ ғ абыр алы ж не пульсациялы шы ындар жатады. қ ғ қ ә қ ғ 20 32 )10()1000/(aуймех. Dnк. Р 5 уйк 6 уйк кщщщуйщуй Sк. Р. . щуйк. щ. S

абыр алы шы ындар Қ ғ қ ғ тістерді немесе полюстерді  абыр алыабыр алы шы ындар Қ ғ қ ғ тістерді немесе полюстерді абыр алы ң ң қ ғ қ абатында рісті ауалы са ылауда пульсациясы н тижесінде пайда қ ө ң қ ң ә болады. Пульсацияны жиілігі тістерді санымен ж не айналу ң ң ә жиілігімен аны талады. қ Пулсациялы шы ындар қ ғ — статорды немесе роторды тістерінде ң ң магнит рісіні пульсациясы пайда болу н тижесінде болатта туатын ө ң ә шы ындар. ғ Ж ктелген кездегі осымша шы ындар орамада ж не ү қ ғ ә магнит ткізгіште ауалы са ылауда рісті б рмалануынан ж не ө қ ң ө ң ұ ә шашыра ы а ынны болуынан пайда болады. осымша шы ындар ңқ ғ ң Қ ғ жалпы ндірістік машиналар шін номинал уатты ө ү қ ң 0, 5 -1% райды. құ Электр машиналарыны П. . К ң Ә -і: А) генераторлар шін ү 21 PP P

Б) оз алт ыштар шінқ ғ қ ү   - машинада ы шыБ) оз алт ыштар шінқ ғ қ ү — машинада ы шы ындар; ғ ғ Р 1 – оз алт ыш ы берілген уатқ ғ қ қ қ П. . К. Ә — і максимум м нге ә т ра ты шы ындар ұ қ ғ (магниттік ж не механикалы ә қ шы ындар) ғ айнымалы шы ындар а ғ ғ (электрлік шы ындар токты квадратына ғ ң пропорцианал) те бол ан кезде жетеді ң ғ П. . К. Ә –т і максимум м нге ж ктеме ә ү номинальды ж ктемені ү ң 60 -80 % ра ан кезде жеткізуге тырысадықұ ғ. Ол шін ораманы имасыны ауданын лкейту ар ылы электрлік шы ынды ү ң қ ң ү қ ғ азайту а тырысады. ғ П. . К. уат а т уелді болады Ә қ қ ә. Микромашиналарды П. . К. ң Ә — і 0, 1 -0, 2 болса , уатты турбогенераторды П. . К. қ ң Ә — і 0, 988 жетеді. 22 1 1100 P P Р

23

Электр машинасын жасау саласында  қолданылатын материалдар Электр машиналарында магнит рісіні  энергиясы негізіненЭлектр машинасын жасау саласында қолданылатын материалдар Электр машиналарында магнит рісіні энергиясы негізінен ауалы са ылау а ө ң қ ң ғ шо ырлануы тиіс. Ол шін магнит ткізгіш ж не орамалар керек болады. Б лар ғ ү ө ә ұ бас адай конструкциялы материалдармен атар машинада электромагниттік, қ қ қ жылулы ж не механикалы рістерді таралуын амтамасыз етеді. қ ә қ ө қ Электр машиналарында олданылатын барлы материалдарды шартты т рде қ қ ү активті материалдар ж не конструкциялы материалдар ә қ деп б леді. ө Активті материалдар а ғ орамаларды ж не магнит ткізгішті материалдары жатадың ә ө ң Конструкциялы материалдар а қ ғ изоляциялы (о шаула ыш) материалдар қ қ ғ ж немашинаны станинасы, ал андар, біліктер ж не бас адай б ліктер ә ң қ қ ә қ ө жасалатын материалдар жатады. Магнит ткізгіштер жасау шін ө ү ж а электротехникалы болат, болат ұқ қ йындысы, шойын ж не магнитодиэлектриктер құ ә олданады. қ Ж а электротехникалы болат ГОСТ бойынша ұқ қ 38 марка а б лінеді, ғ ө рулон, а ылтыр ж не лента т рінде болады. қ ң ә ү

Оларды маркаларыны шартты белгісі т рт цифрдан т рады. Бірінші цифр ң ң өОларды маркаларыны шартты белгісі т рт цифрдан т рады. Бірінші цифр ң ң ө ұ болатты структуралы рылымы ж не илену т ріне байланысты класын, екінші ң қ құ ә ү цифр кремнийді м лшерін, шінші цифр нормалан ан негізгі сипаттамасы ң ө ү ғ бойынша группасын, т ртінші цифр болатты типіні реттік н мірін к рсетеді. ө ң ң ө ө Болатты структуралы рылымы ж не илену т ріне байланысты ш клас а ң қ құ ә ү ү қ б лінеді: ө ысты тай иленген изотропты , суы тай иленген изотропты ж не қ қ ә суы тай иленген анизотропты. қ қ К ремнийді м лшеріне байланысты болат алты топ а б лінеді: ң ө қ ө 0 — кремний м лшері ө 0, 4% дейін (легирленбеген); 1 – 0, 4 -тен 0, 8% дейін; 2 – 0, 8 –тен 1, 8% дейін; 3 — 1 , 8 –тен 2, 8% дейін; 4 — 2 , 8 –тен 3, 8% дейін; 5 — 3 , 8 –тен 4, 8% дейін. Болатты асиеті кремнийді м лшеріне жасалу жа дайына ң қ ң ө ә ғ байланысты. Аз м лшерде кремнийі бар ө болаттарды магнит тімділігі т мен ң ө ө ж не магниттік шы ындары жо ары, магниттік аны уы жо ары. ә ғ ғ қ ғ ғ К п ө м лшерде кремнийі бар болаттарда ө йынды токтар а атысты ж не құ ғ қ ә гистерезиске атысты шы ындар аз болады ж не магнитік тімділігі жо ары. қ ғ ә ө ғ Болат а кремнийді осылуы оны қ ң меншікті кедергісін арттырады. Нормалан ан негізгі сипаттамасы бойынша ғ электротехникалы болат бес қ топ а б лінеді: қ ө

0 –магнитт і к индукция 1, 7 Тл ж не ә 50 Гц бол0 –магнитт і к индукция 1, 7 Тл ж не ә 50 Гц бол ғ анда меншікті шы ындарғ 1 -магнитт і к индукция 1, 5 Тл ж не ә 50 Гц бол ғ анда меншікті шы ындарғ 2 -магнитт і к индукция 1, 0 Тл ж не 40 ә 0 Гц бол ғ анда меншікті шы ындарғ 6 — лсіз рісті кернеулілігі ә ө ң 0, 4 A/ м бол анда ы магниттік индукцияғ ғ 7 — лсіз рісті кернеулілігі 10 ә ө ң A/ м бол анда ы магниттік индукцияғ ғ Суы тай иленген анизотропты болаттарды магниттік тімділігі жо ары ж не қ қ ң ө ғ ә лсіз рістерде шы ындары аз. Олар аптамаларды т ріне байланысты: ә ө ғ қ ң ү электроизоляциялы жылу а т зімді аптамалы (ЭТ); штамповканы қ ғ ө қ нашарлатпайтын аптамалы (М); электроизоляциялы аптамасыз( БП). қ қ қ алы ды ы Қ ғ ғ 0, 28 – 0, 5 мм Магнитодиэлектриктер – магнит ткізгіштер жасау а арнал ан, жо ары ө ғ ғ ғ магниттік асиеттері бар ж не жо ары электрлік кедергісі бар материал. қ ә ғ йынды токтар а атысты шы ындарды азайту шін болат а ылтырлар Құ ғ қ ғ ү қ ң бірінен лак ар ылы о шауланады (изоляция жасалады). қ қ Изоляция болуына байланысты пакетті активті имасыны азаюын пакетті толу коэффициенті ң қ ң ң к ст ар ылы есепке алады. қ к ст = 0, 98. . 0,

Т ра ты ток машиналарыны бас полюстері ұ қ ң 1211 маркалы ды ыТ ра ты ток машиналарыны бас полюстері ұ қ ң 1211 маркалы ды ы 0, 5 -1 мм қ ң ғ а ылтыр болаттан жасалады, ал синхронды қ ң машиналарды полюстері шін ң ү — алы ды ы1 -2 ммқ ң ғ а ылтыр болат. қ ң йынды болаттар синхронды машиналарды роторын ж не Құ ң ә осымша полюстер жасау шін олданылады. Шойындар магниттік қ ү қ асиеттеріні нашарлы ына байланысты сирек олданылады. қ ң ғ қ Электр машиналар жасау саласында ткізгіш материалдар ө ретінде мыс ж не алюминий пайдаланады. ә К міс дефицит материал ү бол анды тан сирек олданылады. ғ қ қ ткізгіш мысты электролиттік ванналарда алынады. Мыста бас а Ө қ оспаны те аз м лшері болуыны зі оны электрлік ткізгіштігін қ ң ө ө ң ө нашарлатады. Т ра ты ток машиналарыны коллекторларын ұ қ ң кадмий осыл ан қ ғ мыстан жасайды. Кадмий коллекторды механикалы беріктігін ң қ амтамасыз етеді, коммутацияны жа сартады. қ қ Электротехникалы ндірісте ткізгіш ретінде алюминий ке інен қ ө ө ң олданылады. Алюминийді ты ызды ы мыс а ара анда қ ң ғ ғ қ қ ғ 3, 3 есе аз, біра меншікті кедергісі 1, 7 есе к п. қ ө

Алюминий сымдар АЕ маркалы алюминийден ( 99, 5 Al+ 0, 5 Fe, Si )Алюминий сымдар АЕ маркалы алюминийден ( 99, 5% Al+ 0, 5% Fe, Si ) жасалады. Асинхронды машиналарды ймалы роторлары кедергісі ң құ к бейтілген АКЗ, АКМ, АКЦ маркалы алюминий оспасынан жасалады. ө қ Латун (мыс + цинк) ж не ола ә қ (мыс + олово, кадмий, бериллий, фосфор) асинхронды оз алт ышты роторыны ыс а т йы тал ан қ ғ қ ң ң қ қ ұ қ ғ орамаларын ж не синхронды машиналарды демпферлік орамаларын , ә ң ток ж ретін к рделі детальдар жасау а олданады. ү ү ғ қ Орамалы ткізгіштер ретінде беріктігі жо ары, эмалдан ан ПЭВ қ ө ғ ғ -1, ПЭВ -2 маркалы ж не полиэфирлік лак жа ыл ан, ызу а беріктігі ә ғ ғ қ ғ жо ары ПЭТВ ғ маркалы мыс сымдар олданылады. қ Алюминий ткізгіштер ө (диаметрі 0, 08 -0, 41 ) к йдірілмеген (ПЭВАТ) ү ж не к йдірілген (ПЭВА) алюминий сымдардан жасалады. ә ү Электро шаула ыш материалдар ызу а беріктігіне қ ғ байланысты 7 клас а б лінеді: қ ө класс Y ( 90 °С ) – ма та, жібек, целлюлозы, а аз, картон, а аш, қ қ ғ ғ пластмассалар негізінде жасал ан материалдар. ғ

Класс А ( 105 °С ) – электрлік о шаула ыш ертіндімен (смолалар, қКласс А ( 105 °С ) – электрлік о шаула ыш ертіндімен (смолалар, қ ғ термот зімді лактар) делген ө өң Y клас а жататын материалдар. қ Класс Е ( 120 °С ) – электрлік картон, полиэтилентерефталатты пленка, қ шынылы лак, термореактивті синтетикалы смола негізінде қ қ жасал ан материалдар. ғ Класс В ( 1 3 0 °С ), Класс F ( 155 °С ), Класс Н ( 180 °С ) – слюда, слюдапласт, шынылы лак ж не маталар, асбест, асбестцемент, қ ә кварц, электротехникалы шифер ж не керамика, термореактивті қ ә синтетикалы смола негізінде жасал ан материалдар. қ ғ Конструкциялы материал ретінде электр машиналарында қ пластмассалар ке інен олданады. Олардан ыс ыштар, втулкалар, ң қ қ қ корпустар, подшипниктер жасалады.