Жаңа туылған кезең Жаңа туылған нәрестелік кезең

Жаңа туылған кезең

Жаңа туылған (нәрестелік) кезең Бүл кезең- бала өмірінің өте ерекше кезеңі. Себебі жүктілік кезенде анасы мен баласының өз ара байланысы ұрықтың дамуына маңызды әсер тигізеді. Нәрестелік кезең бала анасынан бөлген немесе кіндігін кескен басталады. Бұл кезең бір топ морфологиялық, функциялық, биохимиялық өзгерістермен сипатталады. Баланың өмірге келуіне байланысты туылған мезгілінен бастап өкпе арқылы тыныс алу басталады, кіші және үлкен қанайланымдары жұмыс жасай бастайды, терморегуляция пайда болады т. б.

Жаңа туылған баланың жүйелерінің көбісі әлі толықтай дамымаған. Олардың ең жетілмегені, баланың қоршаған ортаға үйлестіретін орталық нерв жүйесі. Нәрестелік кезеңді зертейтің ғылымді неонатология дейді. Неонатология нәрестенің анатомо -физиологиялық ерекшелігімен, нәрестенің күтімін мен нәрестелік кезеніндегі ауруларды зерттейді. Неонатальды кезен: 1. Ерте неональды кезен: кіндігін кескен уақыттан өмірдің 7 күніне дейін (7 тәулік— 6 күн 23 сағ 59 мин, 168 сағат); 2. Кеш неональды кезен: ( 8 -ші күннен бастап 28 -ші күнге дейін)

• В зависимости от внутриутробного возраста новорожденные подразделяются на: • доношенных — родившихся в нормальный срок беременности; • недоношенных - родившихся ранее указанного срока (менее полных 37 недель); • -переношенных - родившихся после нормального срока (42 полных недели и больше).

Апгар шкаласы • Бала жағдайы өмірінің бірінші минутында Апгар шкаласы бойынша бағаланады. Жалпы 5 көрсеткіштің (тыныс алу, жүрек соғу, тері түрі, бұлшық ет тонусы, бейленістері) бағасының қосындысымен анықталады (ең жоғарғы көрсеткіш – 10 балл). Жаңа туылған баланың жағдайы 7 -10 баллмен бағалағанда қанағаттанарлық деп саналады. Дені сау уақытында туылған балалардың көбісінің жағдайы 9 - 10 баллмен бағаланады. 5 минуттан соң және 2 сағат өткеннен кейін дәргер. Апгар шкаласын пайдаланып, баланың жағдайы қайтадан бағалайды

Жаңа туылған баланың терісі тегіс, серпінді, ақшыл-қызыл немесе қызыл түсті болады. Тіршілігінің бірінші сағатында аяқ-қолының терісі шамалы көгеріп тұрады. Нәрестенің аяқ-қолдарын денесімен салыстырғанда қысқа болады, ол дене ұзындығының 1/3 бөлігін қурайды, аяқ пен қолының ұзындығы бірдей болып келеді. Айыкүні жетіп туған балалар қол-аяғын бүгіп бауырына жинап жатады.

Нәрестенің бұлшық еті Жана туылған нәрестенің бұлшық еттері нашар дамыған. Баланың жағдайының өте манызды көрсеткішітерінің бірі болып бүлшық еттердің тонусы есептелінеді. Жана туылған кезде бұлшық еттерінің шамалы гипотониясы анықталады, сосың оның орнына гипертония пайда болады және бүккіш еттерінің тонусы жазу еттерінің тонусынан жоғары болып келеді. Сол себептен нәрестені жаланаштағанда қол-аяғын бауырына жинап жатады. Бұл нәрестенің физиологиялық қалпы болып саналады.

Тыныс алу жүйелері Бірінші терең дем алғаннан кейін жаңа туған баланың тыныс алуы дұрыс, ырғақты болады, кейбір кезде тыныс алуының ырғақтылығы бірнеше күннен кейін пайда болады. Нәрестенің тыныс алуы жиі (1 мин 40 -60 рет). Тіршіліктің бірінші күндерінде жүрек соғуы ырғақсыз, жиі, 1 минутқа 120 -160 болады. Ұйықтап жатқанда жүрек соғуының жиілігі 20 -25 ретке азаяды, ал айқайлағанда, емгенде, қимылдағанда жиіленеді.

Ас қорыту мүшелері • Нәрестенің ішің қарағанда іштің кебуі, кіндіктің жағдайына назар аудару керек. Көтенішектің аймағын қарап, оның атрезиясының бар жоғынанықтау қажет. Тоңғақтың шығуы көтенішектің дұрыс дамуы белгісі. Бірінші тәулігінде тоңғақ шықпаса анусқа резина катетірді кіргізіп тексеру керек. Қалыпты жағдайда катетірді 10 см терендікте енгізуге болады, көтенішектің атрезиясында катетер бүгіліп кері шығады

Зәр шығару және жыныс мүшелері Өмірдің бірінші күндері бала зәрі аз шығады (тәулігіне 4 -5 рет). Жаңа туылған баланың сыртқы жыныс мүшелері жетіп дамыған. Ер балалардың аталық бездері умасында, қыз балалардың жыныс санылауы жабық болады.

Шекаралық жағдай • Нәрестелік кезенде барлық жүйелермен мүшелердін. Бұл кезенге барлық жүйелер мен мүшелер, әсіресе орталық жүйке жүйесінің толық жетіспеушілігі сай болып келеді. Бүл кезеңнің ерекшелігіне, шекаралық жағдай деп аталатын, патологиямен шектесіп жатқан көптеген әрекеттік (функциялық) өзгерістер жатады.

Физиологиялық қызару Нәрестенің туылған кейін бірнеше сағат өткесін баланың терісі қызарады. Бүл жағдайды физиологиялық қызару деп атайды. Ол бірнеше күннен кейін жойылып кетеді. Оның орнына ұсақ қабыршақтану (әсіресе, алақан мен табанында) пайда болады физиологиялық қабыршақтану

Физиологиялық сарғаю Бұл жағдай 2 -3 тәуліктің соңында анықталады, жаңа туылған балалардың 70% 7 -10 тәулікте жойылады. Бұл жағдайдың негізінде гемолиздің қарқынды жүруі жатады.

Транзиторлы қызба • 2 -5 күндердің аралығында баланың дене қызуы 38 -40 градуске дейін көтеріледі. Бірақ ешқандай басқа патологиялық белгілер анықталмайды. Оның негізінде баланы белокка бай уызбен тамақтандырғанда сүйықтықтын жеткілікті болмауы, перегревание және қызу реттейтін орталықтың жетілмеуі жатады. Қызудың патологиялық себептері анықталмаса ол физиологиялық деп есептелінеді.

Салмағының физиологиялық азаюы Тіршіліктің 4 күнінде байқалады, туылған салмағы 4 -5% кемиді. Салмағының азаюы 8 -10 % тең болса-ол патологиялық жағдайға жатады. Балалардың салмағы көбінесе 8 -10 күндері өз қалпына келеді (егер анасының сүті мол болса 6 -7 күнде). Себебі: а) бала сұйықтықты демімен шығарады; б) бірінші күндері емшек сүтін аз қабылдау; в) күндіктің кебуі

Жыныс немесе гормональды криз Ер және қыз балалардың сут бездері 3 -4 тәулікте ісінуі мумкін, мөлшері бұршақ мөлшерінен грек жаңғағы молшеріне дейін және одан да үлкен болуы мүмкін. Ең үлкен мөлшері 8 -10 күндерге анықталады. Сүт бездерінде саусақпен сәл басқанда уызға ұқсаған сөл шығады. 2 -4 айда сүт бездері өз қалпы келеді. Сонымен бірге, қыз балалардың сыртқы жыныс саңылауынан ақ түсті кілегей шығады. Бүл жағдайлар ұрыққа анысының жыныс гормондарының өтуіне байланысты болады.

Нәжістің өзгеруі • 1 -2 тәулікте бала нәжісі меконий деп аталады. 2 - 3 күні оның орнына өтпелі жасыл қоңыр түсті нәжіс пайда болады. 5 -6 тәуліктен бастап балаларда қалыпты, емшек жасына тән нәжіс пайда болдады. Ол саыр түсті, ботка тәріздес қоймалжан, ашы иісті болады. Нәжіске тәулігіне 2 -3 тен 6 -7 ретке дейін отрады.

Мерзімінде және шала туылғандықтың белгілірі Жүктіліктің мерзімі толықтай өтпей туылған бала шала туылған деп есептелінеді. Қалыпты өтіп жатқан жүктілікттің ұзақтығы 38 -42 апта. Салмағы 2500 г. Дене ұзындығы48 см-ден кем болып, жүктіліктің 28 -38 апталарының аралығында туылған бала шала туылған деп есептелінеді. Туылған баланың салмағына және гестациялық (внутриутробный) жасына байланысты шала туылғандықтың 4 дәрежесі анықталады.

Шала туылудың жіктелісі Шала Туылған туылғандықты салмағы ң дәрежесі I 2001 -2500 II 1501 -2000 III 1001 -1500 IV 1000 Гестациялық жасы 35 -37 апта 32 -34 апта 29 -31 апта 28 апта және одан төмен

• • • Шала туылғандықтың басқа сыртқы белгілері болады: Терісі қызыл-қоныртүсті, әжім-әжім Тері асты шел майы өте жұқа немесе жоқ Аяқ-қолдарында, арқасында, бетінде мамық шашы жақсы анықталады Тырнақтары жұқа, саусақтың басына жетпеуі мүмкін Қулақ, қолының шеміршегі жақсы дамымаған, баланың басына тығыз орналасады Кіндігі төмен орналасқан (ішінің төменгі бөлігінде)

• Бас сүйнгінің жіктері және еңбектері ашық, бас сүйектері жұқалау, басқанда жеңіл майысады • Ер балалардың ұмасы кішкентай, әжімді, қызыл түсті, аталық бездері ішіне түспеген. Қыз балаларда жыныс саңылауы ашық болады, қыпқызыл Мезгілінде туған балалардың: • Терісі қызғылт, нәзік, бархат тәрізді. • Үлпі шаштары иығында және денесінің жоғарғы бөлігінде ғана байқалады. • Басындағы шашының ұзындығы 2 -3 см-ден кем болмайды.

• • Құлақтың қалқанының және мұрынының шеміршектері, тырнағы жақсы дамыған тығыз болады. Тырнақтары тырнақтың орнын толық алып жатады. Қіндік сақинасы тұлғаның ортасында немесе одан толық алып жатады. Кіндік сақинасы тұлғаның ортасында немесе одан сәл төмен орналасады. Дені сау жаңа туылған бала дене қызыуын жақсы сақтайды. Ему және жұту бейнелістері жақсы дамыған, тыныс алуы және жүрек соғу ырғағы тұрақты болады. Қыз балаларда сыртқы жыныс мүшесінің үлкен ерні кіші ернін жауып турады. Ер балаларда аталық без ішіне түседі.

Рефлекс опоры и автоматической походки

Рефлекс Бабинского

Рефлекс Бауэра