Яныбаевская сельская библиотека – филиал № 26 МАУК «ЗМЦБ» Районный творческий конкурс: «Матур ерҙәр күп булһа ла, Ейәнсура бер генә» ( «Заповедные места зианчуринской земли» ), посвященного Году экологии и особо охраняемых природных территорий. Яутүбә (Шайтантау) Составитель: Библиотекарь Хусаинова Н. Г.
Тыуған ауылым –Яңыбай
Ауылымдың төнъяҡ-көнсығыш яғынан Яутүбә һырттары һуҙылған
Яутүбә һырттары Башҡортостандың Көнъяҡ Уралы буйлап һуҙылған Шайтантауҙың икенсе атамаһы, уның бер өлөшө ул.
Яутүбә (Шайтантау) тураһында яҙылған китаптар
Ололарҙың һөйләүе буйынса элекке заманда беҙҙең башҡортто Урал аръяғынан йыш ҡына ҡаҙаҡтар килеп баҫҡынсылап торған, тибендә йөрөгән йылҡы малын ҡыуып алып китер булған.
Яутүбә тауы башына ауыл халҡы көн һайын ике кешенән ҡарауыл ҡуйған. Улар хәүеф-хафа һиҙеп ҡалһа, өйөлгән утынға ут төрткән. Быны күргән ауыл халҡы ярҙамға ашыҡҡан, малдарын ҡотҡарып алып ҡалған. Яутүбә һырттары дошмандарға ҡаршы ҡалҡан булып торған.
Яутүбә Ҡаты яуҙар һиндә булып үткән, Ғорур тауым минең, Яутүбәм. Ҡая таштарыңда баҫып торам, Болоттарға тейгән баш түбәм. Яуҙар килһә, ышыҡ булырыңды Халҡым белгәндер ҙә борондан Һайлағандыр һинең итәгеңде Төйәк итеп ошо урындан. (Яҡташыбыҙ Руша Ҡәҙербәкова шиғыры)
Бөркөттәрең ҡанаттарын ҡаға, Мәғрүр тауым, данлы Яутүбә. Итәгеңдә ятҡан таштар һаман Данлы заман өсөн йәш түгә. Эй, Яутүбә, батырҙарҙың һыны Күкрәк киреп баҫҡан баһадир. Әйтерһең, һин әле лә яуҙа, Маңлайыңдан аға ҡара тир. (Яҡташыбыҙ Руша Ҡәҙербәкова шиғыры)
Яутүбәнең(Шайтантауҙың) тәбиғәте бик ҡырыҫ. Һауа торошо тиҙ үҙгәреүсән, һәр ваҡыт бында көслө ел иҫә. Быға рельефының ҡатмарлы булыуы ла ҙур йоғонто яһай.
Имән, ҡайындар үҫкән тауҙа йәнлектәрҙең 42 төрө һанала.
Шайтантауҙа ҡоштарҙың 101 төрө йәшәй.
Флораһы дала һәм урман үҫемлектәренән тора.
Үҫемлектәрҙең һирәк төрҙәренең 74 төрө табылған.
Шуларҙың -17 -е Башҡортостандың Ҡыҙыл китабына индерелгән.
Шайтантау 1965 йылдан алып комплекслы тәбиғәт ҡомартҡыһы, ә 1971 йылдан – ул инде айырыуса һаҡланыусы зоологик заказник. Һаҡмар һәм Ҡороюл йылғалары араһындағы 30, 5 мең га майҙанды биләй.
Ауылдашыбыҙ М. М. Хужәхмәтов - Шайтантау айырыуса һаҡланыусы зоологик заказник инспекторы.
Шайтантауҙың тәбиғәтен һаҡлау буйынса төрлө саралар үткәрелә. Тауҙағы шишмәләр таҙартыла, яңы ағастар ултыртыла, йәнлектәрҙе, ҡоштарҙы һаҡлау буйынса саралар үткәрелә.
Беҙ Яутүбә тауы менән бик ғорурланабыҙ. Беҙ уны яратабыҙ һәм һаҡлайбыҙ.
Яутүбә(Шайтантау) буйлап сәйәхәтебеҙ тамам. Иғтибарығыҙ өсөн ҙур рәхмәт.
Скачать презентацию Яныбаевская сельская библиотека филиал 26 МАУК
Заповедные места.pptx