Тип Хордалылар – Chordata Т. т. Мисауыттылар

Тип Хордалылар – Chordata Т. т. Мисауыттылар – C ranio ta Қ. ж. т Балықтар – Pisces Кл. Сүйекті балықтар – Osteichthyes Өкілдері : Шортан – Esox luceus L Сазан – Cypinus carpio L Көксерке- Lucioperca lucioperca

Құрал — жабдықтар: 5 -10 ертіндісіне сақталған сүйекті балықтардың ішкі органдар жүйесінің материалдары және жергілікті өкілдері спирт ертіндісіне сақталған сүйекті балықтардың ішкі органдар жүйесінің материалдары, рельефті, таблицалар, плакаттар, пинцет, қайшы түйрегіш инелер, дене салфеткасы, қол лупасы (2 -10 х) микроскоп МБС – 1 ЭПД – 455 мақта т. б. Оқу құралдары: Практикум. По зоологии позвончны, Руководство к лабооторным занятиям пл зоологии.

1. рт рлі с йекті балы тарды класс кілдеріні сырт ы пішіні мен Ә ү ү қ ң ө ң қ ішкі рылысы мен танысу. Альбом а оларды біреуін схемалы құ ғ ң қ пішінін салып органдарын белгілеу 2. С йекті балы тарды о у ма саты шін сойы ыздар. Сойып – ашыл ан ү қ қ қ ү ң ғ балы тарды ішкі органдарыны орналаусу реттілігін к ріп, оны қ ң ң ө альбом а жазып алу ғ 3. Сойып алын ан объектіні плакаттар мен методикалы о у ғ қ қ ралдарында ы схемалы суреттерді пайдалана отырып с йекті құ ғ қ ү балы тарды ішкі органдарымен танысып, т мендегі к рсетілген қ ң ө ө тапсырмаларды альбомдары ыз а орындау (а, б – саба стінде в, г й ң ғ қ ү ү ж мысы) ұ А. Ас орыту ж йесі (24 сурет методикалы талдау бойынша Т. А. қ ү қ Адальср ж. б. 45 -46 б Н. Н. Карташев 52 -53 бет) Б. тыныс алу ж йесі (25 сурет) Т. А. Адальер 45 -47 б ү В. ан айналым ж йесі (26 сурет методикалы талдау бойынша Т. А. Қ ү қ Адальер 48 -49 бет)

Сазанның ас қорыту жүйесі ауыз тесігінен басталады. Ол қуатты жақ сүйектерімен жиектелген. Ауыз қуысы (2) ішінде механикалық өңдеуден өткізбейді. жұтқыншақ (3) тарыла келіп өңешке (4) айналады. Ішектің (5)алдыңғы бөлімінің көлденең қиамасы , сыртқы ортағаашылатын аналь (6), сазанның бауыры (7), ондағы өті (8), шажырқай арасына орналасқан ұйқы безінде (9) көруге болады. Өттің және ұйқы бездерінің сұйық секіреті жүретін жолдары аш ішек бөліміне ашылады. Сүйекті балықтардың ас қорыту жүйесінің құрылысы

Желбезек доғасы (1), желбезек жапырақшалары (2), желбезек саңылауы (3), сүйекті қақпақ (4), желбезек жарғақшасы (5) деп аталатын өсіндісі болады. Желбезек аяқталары (6), ауыз (7) арқылы су ауыз қуысына кіреді. Осылайша цикл қайталанып, тыныс алу процесі үздіксіз жүреді.

Балы ты барлы органдарыны вена қ ң аны вена ойнасуына (1), ан одан рі қ қ қ ә ж рекшеге (2) ж не арынша а (3) ү ә қ ғ теді. Аорта пиязшы ы (4), рса ө ғ құ қ аортасы (5), артериялар ыдырайды (6), т рт ж п кетеуші артериялары (7), ө ұ ө ар а аортасыны т бірлері (8), й ы қ ң ү ұ қ артериялары (9), ар а аортасы (10), ішек қ артериясы (11), йыры артериясы құ қ (12), б ана асты артериясы (13), ж па ұғ ұ алды ы кардиналь веналар (14), ан ңғ қ йыры венасы (15), ж п кардиналь құ қ ұ венелары (16), б йректі а палы ү ң қ қ қ торабы (17), о ж не сол жа та ы ң ә қ ғ ковьерев а ыны (18), ішек асты венасы ғ (19), бауырды а палы торабы (20), ң қ қ қ бауыр венасы (21), о ж не сол б анас ң ә ұғ асты веналары (22) осылады. қ К рсетілген вена тамырлары ар ылы ө қ ан вена синусына жиналып, одан рі қ ә ж рекке ж не артерия тамырларына ү ә теді. ө

Торсылдақ асты (1), вольфов каналы (2) бастап ол қуыққа (3) дейін созылып жатады. Несепардың тесігі (4), жұмыртқа безі (5), жыныс безінің продукталары жүретін жолдар (6), жыныс тесігі (7), арқылы тысқа шығарылады. Жыныс продукталары жүретін жолдар аталығында вольфов, аналығында моллеров каналдарының бүйрекпен байланысы жоқ. Былайша айтқанда, сүйекті балықтарда зер және жыныс органдарының арасында тікелей қатынас сақталмаған.

1. 1. Сүйекті балықтардың сыртқы және ішкі құрылысы бойынша жеке тапсырмаларды толық орындап оқу. 2. 2. ““ Сүйекті балықтардың орталық нерв жүйесі мен ішкі қанқасы” тақырыбына әзірлік

1. Балы тар кластан жо ары тобыны ішіндегі, т р саны, жа ынан к п қ ғ ң ү ғ ө ж не жер шары суларына ке тара ан омырт алылар ретінде ә ң ғ қ с йекті балы тар класына сипаттама бер? ү қ 2. Су ішінде тіршілік ету орындарына арай с йекті балы тарды қ ү қ ң сырт ы пішініні р т рлі болуыны себептерін т сіндір, о ан қ ң ә ү ң ү ғ мысалдар келтір? 3. С йекті балы тарды бір кілін мысал а алып, сырт ы рылысын ү қ ң ө ғ қ құ айт? 4. С йекті балы тарды лабораториялы ж мыс ма саты шін сол ү қ қ ұ қ ү дістерін т сіндір? ә ү 5. Сойып – ашыл ан объектадан, с йекті балы ты ішкі органдар ғ ү қ ң ж йесіні орналасу реттілігін айт? ү ң 6. С йекті балы тарды жеке органдар ж йесіні рылыс – ызмет ү қ ң ү ң құ қ принциптерін т сіндір? ү а. ас орыту ж йесі в. тыныс алу ж йесі қ ү ү б. ан айналу ж йесі г. З р – жыныс органдары Қ ү ә