ТА ЫРЫП 2. Қ ТПЕЛІ Ө ЭКОНОМИКАНЫ

• ТА ЫРЫП 2. Қ ТПЕЛІ Ө ЭКОНОМИКАНЫ М НІ МЕН Ң Ә ЗА ДЫЛЫ ТАРЫ Ң Қ • Д ріс жоспары ә ( 1 са атғ ) • 1. міршіл- кімшіл экономиканы нары ты Ә ә ң қ қ экономика а ауысу м селелері мен ғ ә н тижелері. ә • 2. Р тпелі экономикасын мемлекеттік Қ ө реттеу. • 3. Р экономикасын реформалау кезе дері. Қ ң

• Экономикалы ж йеқ ү — б л материалды , ұ қ рухани игіліктер мен ызметтерді қ ндірушілер мен т тынушылар арасында ы ө ұ ғ байланыстарды ерекше реттелген ж йесі. ң ү

• міршіл- кімшіл экономикалы ж йе Ә ә қ ү – орталы танды-рыл ан жоспарлау а, қ ғ ғ ндірісті барлы факторларына ө ң қ мемлекеттік меншікті орын алуына ң негізделген атынастар. қ

Сипатты белгілері: — ндіріс рал-жабды арына деген мемлекетті ө құ қ ң меншікті орын алуы; ң -экономиканы орталы тан жоспарлау; қ — ндірушілерді монополиялануы; ө ң -ресурстарды орталы тандырыл ан оры. ң қ ғ қ -ынталандыруды нары ты ж йесіні ң қ қ ү ң болмауы.

• ТПЕЛІӨ кезе дегі мемлекетті ң ң экономикалы функциялар мен оны қ міршілік экономиканы , нары ты ә ң қ қ экономика а к шу процесін реттеу ар ылы ғ ө қ ТРАНСФОРМАЦИЯЛАНАДЫ.

• ТРАНСФОРМАЦИЯ Ж НЕ Ә КОНВЕРГЕНЦИЯ — б л мемлекеттік ұ реттеуді алыптасу процесіні мазм ны. ң қ ң ұ • ТРАНСФОРМАЦИЯ зіні мемлекеттік ө ң реттеуден, тпелі экономика а жат, жалпы ө ғ мемлекеттік орталы тан жоспарлаудан қ шы уын білдіреді. ғ • КОНВЕРГЕНЦИЯ — тпелі кезе де ө ң обьективті т рде болатын дістерді йлесуі ү ә ң ү болып табылады.

• Мемлекетті міршілдік- кімшілік ң ә ә функциялары нары а жа ында ан ққ қ ғ сайын біртіндеп азаяды, біра лі к п қ ә ө уа ыт бойы оны сері то тамайды. қ ң ә қ

• Сонымен, мемлекет функциялары к шпелі ө кезе де мынадай статистикалы ж не ң қ ә динамикалы сипаттамалар а ие, олар қ ғ рылымы бойынша ш раушы құ ү құ блокты к рделі функцияларынан т рады. ң ү ұ

1. кімшілік экономика жа дайларында ы Ә ғ ғ мемлекет функцияларыны блогы ( 1) ң Ғ 2. Б ры ыдан бас тарту ж не жа а ұ ңғ ә ң ы ты база мен нары ты ортаны құқ қ қ румен байланысты функциялар блогы ( 2) құ Ғ 3. Нары ты экономиканы реттеуді қ қ ң функциялар блогы ( 3) Ғ

• Р т уелсіздік ал аннан кейін е алдымен Қ ә ғ ң барлы тауарлар мен ызметтерді ба асын қ қ ң ғ либерализациялау мен мемлекетті ң меншігін жекешелендіру ажет еді. қ

Экономиканы ыры тандыру қ (либерализация) – б л ұ экономикалы хаос, абсолютті қ еркіндік емес, ол шаруашылы қ етуді еркін т ртібі, елде ң ә абылдан ан за дар ар ылы қ ғ ң қ демократиялы жолмен қ экономикалы іс- рекетті қ ә ж зеге асыру. ү

• Жекешелендіру (лат, privates — жеке) – мемлекеттік немесе муниципалды меншік объектілерін тегін немесе а ылы жеке қ меншікке айналдыру. • Жекешелендіру мемлекетсіздендіру деп аталатын ке ма ыналы процесті бір б лігі. ң ғ ң ө

• Жекешелендіруді басты ң ма саты қ — жекшелендірілген к сіпорындарда экономикалы ә қ суі ар асында лтты ө қ ұ қ экономиканы тиімділігін ң арттыру. • Сонымен атар, мемлекетік қ бюджет тапшылы ын азайту ғ.

• аза стан Республикасында ы Қ қ ғ жекешелендіру процесін 4 кезе ге б ліп ң ө арау а болады: қ ғ • 1 -ші кезе ң 1991 -1992 жылдар арлы ын ғ амтиды. Б л кезе де мемлекеттік қ ұ ң орталы тандырыл ан – жоспарлы қ ғ экономикадан нары ты экономика а ту қ қ ғ ө шін жа дай жасау ма сатында ке ү ғ қ ң ау ымды реформалау болды. қ

• 2 -ші кезең 1993 -1995 жылдарды амтиды. қ Жекешелендіруді 2 -ші кезе іні негізгі ң ң ң ма саты — мемлекетті республика хал ына қ ң қ лтты м лікті ндіріс объетілері мен бас а ұ қ ү ө қ да мемлекетке тиесілі материалды ж не қ ә материалды емес активтерді айтару. қ қ

• 3 -ші кезең 1996 -1998 аралы ын амтыды ғ қ басты ма саты жекшелендіру процесін қ ая тау жолымен аза стан қ Қ қ Республикасыны экономикасында жеке ң меншік секторларды басымдылы ына ол ң ғ қ жеткізу ж не оны бекіту болып табылады. ә

• 4 -ші кезең 1999 -2000 жылдар аралы ын ғ амтиды. қ • Б л кезе ні негізгі ма саты- жекелендіру ұ ң ң қ мен мемлекеттік м лікті бас аруды ү қ ң ы ты негіздерін жетілдіру, есепке құқ қ қ алуды жа сарту, бас аруды тиімділігін қ қ ң жо арылату ж не мемлекеттік м лікті ғ ә ү конкурсты ж не транспарантты негізде қ ә қ жекешелендіруді амтамасыз ету. қ

аза стан Республикасыны нары ты Қ қ ң қ қ экономика а к шуіні басты м селелері: ғ ө ң ә 1. Мемлекет меншігін мемлекет иелігінен алу ж не жекешелендіру. ә 2. аза станды к сіпкерлерді леуметтік Қ қ қ ә ң ә тобын ру (10 -15% е бекке абілетті құ ң қ халы ты жалпы санынан). қ ң

3. Тауар ж не ор биржаларын, сондай-а ә қ қ нары ты р т рлерін ру сия ты нары ты қ ң ә ү құ қ қ қ инфра рылымды ру. құ құ 4. Б секелестік пен к сіпкерлікті дамыту ә ә ма сатында экономиканы демонополизациялау. қ 5. Ба аларды бейтараптандыру, с раныс пен ғ ұ сыныс негізінде нары ты сипатта ы ұ қ қ ғ ба алар а к шу. ғ ғ ө

Экономикалы атынастар қ қ трансформациясыны процесін арастыра ң қ отырып, да дарыс а арсы бас аруды келесі ғ қ қ қ ң кезе дерін арастыру а болады. ң қ ғ Болжамды ретінде сипаттау а болатын қ ғ бірінші кезе ң (1989 -1991 жж. ) леуметтік–экономикалы ә қ дамуды жалпыода ты ба дарламасы негізінде ң қ қ ғ ж зеге асырылды. ү

Екінші кезең (1992 -1993 жж. ) к сіпорындарды ндірістік–шаруашылы ә ң ө қ іс- рекетін бас ару формалары мен дістерін ә қ ә к рделі т рде згертпей, б ры ы салалы ү ү ө ұ ңғ қ министрліктерді акционерлеу процедурасын р сімдеу жолымен жекешелендіру ә ба дарламасын ж зеге асыру процесіндегі, ғ ү лтты институционалды айта руларды ұ қ құ ң басталуымен сипатталды.

• шінші кезеҮ ң (1993 ж. 15 арашасынан қ 1996 ж. аралы ы) лтты валютаны ғ ұ қ енгізумен ж не монетаристік ә діст сілдермен оны ны айту а ә ә ғ ғ мтылыстан басталды. ұ

Т ртінші кезеө (1997 -1999 жж) лемдік ң ә нары тарда ы конъюнктурада т уелді қ ғ ә экономиканы т ра сызды ымен ң ұ қ ғ сипатталады. Бесінші кезе ң (1999 -2007 жж) экономикалы қ сімні т ра тылы ымен байланысты. ө ң ұ қ ғ