Т
Жоспар : Кіріспе Негізгі бөлім 1 ликвор туралы жалпы мағұлмат 2 Ми-жұлын сұйықтығын микробиологиялық зерттеу. Қорытынды Қолданылған әдебиеттер
Жоспар I. Кіріспе: Ми-жұлын сұйықтығын микробиологиялық зерттеу. II. Негізгі бөлім: Ликвор туралы жалпы мәлімет. Ликвордың микробиологиялық зерттеу әдістері. Ликвордың тузілуі мен түзілу жылдамдығы. III. Қорытынды: IV. Колданылған әдебиеттер:
Ликвор туралы жалпы мағұлмат. n Ликвор ми және жұлындағы субарахнойдальды аймағы ликвор өткізетін жолындағы, ми қарыншаларында жүретін сұйықтық. Ағзағы ликвор мөлшері -200 -400 мл. ОЖЖ-де ликвор айналысы негізгі 3 звеноны құрайды: -ликвор өндірілу -ликвор айналысы -ликвор ағуы
n Ликвор қозғалыс тербелу арқылы кезеңді түрде әр түрлі жылдамдықпен (тәулігіне 5 -10 рет) жаңарып отырады. Ол ағзадағы физиологиялық процестердің тербеліс күніне, ОЖЖ-не тәуліктік күш түсуіне байланысты. n Әрбір бүйір қарыншада 15 мл ликвор болады; ІІІ, ІV қарыншада Сильвиев су өзегімен бірге 5 мл ликвор болады; церебральды субарахнойдальды аймақта – 25 мл; жұлында – 75 мл. Нәрестелер мен ересек балаларда – 40 -60 мл, кіші балаларда 60 -80 мл, ересек балларда – 80 -100 мл.
n Ми –жұлын сұйықтығын ликворды зерттеу арқылы патологиялық процестің жүру динамикасын анықтауға болады , яғни ОЖЖ-нің бұзылыстарын зерттеуге қолданылады. Аталған сұйықтық басқа жолмен алынатын зерттеулерге қарағанда алыну жолы күрделі болып келеді. Дұрыс емес жағдайда ОЖЖ -нің қабынуы салдарынан дифференциялды бұзылыстар туындайды. Ликвор – арқылы ОЖЖ-нің патологиясын жедел түрде анықтауға мүмкіндік береді.
Ликворды зерттеу - маңызды лабораториялық зерттеуге жатады. Бірнеше сатылардан тұрады. -Преаналитикалық -Постаналитикалық Бірінші кезекте - зерттелінетін жануарды дайындау, ликворды алып оны лабораторияға жеткізу. Екінші кезекте- лабораторияда материалды зерттеу және алынған мәліметтерді өңдеу жүргізіледі. Материалды алу- ми –жұлын каналына пункция жасау арқылы лимболды және акципеталды бөліктерден алады.
n Келесі жүргізілетін іс –шара ликворды 2 пробиркаға жинайды. 1) Қарапайым 2) Стерильденген болады
Қарапайым пробиркаға – жиналынған материалды жалпы клиникалық, химиялық анализге Ал стерильденген пробиркаға –материалды бактериологиялық зерттеу мақсатында қолданылады. Ликворды бірнеше іс шаралар жүргізілумен қосарласады: -Макроскопиялық анализ- физико-химиялық ерешелігін бағалау үшін қолданады. ( сұйықтықтың мөлдірлігін, түсін, көлемін , жасушалық санын есептеу ) -Биохимиялық зерттеу -Микробиологиялық зерттеу- көрсетілім бойынша тағайындайды. Аталған процедураның жүргізудің қиындығы бұл кезде ликвор тасымалданбайды.
n Ми –жұлын сұйықтығы қалыпты жағдайда (мөлдір, түссіз ) болады, бұл тазартылған суға ұқсас келеді. Сондықтан физикалық қасиетімен салыстыра отырып сипатталады. Егер сұйықтық- сұр- жасыл немесе сұр кейіпті болса бұл сұйықтықтағы микробтың және лейкоциттердің болуын көрсетеді. Ликвор сұйықтығы – қызыл түсті болса, эритроциттердің бар болуын көрсетеді. Оның негізі (травмалық жарақатта қанның ликворға өтуін көрсетеді). Жай көзге эритроциттердің көрінуі байқалады егер олардың концентрациясы 500 -600, жасуша 1 мкл болса.
Сирек практикада кездеседі жасыл түсті кездеседі – іріңді менингит немесее мидың абцесінде , кейбір әдебиеттерде ликвордың қоңыр түске енуін көрсетілген. Бұл ликвордың жолындағы кранефаренгима салдарынан. Егер сұйықтықта микроорганизм немесе қанның кейбір элементтері болған жағдайда ең алғашқы шара –центрифигалау әдісімен сұйықтықты тазалау.
n Ликвор сұйықтығында фибриноген артық болуы- туберкулездік менингит үшін сипаттама болып табылады, ол фибринозды қабыкша немесе сұйықтықтың коюлануына алып келеді. Қабықшаның пайда болуы факторын анықтау үшін пробирканы ішіндегі сұйықтықпен бірге бөлме температурасына үйде қалдырады. Егер фиброзды қабықша пайда болатын болса оны препаравальды щприцпен затты шыныға ауыстырады да одан кейін Циль-Нильсен әдісі бойынша бояйды. Бұл микобактерияларды анықтау үшін.
Жұлын-ми сұйықтығының түзілуі. n Бұл гипотеза (жұлын сұйықтығы және бас сүйегінің сынуы кезінде ағуын бақылау, қарыншаны, тор кеңістігін дренаттау және тор асты кеңістігінен түрлі сұйықтың бөліну жылдамдығы ) соматикалық жағдайдың бұзылуына байланысты. n Ми –жұлын сұйықтығының түзілу жылдамдығы - кейбір авторлардың пікірінше ликвор 6 -7 тәулік ішінде жаңарып отырады. Яғни, тәулігіне 800 -900 мл өндіріледі. Ликвордың өндірілуі әртүрлі себептерге байланысты өзгеріп отырады, физикалық және ойға күш түсуге байланысты.
Ликвордың жастық өзгерісі Аронович мәліметтері бойынша жетіліп туған нәрестелерде туғанда ликворы мөлдір, сары түсті болады. Формалық элементтердің саны мен мапасы ересек адамдардікімен сәйкес келмейді. Эритроциттерден басқа (30 -60 мм) бірнеше мың лейкоциттер табылады, оның 10 -20 % лимфоциттер, 60 -80 % макрофагтар құрайды. Жалпы ақуыз мөлшері 40 -60 мл % жоғары болады. Шала туған нәрестелерде, ұрық жарақатымен болған босануларда ликвордың бірден өзгерісін байқауға болады. Мысалы: нәрестелердің миға қан құйылуларында 1 -ші тәулігінде ликворда қан араласқанкөруге болады. 2 -ші 3 -ші тәулігінде ми қабығы жағынан асептикалық реакцияны байқауға болады: гиперальбуминоз және эритроциттері мен нуклеорлары бар плеоцитоз. 4 -7 күні ми қабаты ми тамырлардағы қабыну реакциясы басталады.
Қорытынды n Ликвор ми және жұлындағы субарахнойдальды аймағы ликвор өткізетін жолындағы, ми қарыншаларында жүретін сұйықтық. Ми – жұлын сұйықтығы қалыпты жағдайда (мөлдір, түссіз ) болады, бұл тазартылған суға ұқсас келеді. Сондықтан физикалық қасиетімен салыстыра отырып сипатталады.
• • Ғ. Ғ. Құттықожанова, Балалардың жұқпалы аурулары. - Медициналық жоғарғы оқу орыңдарының студенттеріне, интерналарына және дәрігерлеріне арналған оқу құралы. – Алматы, 2003. - 358 с. Учайкин В. Ф. Руководство по инфекционным болезням у детей. — М. : ГЭОТАР-МЕД, 2002. — 824 с. Инфекционные болезни у детей : учебник для педиатрических факультетов медицинских вузов / под ред. В. Н. ТИмченко – 3 -ое изд. ; испр и доп. – СПб. : Спец. Лит, 2008. – 607 с. : ил 4. Инфекционные болезни и эпидемиология: Учебник / В. И. Покровский, С. Г. Пак, Н. И. Брико, Б. К. Данилкин. - 2 -е изд. - М. : ГЭОТАР-Медиа, 2007. - 816 с
