СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ СӨЖ Тақырыбы: Баланың жүйке

СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ СӨЖ Тақырыбы: Баланың жүйке жүйесінің ерекшеліктері. Туа біткен автоматизм рефлекстері.

Жоспар: I.Кіріспе II.Негізгі бөлім 1. Баланың жүйке жүйесінің ерекшеліктері. 2. Туа біткен автоматизм рефлекстері. III.Қорытынды IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Нерв жүйесінің негізі жатырішілік дамудың 2 аптасында қалыптасады .Бас миының нерті жасушаларының қарқынды бөлінуі 10 аптадан 18 апта аралығында жүреді.Сондықтан бұл кезең ОЖЖ қалыптасуында өте маңызды болып келеді.

Алғашында медуллярлы пластинка түзіледі,ол нерв түтікшесіне айналады.Нерв түтікшесі эктодермадан бөлінеді.Нерв түтікшесінің жасушалары нейробласт пен спонгиобласттар деп бөлінеді.

Нейробласттардан – нерв жасушалары, спонгиобластдан- глия мен эпендима жасушалары дамиды.

Егерде ересек адамның нерв жасушаларының санын 100% деп алсақ,жаң туған балада тек 25%,6 айында 66%,1 жасқа қарай -90-95 % болады.

Балаларда нерв жүйесінің даму темпі жасына қарай тез дамиды.Әсіресе алғашқы 3 айында .Нерв жасушаларының дифференцеровкасы 3 жасында, ал 8 жасында бас миының қыртысы ересек адамдарға ұқсай бастайды.

Жасқа дейінгі балалардың қалыпты жүйкелік әрекеттері: 1ай . Ашық түсті заттарға көзін тоқтатып қарайды, жымия бастайды. 2 ай. Ояу кезінде тыныш жатады, ілулі ойыншықтарды қызықтайды. Ересек адамдар сөйлегенде ұзақ жымияды, басын жақсы көтереді. 3 ай. Қатты күледі қуанғанын күлімдеп білдіреді. Басын жақсы ұстайды, қолына сүйеніп, етбетінен жатады.

4 ай. Арқасынан қырына аунап түседі, ілулі тұрған ойыншықтармен ұзақ ойнайды. Ұстап көреді. 5 ай. Өзінің жақын адамдарын таниды. Ұзақ гүілдеп өлеңдетеді. Қолына ұзақ шылдырмақты ұстайды, арқасынан етбетіне аунап түседі, қолтығынан демегенде бойын тіке ұстап тұрады. 6 ай “ба” және “ма” буындарын айтады. Манежбен аздап еңбектейді. Қасықтан жақсы ішеді.өз еркімен ойыншықты ала алады.

7 ай . Ұзақ былдырлайды, жақсы еңбектейді, ересектер екі қолынан демегенде тіке тұрады. 8 ай. Әртүрлі буындарды қайталайды. Өтініш бойынша “алақайды” жасайды. Өзі отырып жатады, бір заттан ұстап тұрады. 9 ай. Аяғының алдындағы кедергілерден аттап өтеді. Қолынан демегенде жүреді. Үлкендер өтінішімен “қолыңды бер” дегенді қайталайды.

10 ай. Бірнеше адамның атын біледі, үлкендердің ойнына жауап береді. Жасырынбақ ойнайды. Арбаның соңынан жүреді. 11 ай. “мама”, “бер” деген алғашқы сөздерді айтады. Болар болмас демегенде өзі тұрады. Бір затты екіншісінің үстіне қояды. Дөңгелекті кигізіп шеше алады. 12 ай. 6-8 сөз айтады. Өзі отырып, тұрады, ыдыстан өзі ішеді,жүреді.

Рефлекс (лат. тойтарыс беру) орталық жүйке жүйесінің негізгі қызметі. Ішкі не сыртқы тітіркенуге күрделі жауап беру. Рефлекс Жүре пайда болған Туа пайда болған

Жаңа туған балалардағы туа біткен автоматизм рефлекстері оралды сегментарлы және спиналды қозғалғыш деп жіктеледі.

Оралды сегментарлы: Ему рефлексі Куссмаул іздеу рефлексі Хобот рефлексі Алақан – ауыз Бабкин рефлексі

Спиналды қозғалғыш: Қорғаныс рефлексі Тірек және автоматты жүру Бауэрдің еңбектеу және спонтанды еңбектеу рефлексі Ұстау Робинсон рефлексі Галант рефлексі Перес рефлексі Моро рефлексі

Ему рефлексі. Ему рефлексі жатырішілік дамудың 10 аптасында қалыптасады, көптеген балалар өмірге бас бармақтың гмперемиясымен дүниеге келеді. Ему рефлексі ауыз куысын не оның айналасын тітіркендірген кез келген қоздырғышқа жауап ретінде пайда болады. Анасының омырау салуына, медициналық шпатель не емізік салса нәресте ритмді ему қозғалыстарын жасайды. Бұл рефлекс туғаннан өмірінің алғашқы жылына дейін сақталады.

Хобот рефлексі. Нәресте ерніне саусақты тигізіп, жылдам тартып алса бала ернін хобот тәрізді жинайды. Рефлекс негізінде ауыздың дөңгелек бұлшықетінің автоматты кысқаруы жатыр. Бұл бұлшықет ему бұлшықеттерінің маңыздысы болып табылады. Алғашқы 2-3 айда сақталып кейін өшеді.

Куссмаульдың іздеу рефлексі. Нәресте ауыз қуысының бұрышын ақырындап сипаса нәресте анасының омырауын іздей бастайды. Бұл кезде төменгі ерні түсіп, тілі, өзі тітіркендіргіш жаққа ұмтылады. Рефлексті тексеру кезінде нәресте еріне тисуге болмайды.(хобот реф) Сипау жұмсақ болмаса бала басын қарсы жаққа бұрып, өзінің жақтырмағандығын білдіреді. 3-5 ай сақталады.

Бабкиннің алақан ауыз рефлексі. Нәресте алақанын тексерушінің бас бармағымен басса, нәресте аузын ашып, басын тексерушіге қарай көтереді. Бабкин автоматизмі өмірдің алғашқы айларында маңызды, бұл кезде қол көптеген функциялардың біреуін ғана яғни, қорек іздеуді іске асырады.

Қорғану рефлексі. Нәрестені ішіне жатқызып көрсеңіз, ол бірден басын жоғары көтеріп, автоматты түрде басын бұрады. Бұл рефлекстің биологиялық маңызы түсінікті, бала дем алу үшін қорғану әрекеті. Алғашқы сағыттардан бастап дамиды.

Бауэрдің еңбектеу рефлексі. Спинальды автоматизм. Нәрестені ішіне жатқызып, табанынан итермелесе ол еңбектеуге тырысады. Нәресте алға ұмтылады. Кейбір нәрестелер тіреусіз де еңбектеуге ұмтылады, бұл спонтанды рефлекторлы еңбектеу. Қалыпты жағдайда рефлекс те спонтанды еңбектеу де 4 айға созылады. Сондықтан нәрестені орау үстелінде қараусыз қалдыруға болмайды.

Автоматты жүру және тірек рефлексі. Егер баланы горизантальды бағытта табанын қатты жерге тигізіп тұрғызсақ, ол аяқтарын түзеп тұруға ұмтылады. Тұрған баланы алға сәл еңкейтсек, баладене салмағы ығысқан жаққа еңкейеді, бұл автоматты жүру. Осы кезде бала аяғын балтыр аймағында айқастыра басады, бұл құбылысты нәресиелер бұлшықетінің гипертонусымен түсіндіруге болады.

Робинсон рефлексі. Нәрестенің қолына қандай да бір затты жақындатсаңыз, нәресте ессіз қолының саусақтарын жиырады, кейде бұл әректтің күштілігі соншалық баланы көтеруге болады. Бұл рефлекстің физиологиялық өмірі 4 ай, кейін бұл рефлекс орнына саналы түрде заттарды ұстау келеді.

Галант рефлексі. Нәрестенің арқасын, яғни паравертебральды аймақпен сызық жүргізсек бала арқасын жазады. Нәресте арқасын жазып тексеруші жаққа доға жасайды. 3-4 ай сақталады.

Перес рефлексі. Нәресте үшін жағымсыз процесс. Тексеруші нәрестенің омыртқаның өсіндісінен саусақпен жүргізсек бала өз жауабын береді. Кеудесін жазып, аяқ қолын бүгіп , жылайды.

Моро рефлексі. Нәрестені төсекке жатқызып қолмен шапалақтаса, екі қолын жанына созып, алақанын ашады. Нәрестенің жауабы екі сатыдан тұрады. Бірінші екі қолын бірден созып, алақанын жазады,екіншіде өзін құшақтағандай болады.

Симметриялық мойын тоникалық рефлексі. Басын біртіндеп иегіне жақындатып иетін болсақ қолдарын бүгіп, аяқтарын жазады. Ассиметриялық мойын тоникалық рефлексі арқасымен жатқан баланың басын бір жағына бұратын болсақ, иегі иық деңгейінде , бала басын бұрған жақтағы қол аяғын жазып, қарама қарсы жағын бүгеді.

Қорытынды Баланы медициналық тексеруден өткізгенде рефлекстерді тексеру және динамикада дамуын үнемі бақылау маңызды. Қандай да бір рефлекстің жетіспеушілігін анықтау кейін ОЖЖ ақауларының алдын алу үшін қажет.

Интернет желісі: 1. www.google. ru 2. www.yandex.ru 3. www.mail. ru Қолданылған әдебиеттер: