Семей Мемлекеттік Медицина Университети Анатомия және Гистология кафедрасы

Семей Мемлекеттік Медицина Университети Анатомия және Гистология кафедрасы СӨЖ Орындаған : Мейрам Д. О Тексерген : Токанова Д. М Семей 2016 П әні : Анатомия-1 Тақырыбы : Халықаралық номенклатура. Біліктер мен жазықтар туралы түсініктер. Қанқадан жалпы шолу. Тұлға сүйектерінің құрылысы : омыртқалар , төс , қабырғалар.

Кіріспе Анатомия терминдеріні ал аш ы латын тіліндегі тізімі ң ғ қ 1887 жылы Германияда шетелді к рнекті алымдарыны атысуымен растырылды. Б л тізім Германия ң ө ғ ң қ құ ұ анатомиялы о амыны қ қ ғ ң 1895 жыл ы Базельде ткен конгресінде бекітілдіғ ө (B. N. A). 1935 жылы Германия анатомиялы о амыны Иенде ткен сьезі анатомия қ қ ғ ң ө терминдерді жа а тізімін абылдады ң ң қ (I. N. A. – Ienar Nomina Anatomica). 1955 жылы Парижде анатомиялы қ номенкдатураны ң (P. A. N, ) жа а тізімі абылданды. ң қ 1965 жылы Висбаденде ткен ө VIII халы аралы конгресі анатомиялы терминдерге қ қ қ мы нан аса згертулер мен толы тырулар енгізді. Сонымен атар ң ө қ қ P. N. A- а с йкес ғ ә келетін р лтты анатомиялы номенклатураларын жасау сынылды. ә ұ ң қ ұ 1959 жылы Ке естер ода ы кезінде денсаулы са тау Минстрлігіні ылыми ке есі ң ғ қ қ ң ғ ң P. N. A номенклатура с йкес тек орыс анатомиялы номенклатурасы олданылсын деп аулы ә қ қ қ шы арды. Ал аш рет ғ ғ P. N. A терминдеріне с йкес орыс анатомиялы терминдеріні ә қ ң ресми тізімін Д. А Жданов пен профессор Ю. Н. Копаев жасады. Алайда, б л тізім ұ к птеген сынескер ө — тпелерге тап болды. Со ынан анатомдар, гистологтар ж не ң ә эмбриологтарды б кіл ода ты сьезінде орыс анатомиялы номенклатурасы ң ү қ қ қ бекітіліп, С. С. Михайловы редакциядауымен тек ң 1980 жылы ана жары к рді. ғ қ ө Т ыш аза ты анатомияда ы атау ұңғ қ қ ң ғ — терминдерді ылыми жолмен текскріп, бір ғ ж йеге келтіру м селелері ү ә 1963 , 1966 жылдары баспадан шы ан А. Р. Ра ышевты ққ қ ң басталады. Содан, осы кейінгі 40 жыл ішіндегі е бектерді орытындысы ретінде аза ты з лтты ң ң қ қ қ ң ө ұ қ анатомия номенклатурасы Халы аралы анатомия номенклатурасымен с йкестіріле қ қ ә ( латын, орыс тілдерінде ) 2003 жылы баспадан шы арылды. ғ

Сагитталды жазы тық қ — денені д л ортасынан медиалды теді, оны симметриялы о ң ә ө ң ж не сол екі жа а б летін вертикальды жазы ты. ә ққ ө қ қ Фронталды жазы ты қ қ — вертикалды, біра сагиталды жазы ты а тікб рыш жасай қ қ ққ ұ тетін жазы ты. Я ни ма дай а параллель ж ргізіледі. Ол денені алды ы ж не арт ы ө қ қ ғ ң ғ ү ңғ ә қ б лімдерге б леді. ө ө Горизонталды жазы ты қ қ — сагиталды жазы ты а да, сондайқ ққ — а фронталды қ жазы ты а да тікб рыш жасай ж ргізіледі. Ол денені жо ар ы ж не қ ққ ұ ұ ү ғ ғ ә т менгі б лімдерге б леді. ө ө ө Medialis , медиальды (medianium- ортасы )- денені жекелеген н ктелер мен сызы тарды ң ү қ ң s орындарыны орта жазы ты а жа ын орналас андары. ң қ ққ қ қ Lateralis , латеральды (lateralis- б йір ү )- денені жекелеген н ктелер мен сызы тарды ң ү қ ң орындарыны орта жазы ты тан алыстау орналас андары. ң қ қ қ Anterior , алды ы немесе вентральды ңғ , ventralis (venter- іш )- дененің жекелеген н ктелер ү мен сызы тарды орындарыны қ ң ң денені алды ы бетіне жа ындау орналас андары. ң ңғ қ қ Posterior , арт ы немесе дорсалды, қ dorsalis (dorsum- ар ақ ) денені жекелеген н ктелер мен ң ү сызы тарды орындарыны денені алды ы бетіне жа ындау орналас андары. қ ң ңғ қ қ Superior , жо ар ы ғ ғ — вертикалды ба ытта денені жо ар ы жа ына жа ындау орналас ан ғ ң ғ ғ ғ қ қ денені жекелеген н ктелер мен сызы тарды орындары. ң ү қ ң Inferior , т менгі ө — вертикалды ба ытта денені т менгі жа ына жа ындау орналас ан ғ ң ө ғ қ қ денені жекелеген н ктелер мен сызы тарды орындары. ң ү қ ң Проксималды , жа ын қ — ол ая б ліктеріні т л ада ол ая ты басталатын жеріне қ қ ө ң ұ ғ қ қ ң жа ындау б ліктері. қ ө Дисталды , алыста ы ғ — ол ая б ліктеріні т л ада ол ая ты басталатын жеріне қ қ ө ң ұ ғ қ қ ң алыстау орналас ан б ліктері. қ ө

К бінесе дене уысы немесе т тас а залар а атысты орналасуды ішіне аран ырай немесе сыртына ө қ ұ ғ ғ қ қ қ аран ырай деген ма ынада олданылатын терминдер. қ қ ғ қ Externus- сырт ы қ Internus- ішкі А заны беткі жа ынан тиісінше шамалы тере деу немесе к бірек тере деу орналас ан дегенді белгілеу ғ ң ө ң қ шін олданылатын терминдер. ү қ Superficialis- беткі Profundus- тере ң Magnus- лкен ү Parvus- кіші Major- лкендеу ү Minor- кішілеу Адам а асына жалпы шолу қ ңқ Os, ossa- с йек ү Ulna- шынта жілікқ Sceleton- а а қ ңқ Phalanges- буна тарқ Vertebra- омырт а қ Ossa carpi- білезіктік с йектерү Cranium- басс йек ү Metarcarpus- ала анды с йектерқ қ ү Columna vertebralis- Омырт алы ба ана қ қ ғ Radius- ар жілікқ Clavicula- б ана ұғ Humerus- то пан жілікқ Costa- абыр а қ ғ Os coxae- жамбас Sternum- т с ө Os ilium- мы ынды с йекқ қ ү

Os sacrum- сегіз к зө Fibula- кіші жілік Os pubis- аса алы с йек қ ғ қ ү Tarsus- тілерсек Os ischi- шонданайлы с йек қ ү Ossa metatarsi- табанды с йектерқ ү Os femoris- ортан жілік Digiti- ба айлар қ Patella- тізелік тобы қ Tibia- асы ты жілікқ Vertebrae cervicales- мойын омырт алары қ Corpus vertebrae- омырт а денесі қ Processus costalis- абыр алы сінді қ ғ қ ө Processus transversus- к лдене сінді ө ң ө Processus articularis superior- буынды жо ар ы сінді қ ғ ғ ө Processus spinosus- ыл анды сінді қ қ қ ө Foramen processus transverses- к лдене сінді тесігі ө ң Atlas- атлант, ауыз омырт а І мойын омырт а қ қ Arcus anterior- алды ы до а ңғ ғ Arcus posterior- арт ы до а қ ғ Massa lateralis- латералды масса қ Sulcus a. Vertebralis- омырт алы артерины ж лгесі қ қ ң ү Tuberculum posterius- арт ы т мпешік қ ө Tuberculum anterius- алды ы т мпешік ңғ ө Fovea articularis superior- буынды жо ар ы ш ыр қ ғ ғ ұңқ Fovea articularis inperior — буынды т менгі ш ыр қ ө ұңқ

Біліктік омырт а ІІ мойын омырт а қ қ Facies articularis posterior- буынды арт ы бет қ қ j Dens(axis)- тіс Facies articularis superior- буынды жо ар ы бет қ ғ ғ Arcus vertebralis- омырт алы до а қ қ ғ Facies articularis anterior- буынды алды ы бет қ ңғ Vertebrae thoracica е — кеуде омырт алары қ Corpus vertebrae- омырт аны денесі қ ң Fovea costalis superior- абыр алы жо ар ы ш ыр қ ғ ғ ұңқ Fovea costalis inperior- абыр алы т менгі ш ыр қ ғ қ ө ұңқ Incisura vertebralis superior- омырт алы жо ар ы тілік қ қ ғ ғ Incisura vertebralis inperior- омырт алы т менгі тілік қ қ ө Fovea costalis processus transversus- к лдене сінді абыр алы ш ыры ө ң қ ғ қ ұңқ Vertebrae lumbales- бел омырт алары қ Processus mamillaris- емізік т різді сінді ә ө Processus accessorius- осымша сінді қ ө Vertebrae sacrales- сегізк з омырт алары ө қ Basis ossis sacri- сегізк зді негізі ө ң Lineae transversae- к лдене сызы тар ө ң қ Os coccygis- йымша құ қ

Foramina sacralia pelvina- сегізк здік жамбасты тесіктерө қ Pars lateralis- латералды б лік қ ө Canalis sacralis- сегізк здік зек ө ө Tuberositas sacralis- сегізк здік б дырма ө ұ қ Crista sacralis intermedia- сегізк здік ө аралы ырқ қ Cornu sacrale- сегізк здік м йіз ө ү Hiatus sacralis- сегізк здік са ылау ө ң Crista sacralis mediana- сегізк здік орталы ыр ө қ қ Crista sacralis lateralis- сегізк здік латералды ыр ө қ қ Ala sacralis- сегізк здік анат ө қ Costae- абыр алар қ ғ Costae verae- на ыз, шын абыр алар ғ қ ғ Costae spuriae- жал ан абыр алар ғ қ ғ Costae fluctuantes- тол ушы абыр алар қ қ ғ Caput costae- абыр аны басы қ ғ ң Facies articularis capitis costae- абыр а басыны буынды беті қ ғ ң қ Crista capitis costae- абыр а басыны ыры қ ғ ң қ Collum costae- абыр аны мойыны қ ғ ң Corpus costae- абыр аны денесі қ ғ ң Sulcus costae- абыр аны ж лгесі қ ғ ң ү

Angulus scostae- абыр алы б рышқ ғ қ ұ Tuberculum costae II- ІІ абыр аны т мпешігі қ ғ ң ө Tuberositas m. serrati anterioris- тістік алды ы б лшы етті б дырма ы ңғ ұ қ ң ұ ғ Sternum- т с ө Manubrium sterni- т сті сабы ө ң Corpus sterni- т сті денесі ө ң Processus xiphoideus- семсер т різді сінді ә ө Incisura jugularis- мойындыры ты тілік қ қ Incisura clavicularis- б аналы тілік ұғ қ Angulus sterni- т сті б рыш ө ң ұ Incisura costales I- І абыр аны тілігі. қ ғ ң