«С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДА Ы АЗА АГРОТЕХНИКАЛЫ УНИВЕРСИТЕТІ»

«С. СЕЙФУЛЛИН АТЫНДА Ы АЗА АГРОТЕХНИКАЛЫ УНИВЕРСИТЕТІ» Ғ Қ Қ Қ Техникалы факультеті қ СЛАЙД-Д РІС Ә « К ліктегі жалпы курс ө » п ні бойынша ә Та ырып қ : Автомобиль к лігіө 5 В 071300 — «К лік, к лік техникасы ж не технологиялар» ө ө ә маманды ыны студенттері шінғ ң ү Магистрант: Муратов Ильяс.

Д ріс жоспары: ә 1. Автомобиль к лігіні аза стан ө ң Қ қ экономикасында ы ма ызы; ғ ң 2. Автомобиль к лігіні техника ө ң — экономикалы қ ерекшелігі, арты шылы тары ж не кемшіліктері; қ қ ә 3. Автомобиль к лігіндегі ж к ж не жолаушылыр ө ү ә тарифтері; 4. Автомобиль к лігіні даму проблемалары ж не ө ң ә тенденциялары; 5. Автомобиль к лігіні жылжымалы рамыны ө ң құ ң классификациясы.

Автомобиль к лігі ө – б л пневмодо ала ты ж не ұ ңғ қ ә шынжыр табанды оз алыштарды пайдалану ар ылы қ ғ қ рельссіз жолдар (жолдар) бойынша ж ктерді ж не ү ә жолаушыларды тасымалдауды ж зеге асыратын, к лік ү ө т рі. ү азіргі автомобиль к лігіні техникалы базасы: Қ ө ң қ жылжымалы рам, жолдар, авток лік к сіпорны құ ө ә (тасымалдаушылар).

2. Автомобиль к лігіні техника- экономикалы ө ң қ ерекшелігі, арты шылы тары қ қ • осымша аударусыз ж не ж ріс жолында т сірусіз ж ктерді ж не Қ ә ү ү ү ә жолаушыларды жеткізу; • Ж ктерді са талуын, сіресе ыс а ашы ты та тасымалдау кезінде ү ң қ ә қ қ қ амтамасыз ету ж не жеткізуді жо ары жылдамды ы; қ ә ң ғ ғ • Рынокты ж не жолаушыларды (е ыс а ашы ты бойынша ж ріс ң ә ң ң қ қ қ ү жолдарыны ж не маршруттарыны згеруі) с ранысын згертуге тез ң ә ң ө ұ ө серін тигізетін абілеті; ә қ • Ж ріс жолында (мысалы, темір жол к лігінде) бас а ралдарды ү ө қ құ ң кідіруіне байланысты емес, к лік ралы оз алысыны дербестілігі; ө құ қ ғ ң • Кез-келген белгіленген н ктелерде ж кті т сіру ж не здігінен т сіру ү ү ү ә ө ү м мкіндігі; ү • Автожолдарды рылысына ж не оларды жабды талуына аз ң құ ә ң қ к рделі шы ындар ж не аудандарды немділеу. ү ғ ә ү

2. Авток лікті техника- экономикалы кемшіліктеріө ң қ • Автомобильді пайдалануды лкен е бек сыйымдылы ы (бір ң ү ң ғ к лік ралына кемінде бір ж ргізуші талап етіледі); ө құ ү • Тасымалдауды жо ары зіндік ны (темір жол, су ж не т. б. ң ғ ө құ ә т рлерге ара анда бір шама жо ары); ү қ ғ ғ • лкен отын энергия сыйымдылы ы, я ни бас а к лік Ү ғ ғ қ ө ралдарына ара анда, отын ж не майлау материалдарыны құ қ ғ ә ң 1 ткм-де он есе жо ары шы ындар; ғ ғ • Жылжымалы рам бірліктеріні т мен німділігі (130 -150 мы құ ң ө ө ң ткм/жылына арты емес); қ • Пайдаланыл ан газдармен орша ан ортаны ластауды жо ары ғ қ ғ ң ғ де гейі; ң • Автомобильдерді жо ары ны, жо ары емес сенімділігі ж не ң ғ құ ғ ә за т ра тылы ы ( ызмет мерзімі), агрегаттарды тез тозуы ұ қ ғ қ ң (шина, оз алт ыштар ж не т. б. ); қ ғ қ ә • Ж мысты сіресе т мен температура, ар басу, жолды езілуі, ұ ң ә ө қ ң к к тай а ж не т. б. кезінде климатты ж не ауа-райы ө ғ қ ә жа дайларына т уелділігі. ғ ә

3. Автомобиль к лігіндегі ж к ж не жолаушылыр тарифтеріө ү ә • Ж к ж не жолаушылар тарифтері к лікті барлы т рлерінде, ү ә ө ң қ ү сондай-а атынас т рлері ( алалы , ала ма ына атынайтын, қ қ ү қ қ қ ң қ алааралы немесе халы аралы ); ж нелту т рлері ( мбебап, қ қ ө ү ә арнаулы); тасымалдау ашы ты ы; ж кті тегі ж не ж к қ қ ғ ү ң ә ү к терімділікті пайдалану д режесі ж не т. б. бойынша б лінеді. ө ә ә ө • Автомобиль к лігінде ж к тарифтеріні бірнеше т рлері ө ү ң ү олданылады: келісімді (ж кті белгілі к лемін тасымалдау а ж не қ ү ң ө ғ ә 1 Т нына); мерзімді (тасымалданатын ж к м лшерін, тасымалдау құ ү ө ара ашы ты ын есептеу м мкін емес жа дайда олданылады); қ қ ғ ү ғ қ алааралы ж не халы аралы атынаста тасымалдау; километрлік қ қ ә қ қ қ (автомобильді ж к к терімділігіне байланысты). ң ү ө • Автомобиль к лігінде жолаушылар тарифтері мемлекет аума ы, ө ғ атынас т рлері ж не жолаушылар а сыныл ан олайлылы қ ү ә ғ ұ ғ қ қ бойынша саралап жіктеледі. Тарифтер сондай-а алалы ж не қ қ қ ә аларалы болып б лінеді. қ қ ө • Автомобиль к лігінде облысаралы атынастарда жол ж ру кезінде ө қ қ ү жолаушыларды тарифтерін ру жол ж ру ашы ты ы бойынша ң құ ү қ қ ғ да, белдеулік (аума ) бойынша да рылады, сонымен билетті қ құ ң нына сондай-а са тандыру жиындары да енгізіледі. Жеке құ қ қ авток лікпен тасымалдау кезінде еркін (шартты) тарифтер ө олданылады. қ

4. Автомобиль к лігіні даму проблемалары ж не ө ң ә тенденциялары • Автомобиль к лігіні німділіген арттыру шін ө ң ө ү оз алыс қ ғ жылдамды ын арттыру ажет; ғ қ • Ж к к тергштік ж не ж к сыйымдылы ы жо ары металлургиялы , ү ө ә ү ғ ғ қ к мір азатын, таулы ж не т. б. нерк сіптік салалар а ажет жа а ө қ қ ә ө ә ғ қ ң автомобильдер жасау. Максималды ж к к тергіштік -600 т. ; ү ө • Диагностика ж не техникалы ызмет к рсету ж йелеріні т сілдерін ә қ қ ө ү ң ә згерту ажет, сонымен атар автомобильдерді ж не оларды ө қ қ ң ә ң оз алт ыштарыны конструкцияларын ж не техникалы қ ғ қ ң ә қ сипаттамасын жетілдіру; • Жанармайды немдеу шін электрэнергиялы, газды, сутекті ж не т. б. ү ү ә жанармайларды ке ірек енгізу керек. немді ж не экологиялы ң Ү ә қ тиімді оз алт ыштарды олдану, сонын ішінде Ванкелді , қ ғ қ қ ң Стирлингті роторлы оз алт ыштары, форкамерный оз алт ыш ң қ ғ қ ж не т. б. ; ә • 1 ж не 2 санатты жолдар лесін (к рделі цементті- асфальтобетонды ә ү ү жабуын; 2 -8 жола ты оз алысты; т ра тарды , жары ты , қ қ ғ ұ қ ң заправканы , рт рлі де гейдегі жол иылыстарыны ж не т. б. бар ң ә ү ң қ ң ә болуын) арттыру ажет; қ • оз алысты йымдастыру проблемасын ж не ауіпсіздігін к лік- Қ ғ ұ ә қ ө ж ргізуші- жол – орта (КЖЖО) ж йесінде арау керек. ү ү қ

5. Автомобиль к лігіні жылжымалы рамыны классификациясы. ө ң құ ң Автомобиль к лігіні жылжымалы рамы ө ң құ Жолды Жолдан тыс жо ар ы ткізгішті ғ ғ ө Д гелекті өң Шынжыр табанды Амфибия уе Ә жасты ында ғА тобы Б тобы Арнаулы ртӨ Санитарлы қ Спортты қ Коммуналды К тергіш кран ө К ліктік ө Ж ктік ү Жолаушы Мамандандырыл ан ғ мбебапӘ Автобус Же іл автомобильң Тарт ыштар қ Автомобиль Автопойыздар Тіркемелер Жартылай тіркемелер Тіркеме-тарату Вагон типті К п орынды ө Микро Екі абатты қ Буынды Автопойызды Жеке пайдаланатын Ведомстволы қ Такси Прокат Ж к к тергіштік, т: ү ө Аса ша ын 5, 0 ғ Ша ын 7, 5 ғ Орта 8, 5 -9, 5 лкен 10, 0 -12, 0 Ү Аса лен 16 жо ары ү ғ Ауыр ж к таситын 30 -дан ү алалы Қ қ ала ма ында ы Қ ң ғ алааралы Қ қ Туристік Экскурсиялы қ Мектептік Ж к жолаушылар ү Шана : қ Жабы қ Ашылатын (кабриолет) Ашы қ (фаэтон) мбебап ә

сынылатын дебиеттер: Ұ ә 1. «Эксплуатация железных дорог» М. : Транспорт, 1983 -208 с. 2. «Транспортное производство в условиях рынка» М. : Транспорт, 1993 г. 3. «Организация движения на железнодорожном транспорте» М. Транспорт, 1984 г. 4. Единая транспортная система/Н. А. Троицкая, А. Б. Чубуков. , 2008. -240 с.