С. Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДА ЫҒ АЗА ЛТТЫ

С. Д. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДА ЫҒ АЗА ЛТТЫ МЕДИЦИНА Қ Қ Ұ Қ УНИВЕРСИТЕТІ Ішкі а за аурулары кафедрасы ғІшкі а за аурулары кафедрасығ Гастроэнтерология КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С. Д. АСФЕНДИЯРОВА С Ж Ө та ырыбы: қ Крон ауруы Орында ан Муратова Айнура ғ Тобы: ЖМ 13 025 -2 абылда ан: ойшыман . Ж Қ ғ Қ Қ

• Кіріспе • Негізгі б лім: ө Аны тамасы қ Этиологиясы Патогенезі. Жіктелуі Клиникалы к ріністері. қ ө Диагностикасы. Зерттеу дістері мен емдеу дістері. ә ә • орытынды Қ • Пайдаланыл ан дебиеттер тізімі ғ ә

КРОН АУРУЫ — ас орыту жолыны рт рлі қ ң ә ү б ліктеріні сегментарлы за ымдануымен ж ретін ө ң қ ү ж не за ымдану процесі гранулемалы абынумен ә қ қ қ сипатталатын созылмалы рецидивтеуші ауру. Ас орыту қ жолыны кез келген айма ы за ымдалуы м мкін. Е ң ғ қ ү ң жиі жі ішке ішек 70%, мы ын ішекті терминальды ң қ ң б лігі, то ішек 30 %. 20 -40 жас аралы ында пайда ө қ ғ болады. йелдер мен еркектер арасында таралу жиілігі Ә бірдей.

Этиологиясы: • Вирустар, хламидиялар, иерсиниялар; • Патогендік энтеробактерияларды , анаэробты ң қ микробтарды ж не ішек тая шаларыны патогенді ң ә қ ң т рлеріні к беюі; Бифидобактерияларды азаюы; ү ң ө ң • Та ам рамында сімдік клетчаткасыны тапшылы ы; ғ құ ө ң ғ • Химиялы консерванттарды ж не бояуларды тама а к п қ ә ққ ө м лшерде осу; ө қ • Оральдік контрацептикалы д рмектерді жиі абылдау; қ ә қ

Ішек тіндеріні антигендеріне Ің g А класына жататын аутоантиденелер т зіледі ж не ішекті шырышты абатында сенсибилизациялан ан лимфоциттер ү ә ң қ ғ жиналады. Осыдан ас орыту жолында гранулемалы абыну процесі, жаралар ж не қ қ қ ә некроздар дамиды. Алдымен шырышты абатта гранулема т різді инфильтраттар қ ә т зіледі ж не лимфалы фоликулалар мен пейерлік т ймеда тар ү ә қ ү қ гиперплазияланады. Гранулемалар лимфоциттерден т рады, ортасында Ланганс ұ жасушаларына сайтын алып жасушалар болады. Ж ре бара гранулемалы процесс ұқ ү қ ішек абыр асыны барлы абаттарына, тамырларына, лимфа т йіндеріне қ ғ ң қ қ ү таралады. Шырышасты абатта гиперплазиялан ан лимфалы фолликулалар тесіліп, қ ғ қ жара а айналады. Ішекті ішкі бетінде зыннан ж не к лдене орналас ан са ылау ғ ң ұ ә ө ң қ ң т різді тере ж не жі ішке жаралар пайда болады. Шырышты абат ісініп, ә ң қ томпаяды. Эндоскопиялы к рінісінде ішекті ішкі абаты тас т сеген к шеге қ ө ң қ ө ө сайды. Процесс шырышты абаттан басталып, барлы абаттарын амтиды, ішек ұқ қ қ трансмуральды абынып, сірлі абат а дейін таралады. Сірлі абатты абынуынан қ қ ң қ ішекті ілмектері бір-бірімен ж не к рші а залармен жабысып, инфильтраттар ң ә ө ғ т зеді. Пальпация кезінде ауырсынатын, оз алмалы шамалы ты ыз ісік т різді ү қ ғ ғ ә рылымдар аны талады. Жараларды тере дігінен абсцестер мен жыланк здер құ қ ң ң ө пайда болады. Жараны тырты танып жазылуынан ішекті зегі тарылады ң қ ң ө. Патогенезі

Жіктелуі Клиникалы сатысына байланысты жіктелуі: қ • Жедел • Созылмалы ІІ. За ымдану процесіні орналасуына байланысты қ ң жіктелуі: • Жі ішке ішекте ң • Илеоцекальды айма та қ • Жі ішке ж не жуан ішекті сегменттерінде ң ә ң • Ішекті бас а а залармен осыла за ымдануымен. ң қ ғ қ қ

Клиникалы к рінісінде бай алады: қ ө қ • Ішектік синдром • ткір абынудан болатын эндотоксемия Ө қ • Ішектен тыс за ымданулар қ • Мальабсорбция синдромы Клиникалы т рлеріне байланысты жіктелуі: қ ү • абыну— инфильтративті- (то ішекте басым) профузды диарея, ткір абыну қ қ ө қ белгілері, дене салма ыны т мендеуі. ғ ң ө • стеноздаушы (ішек тарылуына келетін)- (жі ішке ж не илеоцекальды ішекте ә ң ә басым) ішек тімсіздігін тудырады. ө • перфорациялы (фистулалар т зілуіне келетін)- абдоминальды инфильтраттар, қ ү ә ішекаралы жыланк здер мен абсцестер дамиды. қ ө

Ауру а т н симптомдар: Ішті туі, ішті ауыруы, тез ары тау, ызуды ғ ә ң ө ң қ қ ң лсін биіктеуі. Ішті белгілі бір айма ы ауырады, ауыратын айма ә ә ң ғ қ за ымдан ан ішекті проекциясына с йкес келеді. Ішті стамалы ауыруы бірнеше қ ғ ң ә ң ұ жыл дертті жал ыз белгісі болуы м мкін. Іш ауыр ан кезде дене ызуы ң ғ ү ғ қ жо арлайды. Процесс мы ын ішекті т менгі б лігінде орналасса онда к рініс ғ қ ң ө ө ө аппендицитке сайды. Б л кезде диагноз ерте ойылады себебі операция кезінде ұқ ұ қ ішекті ызарып, ісінуі ж не шажыр ай бездеріні л аюы бірден к зге т седі. ң қ ә қ ң ұ ғ ө ү Нау астарда к птен келе жат ан анемия, себепсіз (диареясыз) ары тау, жедел қ ө қ қ басталатын ызба дертті жал ыз белгісі болуы м мкін. . Дертті ршу кезінде қ ң ғ ү ң ө ызба биіктейді, анорексия, лсіздік, шарша ышты пайда болады. Іш ауырады, іш қ ә ғ қ теді, ш р ырайды ж не кебуі бай алады. мальабсорбция синдромы жі ішке ө ұ қ ә қ ң ішекті к лемді за ымдануында немесе резекциясынан кейін пайда болады. ң ө қ

Крон ауруыны ас ынулары: ң қ • Жыланк здер ө • Арт ы шы ару айма ыны за ымданулары қ ғ ғ ң қ • Ішек стеноздары • Ішекті перфорациясы ң • Ішектен ан кету қ • Уытты мегаколон • Екіншілік амилоидоз В 12 тапшылы ты анемия қ • Аспапты ж не лабораториялы зерттеулер: қ ә қ • Жалпы ан анализінде -В 12 тапшылы ты, теміртапшылы ты, қ қ қ постгеморрагиялы анемияларды белгілері, лейкоцитоз, ЭТЖ-ны қ ң ң жо арлауы. ғ • Биохимиялы ан анализінде қ қ -жедел фазалы к рсеткіштерді қ ө ң жо арлауы, гипоальбуминемия, гиполипидемия, гипогликемия, ғ гипокальцемия.

• Рентгенологиялы зерттеу: қ (энтероскопия, ирригоскопия) Шырышты абатты к лемі рт рлі жаралары, “тас қ ң ө ә ү к ше” к ріністері, ішек контурында ы тікен ө ө ғ т різді спелер, за ымдан ан ішек ә ө қ ғ б ліктеріні ыс аруы. ө ң қ қ • Эндоскопия (сигмоидоскопия, колоноскопия) кезінде — шырышасты абатты ісінуі, тамыр рнегіні жойылуы, қ ң ө ң инфильтрациялы фазада ы жаралар, қ ғ ішекті стриктуралары. Шырышты абатты ң қ морфологиялы зерттеу кезінде -биоптатта қ туберкулоидты ж не саркоидты типті қ ә қ гранулемалар аны талады. қ • Н жісті анализі ә ң : стеаторея, Грегерсенні о сынамасы, белокты ң ң ң болуы, микрофлораны ң дисбактериоз а т н згерістері. ғ ә ө

Д рісіз ем ә Диета № 4, 4 б ршу кезінде аз-аздан жиі к ніне 5 -6 рет тама тандыру; Ө ү қ Диарея за уа ыттан келе жатса белок м лшерін к бейту 1, 3 -2 г/кг ұ қ қ ө ө т улігіне; ә антты мол та амдарды шектеу, себебі ол ауруды ршуіне т рткі болады; Қ ғ ң ө ү Іш туін то тату шін лактозасыз (с тсіз) та амдарды ішкізеді; ө қ ү ү ғ Стеаторея болса- майды м лшерін шектеу; ң ө Темірді , фолий ыш ылыны , майда еритін витаминдерді тапшылы ын ң қ қ ң ң ғ жою.

Д рілік емі ә Дертті ауырлы ына байланысты. ң ғ абынуды тез басу шін вена ішіне гидрокортизон 100 мг к ніне 3 рет 5 Қ ү ү к н енгізеді. ү осымша трихополды 500 мг к ніне 3 рет ішкізеді. Қ ү айнуы басыл ан со гидрокортизонды преднизолон а ауыстырады, оны ғ ң ғ т улігіне 40 мг ішкізе бастайды. ә Ауыр анемия болса гемотрансфузия жасалады. Егер нау асты жа дайы жа сармаса ас ыну а к діктену ажет, б л кезде қ ң ғ қ қ ғ ү қ ұ хирургиялы ем к рсетіледі. 5 -амино ыш ыл туындыларымен қ ө қ қ емдеу-глюкокортикоидтарды альтернативті емі болып табылады. ң Сульфасалазин к ніне 2 г ішкізеді, месалазин к ніне 1200 мг ү ү (преднизолонмен атар). қ Дисбактериозды емдеу-метронидазол 400 -500 мг к ніне 3 рет немесе ү ципрофлоксацин 500 мг к ніне 2 рет. ү Стероидты ем н тижесіз болса цитостатиктер беріледі-азатиоприн ә 2 -2, 5 мг/кг т улігіне преднизолонмен бірге, за ты ы 1 ай. со ы кездері ә ұ қ ғ ңғ преднизолонмен бірге циклоспорин 5 -10 мг/кг/т ул олданылуда. ә қ

орытындыҚ Телімсіз ойы жаралы колит қ (ТОК) – ішекті дисталды б лімдерінде ң ө орналас ан сілемейлі абы ыны ойы жаралы некрозды згерістерімен қ қ ғ ң қ ө сипатталатын то ішекті созылмалы абынбасы. Ал аш ыда згерістер тік ішекте қ ң қ ғ қ ө басталады, кейіннен т менге арай жылжиды ж ө қ ə не шамамен 10% жа дайда барлы ғ қ то ішекті жайлап алады. қ Ішекті абыр аларыны барлы абаттары процесске амтылуымен атар ң қ ғ ң қ қ ж ретін ас азан-ішек жолдарыны ү қ ң ə рт рлі б лімдеріні зілмелі (сегментарлы ) ү ө ң ү қ за ымдануымен сипатталатын телімсіз біріншілікті-созылмалы, гранулематозды қ абынбалы ауруы. Тесіктер (свищи — жыланк з) мен абсцесстерді пайда болуы қ ө ң трансмуралды абынуды н қ ң ə тижесі болып табылады.

• Внутренние болезни. В. И. Маколкин, С. И. Овчаренко Москва “ Медицина “ 1999 • Внутренние болезни. С. Л. Касенова Алматы, 2005 • Учебно – методическое пособие Машкунова О. В. Алматы 2008 • http: //kazmedic. kz/archives/3466 • Ішкі аурулар С. Л. асенова Алматы Қ