СӨЖ тақырыбы: Дұрыс тамақтану пирамидасы Оындаған: Амангелдиев А.

СӨЖ тақырыбы: Дұрыс тамақтану пирамидасы Оындаған: Амангелдиев А. С Топ: ЖМ 15 -003 -02 Қабылдаған: Байбаракқызы А.

Жоспары: • Кіріспе: І. Азық-түліктік пирамида • Негізгі бөлім: І. Адамдарды тама тану ерекшеліктерің қ ІІ. Д рыс тама тану не шін ажет? ұ қ ү қ ІІІ. Тама тануды негізгі ережелері қ ң • орытынды. Қ • Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

Пирамида — қоректік заттар рөлі туралы ғылыми білімдерді және ағзаның қажеттіліктерін есепке ала отырып әзірленген, қоғамда қалыптасқан тамақтанудың дәстүрлерін бейнелейді. Азық-түліктік пирамида — бұл шегіністерге рұқсат бермейтін қатаң емдәм емес, оның міндеті таңдау жасауға көмектесу үшін қажет. Мысалы: жақсы дене бітіміне, психикалық және ақыл-ой пішініне және т. б.

Бірінші тама тану пирамидасы 1992 жылы қ рылды. р т рлі жаста ы адамдарды құ Ә ү ғ ң тама тану машы ын, этникалы топтарды қ ғ қ ж не емд мді не н рсе салауатты ететіні ә ә ә туралы р т рлі пікірлер к рсету шін, сол ә ү ө ү уа ыттан бері бірнеше пирамида осылды. қ қ Негізгі айырмашылы ы — жа а пирамида ғ ң к мірсулар мен майларды арасында ы ө ң ғ тепе-те дікке шо ырландырудан, оларды ң ғ жа сы а ж не жаман а б луден т рады. қ ғ ә ғ ө ұ

Тамақтану пирамидасы

рт рлі жаста ы адамдарды Ә ү ғ ң тама тану ерекшеліктері: қ 70 жастан ас ан адамдар к ніне 8 немесе одан арты ста ан су ішуі ажет. қ ү қ қ қ Пирамиданы т бесі, сонымен атар, кальций, D ж не B 12 д румендерін ң ө қ ә ә осуды сынады. арт адамдар «ары та ысы келетін т л алар» сия ты қ ұ Қ қ ғ ұ ғ қ тама танатындай, жо ары калориялы німдерді орнына нарлы рам қ ғ ө ң құ құ б лшектерге бай німдерді к бірек олдана отырып, калорияларды азайту ө ө ө қ шін, арт адамдар а арнал ан пирамида стандартты а ара анда шамалы ү қ ғ ғ ғ қ ғ аздау болады.

2 -ден 12 -і жас а дейінгі балаларды здеріні жеке та амдар пирамидасы бар. қ ң ө ң ғ Баланы денсаулы ы ж не д рыс дамуы шін олар а заны барлы ажетті рам ң ғ ә ұ ү ғ қ қ құ б лшектермен оректендіреді. Бала к н сайын бас а німдерді жеуі шін ө қ ү қ ө ү к нделікті емд м алуан т рлі болуы ажет. Балалар, сонымен атар, жатты улар ү ә ү қ қ ғ ж не де ойындар сия ты дене белсенділігіні р т рімен айналысуы ажет. Ж кті ә қ ң ә ү қ ү йелдерді тама тануыны рамында салауатты тама тануды балы ә ң құ қ ң қ а идалары болуы ажет. Дегенмен, емд м д румендерді , а уыздарды ж не қ ғ қ ә ә ң ғ ң ә минералды рам б лшектерді к п м лшерімен бай болуы ажет. құ ө ң ө ө қ

Жеткіншектерге арнал ан тама тану ғ қ пирамидасы Жеткіншекке тама тану мен белсенді уа ыт ткізу арасында тепете дікті табу қ қ ө ң ажет. Дене шыны тыру саба тарында ы жатты улар жеткіліксіз қ қ қ ғ ғ Компьютермен немесе телевизормен ткізілген белсенді емес уа ытты е ө қ ң болмаса к нделікті са атты серуендеумен алмастыр ан ж н. Б л шін тіпті, ү ғ қ ғ ө ұ ү арнайы жатты уларды орындауды ажеттілігі жо — велосипед тебу, билеу, ғ ң қ қ итпен серуендеу жеткілікті.

Фаст-Фуд а жолама ызқ ң Жеткіншектердің көпшілігі гамбургерлерді жақсы көреді, бірақ сонда да Fast Food түріндегі тағамдарды көп болса аптасына бір-ақ рет пайдалануға дейін шектеуге кеңес беріледі. Оның орнына шамалы мөлшердегі майы бар, ақуызға бай, майсыз етті қолданған дұрыс.

Чипсыларды орнына жемістерң Жемістер — о у кезінде же іл тама танып алуды тамаша дісі. Е жа сысы, қ ң ә ң қ жеткіншектер жа сы к ретін чипсыларды немесе т ттілерді орнына, оларды қ ө ң ә ң жеген д рыс. Жемістер д румендерді , минералды заттарды ж не ұ ә ң ң ә жас ны ты ба алы к зі болып табылады, сонымен атар, оларда к п ант ұ қ ң ғ ө қ барын, к п м лшерде олар денсаулы а зиян екендігін естен шы арма ан ж н. ө ө ққ ғ ғ ө

К к ністер мен денсаулыө ө қ Сонымен бірге, к ніне к к ністерді 5 лесін жеуге ке ес беріледі. Сар ылт ү ө ө ң ү ң ғ ж не ош ыл жасыл т сті шикі к к ністерді жеуге болады, олар тамаша ә қ қ ү ө ө д мді ж не д румендер мен минералдарды басты к зі болып табылады. ә ә ә ң ө К к ністерді т сі ар ынды бол ан сайын, оларды рамында молыра ө ө ң ү қ қ ғ ң құ қ оректік заттар бар. қ Жеткіншіктер шін жа сы сыныс — м здатыл ан к к ністер болып ү қ ұ ұ ғ ө ө табылады — оларды дайындау о ай, б л жеткіншектерді з аспазды ң ұ ң ө қ абілеттерін дамыту а м мкіндік береді. қ ғ ү

С т ж не оны туындыларыү ә ң С т — кальцийді бай к зі болып ү ң ө табылады. Кальций – с йектер ү рамында ы ба а жетпес элемент, құ ғ ғ сонды тан жас кезде к п с т німдерді қ ө ү ө пайдалан ан те ма ызды. Орауышта ы ғ ө ң ғ затта баны тексеруді мытпа ыз, с т, ң ұ ң ү сыр ж не йогурттар рамында ы ә құ ғ майлар т мен болуы ма ызды. ө ң

Газдал ан сусындарды ғ ң орнына су Т тті газдал ан сусындарды ә ғ (кока-кола, пепси, фанта, спрайт, буратино, макси-чай) сумен алмастыр ан ж н, йткені ол а за ғ ө ө ғ шін лде айда пайдалы. Сонымен ү ә қ атар, онда калориялар аз ж не қ ә жасанды боя ыштар жо. ғ қ

Тама тануды негізгі ережелеріқ ң Біріншіден, асы пай тама тану керек; қ қ Екіншіден, асты д рыс шайнау керек; ұ шіншіден, жегі келмесе-жеме. те жиі Ү ң Ө біз инерция шін, біреулерге серік болу ү шін, тіпті ор а жиналсын деп ү қ ғ тама тана береміз. Белгілі тама тану қ қ мезгілін (режимін) стануымыз керек; ұ Т ртіншіден, тиімді ж не д рыс ө ә ұ тама тану; қ Бесіншіден, Зиянды та амдардан аула ғ қ болу;

Д рыс тама тану не шін ажет? ұ қ ү қ Ж рек – ан тамыры ауруларын, ү қ ас азан – ішек жолдарыны қ ң ауруларын, дене салма ыны ғ ң т мендеуіне, лсіздікке, склероз а, ө ә ғ ант диабеті, рак ж не остеопороз қ ә ауруларыны алдын алу шін ажет, ң ү қ ауырмай, за мір с ру шін ажет. ұ қ ө ү ү қ

Диетологтарды пікірінше – е д рыс тама тану ң ң ұ қ режимі – к ніне 4 рет тама тану. Та ы ас, т скі ү қ ңғ ү ас, кешкі ас аралы ы 4 -5 са ат болуы тиіс. Д рыс ғ ғ ұ тама тану а негізделген диета – та амды к ніне қ ғ ғ ү з уа ытында абылдау. Д рыс тама тану ө қ қ ұ қ а идаты арапайым: та ы ас т уліктік норманы қ ғ қ ңғ ә ң т рттен бірін райды – 25%, т скі ас – ө құ ү 50%, ша ай т скі ас – 10%, кешкі ас – 15%. Кешкі ңқ ү асты йы тар а дейін 2 са ат б рын абылдау ұ қ ғ ғ ұ қ керек.

орытынды: Қ Тама рамында ы оректік заттар, д румендер, қ құ ғ қ ә минералды заттар а замызды суіне, дамуымыз а ажет. ғ ң ө ғ қ Тама ты пайдалы жа ымен атар, кейбір тама т рлерін қ ң ғ қ қ ү шектеу ажет екенін білдік. азіргі заманда балалар қ Қ арасында т рлі-т рлі чипсы, ытырлауы тарды, «роллтон» ү ү қ қ сия ты тез дайындалатын сорпалар к п т тыну серінен қ ө ұ ә панкратит сия ты аурулар ке тарап отыр. қ ң

Пайдаланыл ан дебиеттер: ғ ә О. Д. Дайырбеков, Б. Е. Алтынбеков, Б. К. Тор ауытов, ғ У. И. Кенесариев, Т. С. Хайдарова Ауруды алдын алу ң ж не са тандыру бойынша орысша- аза ша ә қ қ қ терминологиялы с здік. Шымкент. “ асыр-Ш”, қ ө Ғ 2005 жыл. Ша ыра : й-т рмысты энциклопедиясы. ң қ Ү ұ қ www. bonduelle. kz katon-karagay. vko. gov. kz/kz/files/medicine 3_07. doc www. zdrav. kz/sites/default/files