РЕЗЕ КЕҢ Орында андар: Кераматдинов Н. ғ

РЕЗЕ КЕҢ Орында андар: Кераматдинов Н. ғ Чалтаев Ж.

Резина б йымдарын дайындауұ олдануына байланысты резиналар мынадай топ а б лінеді. Қ қ ө 1. -50+150°С температурада олданылатын, жалпы міндет ат аратын қ қ резианалар, (шиналар, ая -киім, ремендер, амортизатор ж не т. б. ) қ ә 2. 150°С жо ары температурада олданылатын температура а т ра ты ғ қ ғ ұ қ резиналар (машина, самолет деталдары, электродвигательдер, ж не т. б. ) ә 3. Аяз а т ра ты резиналар. ғ ұ қ 4. Озон, оттегі, ыш ыл, сілті т здар ж не т. б. химиялы реагентгерге қ қ ұ ә қ т ра ты резиналар. ұ қ 5. Бензин, керосин, м най, май а т ра ты резиналар. ұ ғ ұ қ 6. Жылу изоляциялы материалдар а олданатын газ толы тыр ыш қ ғ қ қ ғ резиналар. 7. Рентген аппараттарыны деталдарын дайындау а олданатын ң ғ қ радиация а т ра ты резиналар. ғ ұ қ 8. Кабелдерді изоляциялау а ж не т. б. олданылатын ғ ә қ диэлектрикалы резиналар. қ Резина б йымдарын ндіру ш негізгі сатыдан т рады: шикі резинаны ұ ө ү ұ дайындау, формалау, вулкандау.

Шикі резинаны оспасын дайындау а мынандай операциялар ң қ ғ кіреді: 1) каучук пен ингредиент дайындау. Ингредиент резина оспасыны рамына кіретін рт рлі органикалы ж не қ ң құ ә ү қ ә минералды заттар. қ 2) Компоненттерді зара араластыру. ө 3) Алын ан оспаларды дайындау ж не формалау. ғ қ ә Резина б йымдарын рі арай олдану жа дайына байланысты ұ ә қ қ ғ рт рлі м лшерде резина оспасыны рамына бірнеше ингредиент ә ү ө қ ң құ компоненттері кіреді. Мысалы, солт стікте, о т стікте ж не ү ң ү ә тропикте ж мыс істеуге арнал ан м лшері де конструкциясы да ұ ғ ө бірдей шиндер рт рлі рецепті оспалардан дайындайды. Сонды тан ә ү қ қ рт рлі резина б йымдарын алу шін оспаны к рамы рт рлі ә ү ұ ү қ ң ұ ә ү болады. Кестеде кейбір резина оспаларыны шамамен алын ан қ ң ғ рамы к рсетілген. құ ө

Резина б йымдарын дайындауды е со ы сатысы вулкандау ұ ң ң ңғ болып табылады. Вулкандау кезінде б йымны формасы бекиді. ұ ң Вулкандау процесі кезінде каучукты сызы ты рылымды ң қ қ құ макромолекуласы, вулкандаушы оспаны (к кірт ж не қ ң ү ә органикалы ас ын тоты ы) катысуымен, зара к лдене қ қ ғ ө ө ң байланыстармен байланысып ке істіктік рылым т зеді. ң құ ү Вулканизаторды м лшеріне байланысты ж мса ж не атты ң ө ұ қ ә қ эбонит резина алу а болады. Вулканда аннан кейін шикіжойып, ғ ғ иілгіш сол ылда , мы ты ж не химиялы реагенттерге т ра ты қ қ қ ә қ ұ қ болады. Вулкандау процесі 125 -180°С температурада арнаулы аппаратта ( ыздыратын азан, пресс, автоклав пресс) 0, 3 -0, 5 МПа ысымда, қ қ қ аны ан бу атмосферасында, ысты ауада ж не т. б. жа дайда қ ққ қ ә ғ ж реді. ү

Каучук пен резе кең Каучуктар таби и ж не синтездік болып б лінеді. Таби и ғ ә ө ғ каучук к кса ыз, тауса ыз сия ты кейбір сімдіктерді ө ғ ғ қ ө ң с тті шырында болады. Таби и каучукты, негізінен, ү ғ Бразилияда сетін гевея а ашынан алады. Каучук алу ө ғ шін сімдікті абы ын кертіп тіледі. Сол тіліктен ү ө ң қ ғ а атын с тті шырынды (латексті) — каучукты коллоидті ғ ү ң ерітіндісін жинап алады. Сосын ерітіндіге электролитпен сер етіп немесе ыздырып коагуляциялап (ірілендіріп) ә қ каучук жасайды. Эксперименттік жолмен каучук, негізінен, 2 -метилбутадиен-1, 3 -ті (изопренні ) полимері ң ң (С 5 Н 8)n екені аны талды. қ

Каучукты рылысың құ Изопренні полимерлену реакциясын диендер та ырыбында ң қ арастырды. Полимерлену барысында молекулалар бір-бірімен қ қ 4 -ж не 1 -к міртек атомдары ар ылы зара сызы ты осылады. ә ө қ қ Таби и каучук изопренні цис-олимері, рамында ы метилен ғ ң құ ғ топтары—СН 2 ос байланысты бір жа ын ала орналасады. қ ң ғ Изопренні рылым мономері ретті айталанып отырады. ң құ қ Полимерді осындай рылымыны аркасында о ан майыска ты ң құ ң ғ қ қ асиет т н болады. Каучук макромолекулаларыны рылысы қ ә ң құ сызы ты бол анымен, т зу созылып жатпай, оратылып бірнеше рет қ қ ғ ү иіліп т йіншектеліп жатады. Каучукты соз ан кезде, олар жазылып, ү ғ каучук зарады. Ал созуды то тат анда, оратылып т йіншектелген ұ қ қ ү бастап ы алпына айта келеді. Егер каучукты атты созса, оны қ қ ң молекулалары жазылып ана оймай, зіліп кетуі де м мкін. қ қ ү ү

Каучукты асиеттерің қ Каучук — атты зат. Молекулалы массасы 150000— 300000 шамасында. қ қ Таби и каучукты макромолекулалары тізбекті рылымды, оратылып ғ ң құ т йіншектеліп жатады. ү Каучукты аса ма ызды асиеті — оны майыс а ты ы. Я ни, сырт ы к шті ң ң қ қ ғ ғ қ ү ң серінен каучук зіні пішінін згертіп — созылып зарады немесе сы ылып ә ө ң ө ұ ғ ыс арады. Сырт ы к шті сері то та аннан кейін бастап ы алпына айта қ қ қ ү ң ә қ ғ қ қ қ келеді. Каучук суды, газды ткізбейді ж не электро шаула ыш. Каучукты суда ө ә қ ғ ң ерімейтіндігін здері білесі дер. Ол этил спиртінде аздап ериді, ал бензин мен ө ң ң хлороформ сия ты еріткіштерде уелі ісініп, сосын ериді. қ ә Температура жо арыла анда — каучук ж мсарып жабыс а , ал температура ғ ғ ұ қ қ т мендегенде — атайып морт сын ыш болады. за са та анда, каучук атайып ө қ ғ Ұ қ қ ғ қ кетеді. Каучукты жо арыда айтыл ан олайсыз асиеттерін жою шін оны резе кеге ң ғ ғ қ қ ү ң айналдырады. Резе кені иілгіш, созыл ыш асиеттері каучуктыкінен де жо ары. ң ң ғ қ ғ Оны стіне, резе ке каучуктан г рі берігірек ж не температураны ауыт уына ң ү ң ө ә ң қ т зімдірек болады. ө

Каучукты вулканизациялап (вулкандап), я ни к кірт осып ыздырып, ғ ү қ қ резе кеге айналдырады. Ол шін каучукке к кірт пен толы тыр ыштар (к йе ң ү ү қ ғ ү мен бор сия ты) осып, 130— 140°С шамасында ыздырады. К кірт атомдары қ қ қ ү каучукты ос байланыстарыны кейбіреулері бойынша осылып, оны ң қ ң сызы ты молекулаларын бір-біріне «ж рмеп» байланыстырып, полимер қ қ ө ке істіктік рылым а ие болады. Ке істіктік полимерді асиеттері сызы ты ң құ ғ ң ң қ қ қ полимерден згеше. Резе ке каучукпен салыстыр анда берік болады. Каучук ө ң ғ бензинде біртіндеп ериді, ал резе ке бензинде ерімей, тек ісінеді. ң Каучукты вулканизацияла анда, оны массасыны 2 -3%-індей к кірт осады. ғ ң ң ү қ Егер к кірт резе кеге ажетті м лшерден к бірек осылса, онда созылмайтын ү ң қ ө ө қ атты зат — эбонит алынады. қ Резе кеден шиналар, шлангтер, конвейер ленталары ж не т рмыста ң ә ұ олданылатын к птеген заттар алынады. қ ө

Синтетикалы каучук ндірісіқ ө Оларды Серпімді асиеттері к птеген синтетикалы ң қ ө қ каучуктер ара анда жа сы, біра олар емес, таби и қ ғ қ қ ғ резе ке ж не стирол бутадиен каучук де гейіне жетеді. ң ә ң Б лар каучуктар екі ма ызды кемшіліктері бар. Олар ұ ң араластыру а болады бас а арапайым резе ке ж не ғ қ қ ң ә м най т ра сыз. ұ ұ қ е иын шина а этилен-пропилендi каучукты пайдалану ң қ ғ кедергі м селелері ндірістік сымы мен болма ан бірге ә ө ғ жеткіліксіз беріктігі болып табылады бас а каучуктер қ негізінде резе кеден жасал ан sovulkanizatsii протектор ң ғ резе ке. Кейін этилен-каучуктарды осы проблемалар ң ң т тыну шешімдер айтарлы тай болады ке ейтеді. ұ қ ң

ТМД-1, 4 -полизопрен резе кең Cинтетикалы каучук ТМД-1, 4 -полизопрен (0, 91 дейін 0, 90 қ ты ызды ы) те о ай болып табылады. Полизопрен 100% резе ке ғ ғ ө ң ң м най толтырыл ан оспа анда (резе ке к мірсутегін т рады ұ ғ қ ғ ң ө ұ т рады, таби и каучук айырмашылы ы белгілері), белоктар, шайыр, ұ ғ ғ т. б. (6%). Химиялы арамастан Таби и каучук, синтетикалы полизопрен қ қ ғ қ резе кеден жеке басын ку ландыратын бар таби и салыстыр анда ң ә ғ ғ арты шылы тары мен кемшіліктері бар шамалы айырмашылы тар қ қ қ резе ке. Таби и резе ке т сі те біркелкі емес бол анымен, о ай ң ғ ң ү ө ғ ң т т ырлы ы мен тазалы ы, синтетикалы полизопрен к п біры ай, ұ қ ғ ғ қ ө ңғ т сті же іл ж не таза деу. Біра ол с л нашар бар полимер ү ң ә өң қ ә беріктік ыл алды сипаттамасы (б л функция сіресе ма ызды болып ғ ұ ә ң табылады Шина ндірісінде) ж не модулінде. Полизопрен резе ке ө ә ң бар таби и каучук ара анда жо ары зарту. Міне, кейбір шамалы ғ қ ғ ғ ұ айырмашылы тар асиеттері болып табылады Цельнолитные. қ қ