Р орша ан орта а Қ қ ғ

Р орша ан орта а Қ қ ғ ғ серді ба алауды ә ғ ң нормативтік ы ты базасы құқ қ қ

• . Жа а ң Экологиялы кодекстіқ ж зеге ү асыру ше берінде Р кіметі жа а ң Қ Ү ң аулы абылдады, осы аулы а қ қ қ ғ с йкес экологиялы шешімдер мен ә қ ласта ыш заттарды алды ына ғ ң қ ғ т ленетін т лемдерді есептеу шін ө ө ү лимиттерді аны тау барысында қ ескерілетін ласта ыш заттарды ғ ң саны ед уір азайды ә. Б л тізімде атмосфералы ласта ыш ұ қ ғ заттарды 15 т рі берілген, оны атарында ң ү ң қ SO 2, NOx, шпалы органикалы оспалар ұ қ қ мен к мірсутегі ж не к міртегі тоты ы, ө ә ө ғ сонымен бірге су айдындарыны 11 ң ласта ышы бар. Б ан оса, ШЫК бойынша ғ ұғ қ аса ауіпті санат а жататын «бас а да қ қ қ ласта ыштар» тобы кездеседі. 2008 ж. ғ бастап жа а тізім ШК аны тау а негіз ң Қ қ ғ болады

Б кіл м тін бойынша «жануарлар мен сімдіктер», «жануарлар мен сiмдiктердi» ү ә ө ө деген с здер тиісінше » сімдіктер мен жануарлар», » сімдіктер мен жануарларды» ө ө ө деген с здермен ауыстырылды — Р 2012. 01. 25 ө Қ № 548 — IV (ал аш ы ресми ғ қ жариялан анынан кейін к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі) ғ ү ү ө ң қ қ Ескерту. 1 -бап жа а редакцияда — Р 2011. 12. 03 ң Қ N 505 -IV (ал аш ы ресми ғ қ жариялан анынан кейін к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі); ғ ү ү ө ң қ қ згерістер енгізілді — Р 13. 06. 2013 ө Қ № 102 — V (ал аш ы ресми жариялан анынан кейін ғ қ ғ к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі); 29. 10. 2015 ү ү ө ң қ қ № 376 — V (01. 2016 бастап олданыс а енгізіледі); 17. 11. 2015 қ қ № 407 — V (01. 2016 бастап олданыс а қ қ енгізіледі); 08. 04. 2016 № 491 — V (ал аш ы ресми жариялан ан к нінен кейін ғ қ ғ ү к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі); 25. 04. 2016 ү ү ө ң қ қ № 505 — V (ал аш ы ғ қ ресми жариялан ан к нінен кейін к нтізбелік он к н ткен со олданыс а ғ ү ү ү ө ң қ қ енгізіледі); 28. 04. 2016 № 506 — V (ал аш ы ресми жариялан ан к нінен кейін ғ қ ғ ү к нтізбелік алпыс к н ткен со олданыс а енгізіледі) ү ү ө ң қ қ Ескерту. 5 -бап а згеріс енгізілді — Р 28. 04. 2016 қ ө Қ № 506 — V За ымен (ал аш ы ресми ң ғ қ жариялан ан к нінен кейін к нтізбелік алпыс к н ткен со олданыс а енгізіледі). ғ ү ү ү ө ң қ қ Ескерту. 6 -бап а згеріс енгізілді — Р 2011. 12. 03 қ ө Қ N 505 -IV (ал аш ы ресми ғ қ «Атмосфералы ауаны ор ау туралы» 2002 жыл ы 11 наурызда ы аза стан қ қ ғ ғ ғ Қ қ Республикасыны ң За ың ( аза стан Республикасы Парламентіні Жаршысы, 2002 ж. , Қ қ ң N 5, 54 — жат; 2004 ж. N 23, 142 — жат; 2006 ж. , N 1, 5 — жат; N 3, 22 — жат). құ құ

«Экологиялы сараптама туралы» 1997 жыл ы 18 қ ғ наурызда ы аза стан Республикасыны ғ Қ қ ң За ың ( аза стан Қ қ Республикасы Парламентіні Жаршысы, 1997 ж. , N 6, ң 67 — жат; 1998 ж. , N 24, 443 — жат; 1999 ж. , N 11, 357 — жат; құ құ құ 2003 ж. , N 14, 112 — жат; 2004 ж. , N 23, 142 — жат); құ құ » орша ан ортаны ор ау туралы» 1997 жыл ы 15 Қ ғ қ ғ ғ шілдедегі аза стан Республикасыны Қ қ ң За ың ( аза стан Қ қ Республикасы Парламентіні Жаршысы, 1997 ж. , N 17 -18, ң 213 — жат; 1998 ж. , N 24, 443 — жат; 1999 ж. , N 11, құ құ 357 — жат; N 23, 931 — жат; 2001 ж. , N 13 -14, 171 — жат; N құ құ құ 24, 338 — жат; 2002 ж. , N 17, 155 — жат; 2004 ж. , N 10, құ құ 57 — жат; N 23, 137, 142 — жаттар; 2005 ж. , N 7 -8, 23 — жат; құ құ құ N 14, 57 — жат; 2006 ж. , N 1, 5 — жат; N 3, 22 — жат); құ құ құ «Атмосфералы ауаны ор ау туралы» 2002 жыл ы 11 қ қ ғ ғ наурызда ы аза стан Республикасыны ғ Қ қ ң За ың ( аза стан Қ қ Республикасы Парламентіні Жаршысы, 2002 ж. , N 5, ң 54 — жат; 2004 ж. N 23, 142 — жат; 2006 ж. , N 1, 5 — жат; N 3, құ құ құ 22 — жат). құ

Б ан оса, Экологиялы кодекске с йкес ұғ қ қ ә алды ты ш т рі кездеседі: қ қ ң ү ү ауіпті қ емес инертті

• 286 -бап. Өндіріс пен тұтыну қалдықтары және олардың түрлері • 1. Өндiрiс пен тұтыну қалдықтары қауiптiлiк дәрежесі бойынша қауiптi және қауiпсіз болып бөлiнедi. • 2. Осы тараудың күші: • 1) пайдалы қазбаларды барлау, өндіру және қайта өңдеу кезінде түзілген, олармен жұмыс істеу Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасымен реттелетін техногендік минералдық түзілімдерге; • 2) радиоактивті қалдықтарға; • 3) беткі қабаты эффузивті және интрузивті әртүрлі жастағы шөгінді жыныстарға (аршынды жыныстарға) қолданылмайды. • Ескерту. 286 -бап жаңа редакцияда — ҚР 2011. 12. 03 N 505 -IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен; өзгеріс енгізілді — ҚР 29. 12. 2014 № 271 — V (қолданысқа енгізілу тәртібін 2 -баптан қараңыз) Заңымен.

Ластау а атысты т лемдерғ қ ө Ластау а атысты т лемдер экологиялы р сатпен ғ қ ө қ ұқ белгіленген ше бердегі барлы алды тар шін алынады. ң қ қ қ ү Белгіленген лимиттен артып т сетін ласта ыштар а ү ғ ғ базалы тарифке он есеге те жо ары айыпп л коэфициенті қ ң ғ ұ олданылады. Р сатсыз экологиялы ластау нормативтен қ ұқ қ тыс ластау болып саналады ж не с йкес де гейде т ленеді. ә ә ң ө 2006 ж. бастап «Экологиялы бас ару стандарттары» ISO қ қ 14001 с йкес сертификаттары бар компаниялар шін ә ү т лемдер тарифі т мендетілді. Мысалы, электроэнергия ө ө ндіретін-компаниялар атмосфера а алды тастау а 12% ө ғ қ қ ғ же ілдік ж не к л мен шыла ты жою а 5% же ілдік алады. ң ә ү қ ғ ң 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап бир айлық коршеткіш 2 121 тенгеге тең.

Р СТ ИСО 14001 -2006 «Экологиялы менеджмент ж йелері. олдану ж ніндегі Қ қ ү Қ ө талаптар мен басшылы » қ Б гінгі к нде к сіпорындарды орша ан орта а жа ымсыз серін азайту керектігін ү ү ә ң қ ғ ғ ғ ә ешкімге т сіндіру ажет емес. Батыс ж не иыр шы ыс елдерінде (Жапония, О т стік ү қ ә қ ғ ң ү Корея) йымны ISO 14001 стандарты бойынша экологиялы менеджменті ж йесімен ұ ң қ ү бас ару т жірибесі лде ашаннан бар. қ ә ә қ ISO 14001 – йымны экологиялы ызметін бас ару шін растырыл ан халы аралы ұ ң қ қ қ ү құ ғ қ қ стандарт. Б л стандарт орша ан орта а сер ететін йымны барлы процестерін тиімді ұ қ ғ ғ ә ұ ң қ етуге арнал ан. Ж мыс барысында ертеден бар ж не м мкін т укелдер ба аланады, ғ ұ ә ү ә ғ йымны экологиялы ызметін жетілдіру сызбалары дайындалады. Н тиже ұ ң қ қ ә –экономиялы ндіріс (материал, шикізат, энергия шы ындарын азайту ар асында), оны қ ө ғ қ ң сапасын арттыру, айта деу дістерін т зету ж не алды тарды к деге жарату ж не т. б. қ өң ә ү ә қ қ ә ә Осылайша йымны экологиялы ызметі толы ба ылау а алынады, ал йымны ызметі ұ ң қ қ ғ ұ ң қ экономиялы болады. қ ISO 14001 стандарты бойынша экологиялы менеджмент ж йесін енгізу ж не оны содан қ ү ә кейін сертификаттау ерікті іс болуына арамастан, к пшілік аза станды к сіпорындар қ ө Қ қ қ ә шін б л р сімдерді ту – амалсыз шама, б л шетелдік ріптестерді шарттал ан ү ұ ә ө ұ ә ң ғ талаптары немесе мемлекеттік сатып алуларда (тендерлерде) атысу шарттары. Дегенмен, қ ISO 14001 стандарттарымен таныса келе, аза станды к сіпкерлерді к пшілігі ISO Қ қ қ ә ң ө 14001 с йкестік сертификатыны ма ыздылы ын ана емес, экологиялы менеджмент ә ң ң ғ ғ қ ж йесін енгізу н тижесінде айтарлы тай арты шылы тарын т сіне келеді. ү ә қ қ қ ү

Мердігерді та дауда ж не м міле жасауда ндірісті , німні , ызметті экологиялы ң ә ә ө ң қ ң қ ауіпсіздік ндірісі зекті м селелерді бірі болып есептелсе, ISO 14001 стандарттарына қ ө ө ә ң с йкес экологиялы менеджмент ж йесін сертификаттау бизнес иелері мен к сіпорын ә қ ү ә басшыларында танымалды болып келеді. Экологиялы менеджмент ж йелерін сертификаттауды арты шылы тары: қ ү ң қ қ · орша ан ортаны ор ау бас ару ж йесін здіксіз жетілдіру н тижесінде шы ынды Қ ғ қ ү ү ә ғ немдеу; ү · Ресурстарды (мысалы, су, электр уат) ндіру процесінде ыпты олдану; қ ө ұқ қ · орша ан ортану ор ауда ажетті шараларды дайынды кезе інде ж зеге асыру; Қ ғ қ қ ң ү · орша ан ортаны ор ауда зерделік к з арасына атысты клиенттерді талаптарды Қ ғ қ ғ ө қ қ ң орындауы (жеткізушіге р сат беру шарты) ; ұқ · орша ан орта а ыпты арайтын атысы бар йымны беделін иемдену; Қ ғ ғ ұқ қ қ ұ ң · орша ан орта а зиян рекетін азайту; Қ ғ ғ ә · Б секелестер алдында арты болу, на ты айт анда мемлекеттік сатып алулар а атыс ан ә қ қ қ ғ қ қ кезде шартты ба а шегерімін алу; ғ · Экологиялы менеджмент ж йесін ерікті дара міндетті т рде белсенді олдану қ ү ү қ к сіпкерлік ызметте жа а м мкіндіктер ашады ж не есепке алынба ан т уекелдерден ә қ ң ү ә ғ ә тылу а м мкіндік береді. құ ғ ү

Су мен ауаны ластануы бойынша тарифтер су немесе ауаны ласта ыш ң ң ғ алды тарыны «шартты тоннасына» арай белгіленеді. «Шартты тонналар» қ қ ң қ алды тарды максималды жіберілетін (айма ты ) концентрациясын ескергенде қ қ ң қ қ оны к лемін реттеу ар ылы есептеледі. Институционды к з арас т р ысынан, ң ө қ қ ө қ ұ ғ орша ан ортаны ластау а т ленетін т лем тарифтері екі кезе бойынша қ ғ ғ ө ө ң аны талады. « орша ан ортаны ор ау туралы» За ны негізінде қ Қ ғ қ ғ ң ң.

• . ) орша ан ортаны ор ау Министрлігі 16 Қ ғ қ ғ аума ты бірлікті р айсысына минимальды қ қ ң ә қ немесе базалы тарифтерді аны тап берді. қ қ Осы ан орай жергілікті билік кілдері зіндік аса ғ ө ө жо ары тарифтерді белгілеуі м мкін. Негізінен, ғ ү орша ан ортаны ласталуына т ленетін қ ғ ң ө т лемдер орша ан ортаны облыс де гейінде ө қ ғ ң ор ау ж ніндегі іс-шараларды аржыландыру а қ ғ ө қ ғ арнал ан жеткілікті кірісті басты кіріс етіп алу ғ ажеттілігіні негізінде жасалуы тиіс еді. қ ң

Облыс І санат Аса ауіптіқ ІІІ санат Орташа ауіптіқ V санат Улы емес аттық А мола қ 4 349 544 136 А т бе қ ө 10 067 1 258 315 Алматы 5 273 659 165 Атырау 41 020 5 127 1 282 Шы ыс аза стан ғ Қ қ 4 006 501 125 ара анды Қ ғ 3 835 479 120 останай Қ 2 739 342 86 ызылорда Қ 5 033 629 157 Ма ыстау ңғ 12 121 1 515 379 Солт стік аза стан ү Қ қ 3 321 415 104 Павлодар 4 383 548 137 О т стік аза стан ң ү Қ қ 4 622 578 145 Батыс аза стан Қ қ 7 122 890 223 Жамбыл 4 109 514 128 Алматы аласы қ 26 365 3 296 824 Астана аласы қ 4 280 535 134 Орташа арифметикалы қ ( лшенбеген) ө

Экологиялы кодекске с йкес қ ә О М орша ан ортаны Қ Қ қ ғ ң ластануына атысты тек базалы қ қ ана емес, сонымен бірге шекті қ т лемдерін де аны тайды. Осыдан ө қ со жергілікті билік кілдері ң ө министрлікпен белгіленген ше берде зіндік ызмет етуші ң ө қ тарифтік т лемдерін з бетінше ө ө белгілейді. Жа а ережелер з к шіне ң ө ү 2008 ж. бастап енгізілді. 2006 -2007 жж. орша ан қ ғ ортаны ластануына ң т ленетін т лемдер ө ө жобаланып отыр ан 7% ғ райтын орташа жылды құ қ де гейіне с йкес сіп кетті ң ә ө

Сумен жабды тау ж не канализация а қ ә ғ атысты т лемдерді кірісі қ ө ң. Со ы жылдары сумен жабды тау ызметі ңғ қ қ ба аны біртіндеп к терілгендігіне ғ ң ө арамастан, т сімдер, орта есеппен негізгі қ ү капиталды амортизациялануын есепке ң алма анда коммуналды су шаруашылы ын ғ қ ғ пайдалану ж не техникалы ызмет к рсетуге ә қ қ ө ж не пайдалану а ж мсалатын шы ынды ана ә ғ ұ ғ ғ тейді. Б л т жырым су а т ленетін ө ұ ұ ғ ө т лемдерді ж з пайыз а жина ан к нні ө ү ғ ғ ү ң зінде діл болып ала береді. ө ә қ

Таби и монополияларды ызметін реттеуғ ң қ аза стан Республикасыны «Таби и монополиялар туралы» За ы (1998 Қ қ ң ғ ң жылы абылдан ан) таби и монополияларды б секелестік жа дай жасау немесе қ ғ ғ ә ғ техникалы себептерге байланысты м мкін емес немесе экономикалы жа ынан қ ү қ ғ ма сат а с йкес емес де гей ретінде аны тайды. Жалпы ал анда, таби и қ қ ә ң қ ғ ғ монополия немдеу ма сатында ндіріс масштабыны су есебінен б кіл ү қ ө ң ө ү нары а ызмет к рсетуге екі шеу емес, бір компания а ана м мкіндік берген ққ қ ө ү ғ ғ ү тымды бол анда туындайды. Осы ан с йкес мысал – суды б лу, о ан ндірістік ұ ғ ғ ә ө ғ ө шы ыстарды жалпы рылымында белгіленген шы ыстарды лкен лесі т н. ғ ң құ ғ ң ү ү ә

Т тынушыларды алды тарды жинау мен ұ ң қ қ кетуге жасайтын т лемдері ә ө аза стан Республикасында алды тарды жинау Қ қ қ қ ж не жою туралы жеткілікті м лімет жо. йтсе ә ә қ Ә де, нерк сіптік ндірісті сеніммен суіне ж не ө ә ө ң ө ә т тыну де гейіні артуына себеп бол ан шынайы ұ ң ң ғ кірісті елеулі т рде артуына арай нерк сіптік ң ү қ ө ә ж не т рмысты алды тарыны к лемі де ә ұ қ қ қ ң ө бірден артты деп т жырымдау а негіз бар. ұ ғ нерк сіптік ж не т рмысты алды тарды Ө ә ә ұ қ қ қ бас ару ж ніндегі ж не мониторинг, қ ө ә алды тарды деу ж не пайда а асыруды қ қ өң ә ғ ос анда, сонымен байланысты за нама қ қ ң сия ты лтты стратегия лі к нге дейін қ ұ қ ә ү жасалма ан. Экологиялы кодекс (297 бап) ғ қ алды тарды к лемін ыс арту ж не жою қ қ ң ө қ қ ә барысын арттыру а ба ыттал ан ғ ғ ғ ынталандыруды арнайы ж йелерін ң ү енгізуді ы ты негізін амтамасыз ң құқ қ етеді.

297 -бап. алды тарды к деге жарату мен оларды ралу к лемін азайту ж ніндегі Қ қ ә ң құ ө ө іс-шараларды ынталандыру 1. алды тарды ралу к лемін азайту а ба ыттал ан технологияларды енгізетін, Қ қ ң құ ө ғ ғ ғ нім ндіру (ж мыстарды орындау, ызметтер к рсету) процесінде алды тарды к деге ө ө ұ қ ө қ қ ә жарататын, оларды жинау мен дайындауды, к сіпорындар мен цехтар салуды ж зеге ә ү асыратын, сондай-а алды тарды к деге жарату шін жабды тар жасап шы аруды қ қ қ ә ү қ ғ йымдастыратын, алды тарды к деге жарату мен оларды ралу к лемін азайту ұ қ қ ә ң құ ө ж ніндегі іс-шараларды аржыландыру а пайлы леспен атысатын шаруашылы ө қ ғ қ ү қ қ ызмет субъектілеріні алды тарды к деге жарату мен оларды ралу к лемін азайту қ ң қ қ ә ң құ ө ж не ауіптілік де гейін т мендету ж ніндегі іс-шараларын ынталандыру ж зеге ә қ ң ө ө ү асырылады. 2. Жергілікті ат арушы органдар алды тарды к деге жарату а ж не оларды ралу қ қ қ ә ғ ә ң құ к лемін азайту а ынталандыру ж ніндегі іс-шараларды ай ындайды. ө ғ ө қ Ескерту. 297 -бап а згеріс енгізілді — Р 2011. 12. 03 қ ө Қ N 505 -IV (ал аш ы ресми ғ қ жариялан анынан кейін к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі) За ымен. ғ ү ү ө ң қ қ ң

Автомобиль к лігіне салы ө қ т лемдері ө Автомобиль к лігі – аза станда ы ө Қ қ ғ ауаны ластауды негізгі к зі. Со ы ң ө ңғ жылдары же іл авток лік, ж к ң ө ү авток лігі мен автобустарды саны ө ң к ннен к нге к бейіп, ү ү ө экономикалы белсенділікті қ ң ар ындап дамуын ж не сонымен қ қ ә байланысты халы ты шынайы қ ң кірісіні артуын сипаттайды. ң 2003 ж. этилды бензин олдану а ресми қ ғ т рде тыйым салынды. Б л 2000 жылды ү ұ ң басымен салыстыр анда мырышты ғ ң тасталуыны т мендеуіне ы палын тигізді. ң ө қ Дегенмен аза станда к лемі жа ынан аса Қ қ ө ғ лкен ара нары ты бар екендігін білдіре ү қ қ ң отырып, этилды бензин әлі де кеңінен қолданылатын сияқты

2007 ж. аза станда авток лік Қ қ ө ралдарыны алды тарына атысты құ ң қ қ қ еуропалы немесе американды қ қ стандарттар а ара анда не рлым ж мса ғ қ ғ ғұ ұ қ ескі КОМС 19 (ГОСТ) талаптары лі де ә олданылу стінде. рамында миллион а қ ү Құ ғ те 5. 000 к кірт б лігі кездесетін дизельді ң ү ө жа армай ішкі нары та сатыл ан емес. ғ қ ғ Бензин рамында кездесетін к кірт 1 құ ү миллион а 1. 000 б ліктен келеді. ғ ө Салыстыру шін, «Euro 3» ж не «Euro 4» ү ә стандарттарына с йкес 2005 ж. белгіленген ә максималды к кірт бензинні де, дизельді ү ң жа ар майды да рамында 50 б ліктен ғ ң құ ө болады.

Евро-3 — экологический стандарт , регулирующий содержание вредных веществ в выхлопных газах транспортных средств с дизельными и бензиновыми двигателями. Был введён в Евросоюзе в 1999 году и заменён стандартом Евро-4 в 2005 году. Все транспортные средства, произведённые в России или ввезённые в Россию, начиная с 1 января 2008 года должны удовлетворять требованиям стандарта Евро-3. В Казахстане стандарт принят 1 января 2013 года , в Азербайджане — 1 июля 2012 года. Евро-4 — экологический стандарт, регулирующий содержание вредных веществ в выхлопных газах. Введён в Евросоюзе в 2005 в качестве замены предыдущему стандарту, Евро 3. В 2009 году заменён на новый стандарт — Евро-5.