Р Конституциялы Қ қ рылымы құ

Р Конституциялы Қ қ рылымы құ Жэ-201 Жа сылы Жанар қ қ

Конституция, Ата Заң ( латынны ң лат. constitutio — я ни « рылым» с зінен шы ан) — ғ құ ө ққ Мемлекеттің негізгі за ы ң , елдегі барлы бас а за дар а атысты қ қ ң ғ қ жо ары за ды к шке ие за немесе за дар тобы. ғ ң ү ң ң

Жалпы ережелер (1 -9 бап) Адам ж не азамат ә (10 -39 бап) Президент (40 -48 бап)Конституция рылымы құ

Парламент (49 -63 бап) кімет Ү (64 -70 бап) Конституциялы ке ес қ ң (71 -74 бап)

Соттар ж не сот т релігі ә ө (75 -83 бап) Жергілікті мемлекеттік бас ару ж не қ ә зін- зі бас ару ө ө қ (85 -89 бап) орытынды ж не тпелі ережелер Қ ә ө (90 -98 бап)

Тарихы • аза АКСР Конституциясы 1926 жылҚ қ • Ал аш ы аза стан Конституциясы 1926 жылы 18 а панда ғ қ Қ қ қ КСРО рыл аннан кейін 1925 жыл ы РСФСР құ ғ ғ Конституциясы ескеріле отырып, аз. АКСР Орталы Ат ару Қ қ қ Комитетіні ауылысымен т пкілікті редакцияда ң қ ү абылданды, йткені б л кезде аза стан РСФСР-ды бір қ ө ұ Қ қ ң б лігі еді. Б л Негізгі за бас ару нысанын, мемлекеттік ө ұ ң қ рылысты, саяси режимді, мемлекеттік билік органдарыны құ ң рылымын, ат арушы- кім беруші органдарын бекітті. құ қ ө Сайлау ы ыны , бюджеттік ы ты негізгі бастаулары құқ ғ ң құқ қ ң белгіленді. Осы Конституция а с йкес аза стан РСФСР ғ ә Қ қ рамында ы толы ы ты республика болып танылды. құ ғ қ құқ қ

аза КСР Конституциясы 1937 жылҚ қ • 1937 жылды 26 наурызында Ке естерді Б кіл аза станды Т тенше Х Съезінде абылдан ан ң ң ң ү қ қ қ ө қ ғ аза КСР Конституциясы 11 б лім мен 125 баптан т рды. Ол жерде «КСРО Конституциясыны Қ қ ө ұ ң 14 -бабынан тыс аза КСР зіні егемендік ы тарын толы са тай отырып, мемлекеттік билікті Қ қ ө ң құқ қ здігінен ж зеге асырады» делінген. 1937 жылды Конституциясында экономикалы , саяси ор аныс ө ү ң қ қ ғ салалары бойынша зара ы палдасты ты іске асыру ма сатында бас а да те ылы ө қ қ ң құқ республикалармен еркін т рде ода тасу а ылы ы (13 -бап), аза КСР келісімінсіз территориясын ү қ ғ құқ ғ Қ қ згертуге тыйым салу (16 -бап), жо ар ы республикалы ж не мемлекеттік билікті жергілікті ө ғ ғ қ ә ң органдары алыптастыратын, за наманы ж зеге асыру, мемлекеттік ж не о амды т ртіпті ж не де қ ң ү ә қ ғ қ ә ә азаматтар ы ын, салы салу т. б. м селелерді ор ау бойынша республика саясатын ж ргізу құқ ғ қ ә қ ғ ү ы тары бекітілген (19 -бап). құқ қ Сонымен атар, сот пен прокуратура ж йесі амтыл ан. Халы соттары аудан қ ү қ ғ қ азаматтарыны тарапынан пия сайлау жолымен жалпы, тікелей ж не те сайлау ы ы ң құ ә ң құқ ғ негізінде сайланып, сот ісін ж ргізу аза тілінде, ал бас а лт кілдері шо ырлан ан ү қ қ қ ұ ө ғ ғ аудандарда оларды ана тілдерінде ж ргізілуі тиіс бол ан (83 -90 -баптар). ң ү ғ 1937 жылды Конституциясында азаматтарды негізгі ы тары мен міндеттері ң ң құқ қ аны тал ан: е бек етуге ылы ы (96 -бап), демалыс а ылы ы (97 -бап), артаю, ауру қ ғ ң құқ ғ қ болу ж не е бекке абілетсіз болып алу жа дайларында материалды амтамасыз етілуге ә ң қ қ ғ қ ылы ы (98 -бап), денсаулы са тау, с з, баспас з, жиын, митинг, к ше шерулері мен құқ ғ қ қ ө ө ө демонстрациялар а еркіндік берілуі кепілдігі, т л а а, т р ын-жай а, азаматтарды хат ғ ұ ғ ғ ң жазысу ар ылы жеке хат алысу а дербес ы тары, шетел азаматтарына саяси баспана қ ғ құқ қ беру ы ы. құқ ғ

аза КСР Конституциясы 1978 жылҚ қ • ІХ ша ырыл ан республика Жо ар ы қ ғ ғ ғ Ке есіні кезектен тыс VII сессиясында ң ң 1978 жылы 20 с уірде абылдан ан аза ә қ ғ Қ қ КСР Конституциясы кіріспеден, 10 б лім, ө 19 тарау ж не 173 баптан т рады. ә ұ Конституция а с йкес, б кіл кімет билігі ғ ә ү ө ж мысшы, шаруа ж не е бек ұ ә ң интеллигенциясы таптарына жататын халы ты олында болды. қ ң қ

аза стан Республикасыны Конституциясы 1993 жылҚ қ ң Т уелсіз аза станны ал аш ы Конституциясы 1993 ә Қ қ ң ғ қ жылы 28 а тарда ХІІ ша ырыл ан аза стан Жо ар ы қ ң қ ғ Қ қ ғ ғ Ке есіні ІХ сессиясында абылданды. Ол кіріспеден, 4 ң ң қ б лім, 21 тарау ж не 131 баптан т рады. ө ә ұ Конституция аза стан мемлекеттік егемендігін ал ан Қ қ ғ с ттен бергі к птеген ы ты нормаларды: ә ө құқ қ қ • халы ты егемендік қ қ • мемлекет т уелсіздігі ә • билікті б лісу принципі ө • аза тілін мемлекеттік деп тану қ қ • Президентті мемлекет басшысы деп тану • сот органдарын — Жо ар ы, Конституциялы ж не ғ ғ қ ә Жо ары Арбитражды соттар ж не бас аларды амтыды. ғ қ ә қ қ 1993 жыл ы Конституция негізіне парламенттік ғ республика моделі алынды.

аза стан Республикасыны Конституциясы 1995 жылҚ қ ң • аза стан Республикасыны Конституциясы 1995 жылы Қ қ ң 30 тамызда абылданды. қ • 1995 жылы 30 тамызда республикада б кілхалы ты ү қ қ референдум тті, н тижесінде аза станны жа а ө ә Қ қ ң ң Конституциясы абылданды. Дауыс беру елімізді қ ң алалары мен ауылдарында ы 10253 сайлау учаскелерінде қ ғ ж рді. Б л Конституцияны 1993 жыл ы Конституциядан ү ұ ң ғ айырмашылы ы оны мазм ныны сапасында еді. Жа а ғ ң ұ ң ң Конституция а ал аш рет азаматты ы ына атысты ғ ғ ң құқ ғ қ ана емес, адам д ниеге келген с ттен одан ажырамас ғ ү ә ы тарына да атысты нормалар енді. Ол бойынша құқ қ қ аза стан Республикасыны Президенті саяси ж йені Қ қ ң ү ң басты т л асы болып табылады, билік тарма тарынан ұ ғ қ жо ары т рады. Б л президенттік бас ару ж йесіндегі ғ ұ ұ қ ү мемлекетке сай келеді. Парламент туралы конституциялы қ б лім згерістерге шырады. ө ө ұ