Презентация www.ZHARAR.com- топырак

www. ZHARAR. com

• Топыра туралы ымқ ұғ • Топыра деградациясы қ • Деградация а шырау ғ ұ факторлары • Жа сарту жолдары қ www. ZHARAR. com

Деградация (латынша degradatio – біртіндеп нашарлау, лдырау) — біртіндеп жа ымды құ ғ асиеттерді нашарлауы, т мендеуі немесе қ ң ө жойылуы, лдырауы. құ Топыра деградациясы- қ кері серлі химиялы ә қ ж не физикалы жа дай салдарынан топыра ты ә қ ғ қ ң рбір асиеттеріні нашарлауы. ә қ ң , жойылу. www. ZHARAR. com

Б гінгі к ні адам баласы 98%-н астам ү ү азы -т лікті жер пайдалану ар ылы алады. 21 қ ү қ асырдан бастап топыра , таби и ж не ғ қ ғ ә антропогендік факторларды ң арым- атынасыны ерекше ж йесі ретінде, қ қ ң ү о ам ж не таби ат мірінде лкен орын қ ғ ә ғ ө ү алады. Азы -т ліктік ауіпсіздікті орындауда ы қ ү қ ғ басты шарт топыра нарлы ын к теру ж не қ құ ғ ө ә ауыл шаруашылы м дениеттер мен қ ә жануарларды німділігін арттыру ң ө болып табылады. ткен асырдан бастал ан топыра ты Ө ғ ғ қ ң антропогендік деградациялануы топыра ты қ ор ау, нарлы ын к теру ж не дайы ндірісті қ ғ құ ғ ө ә ұ ө жа арту зекті проблема болып отыр. ң ө www. ZHARAR. com

Деградацияға ұшырау сатысы Б орша ан орта ж не т ра ты даму конференциясыны ҰҰ қ ғ ә ұ қ ң (Рио-де-Жанейро, 1992) жаттарында жер аума ыны топыра құ ғ ң қ абатыны деградациялануы д режесі бойынша келесі м ліметтер қ ң ә ә берілген: деградацияны шеткі д режесі-1%, к шті-15%, ң ә ү орташа-46% ж не же іл-36%. Топыра ты деградациялану процесі ә ң қ ң лемдегі гумидті ж не аридті зоналарда ке інен тарал ан. ә ә ң ғ www. ZHARAR. com

Техногендік ластан ан жерлер барлы таби ат ғ қ ғ белдеулерінде кездеседі ж не олар жерлерді за уа ыт ә ұ қ қ пайдалану барысында ы жайылымдарды ғ ң дегумификациясымен, сор ж не сорта дануымен, жел ә ң ж не су эрозиясыны дамуымен, топыра ты ластануы ә ң қ ң мен техногендік б зылуымен, шамадан тыс жайылым а ұ ғ олданыл анды ымен байланысты. Жер бедеріні т зілу қ ғ ғ ң ү рдістері – эрозия ж не дефляция рдістеріні серінен ү ә ү ң ә жерлерді деградациясы ж реді. Халы ты ты ызды ы да ң ү қ ң ғ ғ орша ан орта а ж не ш лденуге серін тигізеді. қ ғ ғ ә ө ә www. ZHARAR. com

Республиканы таби и ж не антропогендік ң ғ ә экож йелеріні б зылуын интегралды ба алау ү ң ұ ғ сер ету факторлары мен деградация ә д режесімен, типімен сипатталады. Биологиялы ә қ таби и зін- зі реттеу т рлі д режеде б зыл ан ғ ө ө ү ә ұ ғ барлы экож йелерге т н. Біра таби и белдеулік қ ү ә қ ғ ж йелерді толы алпына келу рдісі те сирек ү ң қ қ ү ө кездеседі. алпына келу рдісі жылдам (10 жыл а Қ ү ғ дейін) немесе за (50-100 дейін ж не одан к п ұ қ ә ө жыл) мерзімді болуы м мкін. Оларды за ты ы ү ң ұ қ ғ оларды б зылу д режесі мен сипатына, ң ұ ә пайдалану н с асына, бірлестік мелиорациясын ұ қ олдану н с аларына т уелді. қ ұ қ ә www. ZHARAR. com

Р 14 облысы ішінен тек бес облыста ана (А т бе, Қ ғ қ ө Ма ыстау, Солт стік аза стан, ара анды ж не ңғ ү Қ қ Қ ғ ә останай) кері белгілер (я ни ш лдену) жемдік жерлерді Қ ғ ө ң 30% райды. Бас а облыстарда деградация 30-50% ж не құ қ ә одан жо ары. ғ Жыртыл ан жерлерде топыра эрозиясы мен дегумификация ғ қ рдісі к шейген. арашірікті м лшері 25-30% азай ан. Осы ан ү ү Қ ң ө ғ ғ байланысты топыра ты нарлы ы нашарлап, асты қ ң құ ғ қ да ылдарды німділігі т мендеген. 17 млн. га жыртыл ан қ ң ө ө ғ жерлер ты ай ан, жайылым а шы арылды. Біра зын ш пті ң ғ ғ ғ қ ұ ө арамш птермен апта ан ты жерлер егістерді зиянкестеріні ө қ ғ ң ң ң саныны артуына ы пал етеді. Топыра ты сорта дануы, су ң қ қ ң ң ж не жел эрозиясы, арашірікті азаюы, суарудан ал ан ә қ ң қ ғ суларды айтадан жібергенде жерлерді сорта дануы ң қ ң ң республикада топыра ты 90% астамын амтиды. қ қ қ www. ZHARAR. com

• Топыра ты ластануы қ ң — топыра та, детте, о ан т н емес физикалы , қ ә ғ ә қ химиялы немесе биологиялы агенттерді пайда болуы ж не енуі немесе қ қ ң ә атал ан агенттерді концентрациясыны арал ан мезгілде таби и орташа ғ ң ң қ ғ ғ жылды де гейінен асып т суі. Топыра ты ластануыны к птеген қ ң ү қ ң ң ө т рлері, соны ішінде радиоактивтік, микробты ж не та ы бас а т рлері ү ң қ ә ғ қ ү сараланады Топыра ты ластануы топыра т зілу процесіні барысын қ ң қ ү ң згертеді, т сімді бірден азайтады, сімдіктерде ласта ыштарды (мысалы, ө ү ө ғ ң ауыр металдарды ) орлануына себеп болады. Химиялы ластаушылар ң қ қ лкен ү екі топ а қ б лінеді. ө Бірінші топ а қ топыра а жоспарлы т рде, ққ ү белгілі бір ма сат а ба ытгап, олданыл ан химиялы заттар жатады. Олар қ қ ғ қ пестицидтер, минералды ты айт ыштар, сімдікті суін реттегіштер ж не ң қ ө ң ө ә т. б. Б л препараттар шамадан арты м лшерде болса топыра ты ұ қ ө қ ластаушылар болып шы а келеді. ғ Екінші топ а қ топыра а с йы , атты, ққ ұ қ қ газ т різді алды тармен бірге кездейсо т скен химиялы заттар жатады. ә қ қ қ ү қ Б ан топыра а мал шаруашылы ы мен нерк сіптен, монша, ұғ ққ ғ ө ә емдеу-санитариялы ж не малд рігерлік мекемелерден а ып шы ан сулар қ ә ә ғ ққ мен н жіс ж не з р аралас ан алды суларды жат ызу а болады. ә ә ә қ қ ғ www. ZHARAR. com

Топырақтың деградация факторлары Эрозия www. ZHARAR. com

Кебірлену www. ZHARAR. com

Тұздану www. ZHARAR. com

Батпақтану www. ZHARAR. com

Дұрыс қолданылмаған агротехника Агротехниканы д рыс олданба анды тан, ұ қ ғ қ негізінде ауыспалы егіс болмауынан ж не ә оректі заттектерді топыра а жеткілікті қ ң ққ т рде келмеуінен гумус м лшері т мендеп, ү ө ө топыра нарлы ы бірітіндеп азаюы қ құ ғ Техногенді шөлдену Адамны ндірістік рекеттері ң ө ә мен ауа райыны згеру ң ө н тижесі ә www. ZHARAR. com

Урбанизация процесі Малдың жайылымда шамадан тыс жайылуы Топырақтың қышқылдануы Сілтісізденуі Химиялық, радиациялық ластануӨндіріс қалдықтарының сақталуының реттелмеуі www. ZHARAR. com

Топыра деградациясы ш лейттенуді алып қ ө келеді, б л аза станда ы басты проблема. ұ Қ қ ғ Деградация ар ынды ж руде, со ы қ қ ү ңғ жылдары 30 есеге сті. ө www. ZHARAR. com

аза стан аудандарыны ш лдену д режесі Қ қ ң ө ә бойынша таралуы www. ZHARAR. com

Ш лдену- ө жерді деградация а шырап, ң ғ ұ биологиялы оры азайып, таби и экологиясы қ ө ғ нашарлап , халы ты денсаулы ына кері сер етеді. қ ң ғ ә Орталы Азияда аза стан ш лденуден 1 орында. қ Қ қ ө Бізде ш лденуді барлы т рі кездеседі. ө ң қ ү 1. Жерді техногенді б зылуы ң ұ 2. сімдікті німділігіні азаюы Ө ң ө ң 3. Дебуфикация 4. Жел, су эрозиясы 5. Топыра ты жер асты суларыны химиялы , қ ң ң қ радиоактивті ластануы www. ZHARAR. com

аза станда 12 млн жер жел эрозиясына, 5млн Қ қ су эрозиясына шыра ан. 6, 5 млн га жайылым ұ ғ рт рлі деградация а шыра ан, жалпы 10 млн ә ү ғ ұ ғ га деградация а шыра ан. ғ ұ ғ аза стан Республикасыны топыра ыны Қ қ ң ғ ң деградациялануыны е басты проблемасы ң ң жерді жеке меншікке туі. ң ө www. ZHARAR. com

Қорытынды Топырақ – жер беті организмдері мен тау қыртыстарының әр түрлі климатта, аймақ рельефі мен адамның шаруашылық әрекетінің қарым-қатынасының ерекше полифункциональды жүйесі. Соңғы жылдары ауыл шаруашылық мәдени өсімдіктерінен жоғарғы өнім алу мақсатында жыртылған жер тыңайтқыштарды, пестицидтерді интенсивті пайдалану топыраққа қосымша кері әсерін тигізді. Әсіресе адамдар жер бетіне көп өзгерістер жасады. www. ZHARAR. com

1. Жамалбеков Е. У. Бильдебаева Р. М. , Бигалиев А. Б. Жалпы топырақтану. Алматы 2001 2. Тазабеков Т. Т. Топырақтың құнарлылығы. Алматы 1999 Пайдаланыл ан дебиеттерғ ә : www. ZHARAR. com

Орындаған: Амангелді Назерке. ЗР-310 Қабылдаған: Малимбаева А. Ж www. ZHARAR. com