Презентация Мейоз

Скачать презентацию  Мейоз Скачать презентацию Мейоз

meyoz.ppt

  • Размер: 8.5 Mегабайта
  • Количество слайдов: 30

Описание презентации Презентация Мейоз по слайдам

 • a Саба ты ма саты: қ ң қ 1. Гаметаларда хромосама санын аны тау • a Саба ты ма саты: қ ң қ 1. Гаметаларда хромосама санын аны тау қ 2. Жыныс жасушаларыны б лініуі ң ө

:  • Ұрықтану туралы түсінік  Мейоз туралы жалпы түсінік • Мейоздың биологиялық маңызы •: • Ұрықтану туралы түсінік Мейоз туралы жалпы түсінік • Мейоздың биологиялық маңызы • Мейоз процесінде тұқым құалаушылық материалының өзгеруі • Митоз бен мейоздың арасындағы ұқсастық пен айырмашылық

Ұрықтану туралы түсінік ры тануҰ қ  дегеніміз к рделі ү биологиялы  былыс.  БҰрықтану туралы түсінік ры тануҰ қ дегеніміз к рделі ү биологиялы былыс. Б л қ құ ұ аталы жыныс жасушасы қ сперматогенез, аналы жыныс қ жасушасы овогенез осылуынан қ зигота т зіледі. ү

ТРАНСКРИПЦИЯ (лат.  transcr і pt і o – айта к шіріп қ ө жазу) –ТРАНСКРИПЦИЯ (лат. transcr і pt і o – айта к шіріп қ ө жазу) – тірі жасушаларда ы ғ рибонуклеин ыш ылынық қ ң биосинтез процесі. Ол дезоксирибонуклеин ыш ылы қ қ (ДН ) матрицасында ж реді. Транскрипция Қ ү аденин , гуанин , тимин ж не ә цитозиннің айталанбалы тізбегінен қ т ратын ДН молекуласында ы генетикалы а паратты ұ Қ ғ қ қ ң іске асуыны бірінші кезе і. Транскрипция арнайы ң ң ДНҚ ж не ә РНҚ полимераза ферменті ар ылы ж реді. қ ү Транскрипция н тижесінде РН молекуласыны ә Қ ң полимерлі тізбегі т зіледі. Б л тізбек ДН ү ұ Қ молекуласыны к шірілген б лігіне комплементарлы ң ө ө болады.

Трансляция — полипептид тізбегіні гендегі и. РН ң Қ негізінде а парат а сай т зілуі.Трансляция — полипептид тізбегіні гендегі и. РН ң Қ негізінде а парат а сай т зілуі. Трансляция болаша қ қ ү қ белок а т н и. РН -на жазыл ан қ ә Қ ғ нуклеотидтер кезегін т зілетін белоктарды амин ьіш ылдарыны кезегіне ү ң қ қ ң айналдырады. Б л ж мыс а и. РН -нан бас а ұ ұ қ Қ қ рибосомалар , т. РН , Қ аминоацил синтетазалар , белоктан т ратын ұ инициация , элонгация ж не тә ерминация факторлары осыл ан к рделі рамдар қ ғ ү құ атынасады. қ

 ( гректің  meiosis  - кішірею )  – гаплоидты хромасомалары бар жасушаларды т ( гректің meiosis — кішірею ) – гаплоидты хромасомалары бар жасушаларды т зілуін амтамасыз ететін, б лінуді ерекше т рі. ң ү қ ө ң ү Мейоз екі бірінен со тетін жасушалы б лінуді рады: мейоз І ң ө құ (бірінші б ліну) ж не мейозІІ (екінші б ліну). ө ә ө Мейоз –б л жыныс жасушаларыны б лінуі. Мейоз н тижесінде, бір ұ ң ө ә аналы біріншілік жыныс жасушаларынан (2 қ n 4c ) диплойдты –хромосома жиынты ы екі есеге ыс ар ан (1 ғ қ қ ғ n 1c ) т рт жас ө жасушалар т зіледі. Я ни, осы б ліну ар ылы гаплоидты жыныс ү ғ ө қ жасушалары: ж мырт а жасушалары мен сперматозойдтар ж не ұ қ ә сімдік споралары т зіледі. Мейозды б лінуді алдында митозды ө ү қ ө ң қ б ліну сиа ты интерфазалы кезе нен теді. ө қ қ ң ө 2n 4c – Жасушаны генетикалы мінездемесі ң қ n – хромосома саны с–хроматид саны (м лшері, к лемі) ө ө

р мейозды б ліну т рт фазадан теді: Ә қ ө ө ө • 1. р мейозды б ліну т рт фазадан теді: Ә қ ө ө ө • 1. профаза • 2. метафаза • 3. анафаза • 4. телофаза • 5. Интеркенез

www. ZHARAR. com www. ZHARAR. com

Б л е  за ж не к рделі фаза, оны жиі ұ ң ұ қБ л е за ж не к рделі фаза, оны жиі ұ ң ұ қ ә ү бес кезе ге б леді: ң ө лептотена, зиготена, пахитена, диплотена ж не ә диакинез.

 • 1. Лептотена (ж а жіпшелер кезе і). ұқ ң Спирализация процесінде хроматин жіпшелері ыс • 1. Лептотена (ж а жіпшелер кезе і). ұқ ң Спирализация процесінде хроматин жіпшелері ыс арып, алы дайды. Біра оларды қ қ қ ң спирализация д режесі т мен, митоз а ә ө ғ ара анда. Хромасомаларында алы даулар қ ғ қ ң бай алады – хромомерлер. Б л жерде қ ұ хромасомды материалды спиральдануы ң к штірек. лсіз спиралденген учакелерде РН ү Ә Қ синтездеуін жал астырып келеді. Хромасомалар ғ екі хроматидалардан т рады, олар центромермен ұ байланыс ан, біра осы кезе де олар бірігіп қ қ ң болып к рінеді. Ядроны формуласы ө ң – 2n 4c Липтотена (н зік жіпшелер стадиясы) –хромосомалар лсіз те н зік рі зын. ә ә ө ә ә ұ Жіпшелер к йінде к рінеді. Ядро абы шасымен ядрошы ериді. ү ө қ қ қ

Лептотена —жі ішке жіпшелер сатысы. Б лң ұ — мейозды ң  I профаза кезе ініЛептотена —жі ішке жіпшелер сатысы. Б лң ұ — мейозды ң I профаза кезе іні ал аш ы ң ң ғ қ сатысы. М нда ұ хромосомалар ширатылып, жары қ микроскопы ар ылы зын қ ұ ә рі жі ішке т рінде ре к рінеді. Лептотена ң ү ә ң ө кезе іне т н белгіні бірі — хромосоманы ң ә ң ң жі ішке рылымында монша , т різді ң құ қ ә хромомерлер пайда болады. рбір Ә хромосома сі лілі екі ң хроматидтен т радыұ

 • 2. Зиготена  ( гомологиялы хромасомаларды қ ң ж птасып осылу кезе і ұ • 2. Зиготена ( гомологиялы хромасомаларды қ ң ж птасып осылу кезе і ұ қ ң ). Гомологиялы , я ни қ ғ м лшері мен формасы бірдей, хромасомалар, ө оларды біреуі «аталы » , ал екіншісі «аналы » , ң қ қ жа ындасып, зына бойы осылады, арнайы қ ұ қ а уыздар ар ылы бекініп т рады. Б л процесті қ қ ұ ұ конъюгация деп аталады. Конъюгациялан ан ғ хромасомдар ж бы, р айсысы екі ұ ә қ хроматидалардан т рады, бивалентті деп ұ аталады, немесе тетрада. Ядрода ж п ұ гаплоидты хромасома бар, немесе бивалентті. Б л уа ытта ДН репликациясы ая талады. ұ қ Қ қ Ядроны формуласы – 1n 4c. ң Зиготена ( осарлы жіптер) –к лемі бірдей хромосомалар коньюгацияланып қ ө осылады. Коньюгацияланушы гомологты хромосомаларды р ж бы бивалент қ ң ә ұ т зеді. ү

Зиготена —( сас) ж п хромосомаларды белгілі ұқ ұ ң б ліктерін осатын саты. Гомологті хромосомаларЗиготена —( сас) ж п хромосомаларды белгілі ұқ ұ ң б ліктерін осатын саты. Гомологті хромосомалар ө қ конъюгацияланып, бивалент т зеді. Бивалент—б л ү ұ екі еселенген гомологті хромосомаларды ң ж п ұ осылыстары, я ни рбір қ ғ ә бивалент т рт ө хроматидтен т рады. Ядрода ы бивалент саны ұ ғ гаплоидті хромосомалар санына те болады. ң Адамда 46 хромосома 23 ж п гомологті ұ хромосомалар конъюгацияланатынды тан, қ бивалентті саны 23-ке те , ол гаплоидті ң ң хромосомалар санына с йкес келеді. ә

 • 3.  Пахитена  ( толы жіпшелер қ кезе і ң ). Гомологиялы хромасомалар • 3. Пахитена ( толы жіпшелер қ кезе і ң ). Гомологиялы хромасомалар конъюгация қ жа дайында за уа ыт болады, бірімен ғ ұ қ қ ты ыз байланысып. Бивалентті кейбір жерінде ғ ң рт рлі гомологтар а ие хроматидалар осылып, ә ү ғ қ ажырайды. Хроматидаларды ажырауыны ң ң алпына келу процесінде гомологиялы қ қ хромосомалар с йкес учаскелермен алмасады. ә Осындай учаскелермен алмасуды кроссинговер деп атайды. Кроссинговер бірнеше учаскелерде туі м мкін, жынысты жасушаларды т ым ө ү ң ұқ уалаушылы а паратты рекомбинациясыны қ қ қ ң ң жо ары д режесін амтамасыз етеді. Ядросыны ғ ә қ ң формуласы — 1 n 4c. Пахитена (жуан жіпшелер стадиясы) –Кросинговерді ж руімен, я ни ң ү ғ гомологты хромосомаларды бірдей ң лескілерімен алмасуымен ү сипатталады. Биваленттерді саны ң хромосомаларды гаплоидты санына ң те. ң

Пахитена — жуан жіпшелер сатысы. М нда ұ хромосомаларды ң ширатылуы мен оларды  ыскаруы ңПахитена — жуан жіпшелер сатысы. М нда ұ хромосомаларды ң ширатылуы мен оларды ыскаруы ң қ сиякты процестермен атар қ гомологтік хромосомаларда ай асу немесе кроссинговер процесі ж зеге қ ү асады, я ни с йкес б ліктеріні ай асып алмасуы ж реді. ғ ә ө ң қ ү Мейозды қ профаза сатысыны ішіндегі е за а ң ң ұ ққ созылатыны — б л пахитена сатысы. ұ Кроссинговер кезінде ж п хромосомалар ішінде генетикалы акпарат алмасады. ұ қ Ерекше айта кететін жайт, мейоз кезінде кесі мен ә шешесінен алын ан ж п хромосомаларды жа ындасуы ғ ұ ң қ ж реді. Соны н тижесінде, кроссинговер кезінде бір ү ң ә гаплоидті хромосома а ата-анасыны екеуіні де асиеттері ғ ң ң қ мен белгілері беріледі. Мысалы, шешесінен берілген к зіні ә ң к к т сі, ал кесінен берілген шашыны ара т сі. ө ү ә ң қ ү

 • 4. Диплотена  ( екіге б лінген жіпшелер кезе іө ң ).  Гомологиялы • 4. Диплотена ( екіге б лінген жіпшелер кезе іө ң ). Гомологиялы хромасома, , бивалентті райтын, қ құ бірінен тебісе бастады, біра кроссинговер қ болып жат ан учаскеде олар бірігіп т р. Б л қ ұ ұ учаскелерді хиазма деп атайды. Б л кезе де ұ ң хромасомаларды екі хроматиді бар екені жа сы ң қ к рініп т р. Ядроны формуласы ө ұ ң — 1n 4c. Диплотенада биволенттер ж не оларды р айсысын т рт хромотидтер ә ң ә қ ө к рінеді. Б л стадияда гомологты серпіліп жіберілуі басталып, хиазма деп ө ұ ң аталатын фигуралар пайда болады.

Диплотена — жіпшелерді бір-бірінен алыстау сатысы. ң М нда ұ гомологтік  хромосомалардың арасында тебіліс кДиплотена — жіпшелерді бір-бірінен алыстау сатысы. ң М нда ұ гомологтік хромосомалардың арасында тебіліс к ші пайда болып, олар бір-бірінен ажырай бастайды. ү Гомологиялык хромосомалар бір-бірінен ажырап алыста анда, ғ X т різденген рнектер пайда болады. Б л ә ө ұ рнектерді хиазмалар деп атайды. Бірак ө кроссинговер ткен айма тар, хиазмаларда з байланыстарын збейді. ө қ ө ү Диплотена сатысында хромосомалар біршама кыс арып, қ конденсацияланады, н тижесінде, оны 4 жіпшелі ә ң рылымы анык к рінеді. құ ә Хиазма айма ында 4 ғ хроматидті тек екеуі ана ай асады ж не олар рбір ң ғ қ ө ә гомологтен бір-бірден алын ан. ғ

5. Диакинез  ( гомологиялы хромасомаларды қ ң тебілісу кезе і ң ). Гомологиялы хромасомаларды қ5. Диакинез ( гомологиялы хромасомаларды қ ң тебілісу кезе і ң ). Гомологиялы хромасомаларды қ ң тебілісуі жал астырылып келеді, біра олар лі ғ қ ә хиазмамен оршал ан. Хиазмаларды м лшері қ ғ ң ө конфигурацияны аны тайды. иылыс ан т рі қ Қ қ ү хиазмасы бар биваленттерге т н, са иналы т рі екі ә қ ү хиазмасы бар биваленттерге т н. Б л кезе де ә ұ ң хромасомалар максималді спиральденген, ыс ар ан, алы да ан. РН синтезі то татылады. қ қ ғ қ ң ғ Қ қ Ядроны формуласы ң – 1 n 4c. Диакенезде ширатылу к шейе т седі, хиазмалар саны азайып, биваленттер ү ү ядроны шет жа ына орналасады. ң ғ

Диакинез — ос жіпшелерді о ашалану, жекешелену кезі. қ ң ң Б л мейозды  ұДиакинез — ос жіпшелерді о ашалану, жекешелену кезі. қ ң ң Б л мейозды ұ ң I профаза кезе іні со ы сатысы. М нда ң ң ңғ ұ гомологтік хромосомалар тек белгілі бір хиазман ктелерінде ана ү ғ бірігіп т рады ж не са ина, сегіздік, т. б. ерекше формалар а ие болады. ұ ө қ ғ Олар алдымен бірнеше жерден байлан ан ар андар а сас болады. ғ қ ғ ұқ Осы фазадан кейін жасушаларды мейозды б лінуі басталады. ң қ ө Сонымен, гомологтік хромосомалар арасында пайда болатын тебіліс к штеріне арамастан, ү қ I профаза кезе інде биваленттерді толы ң ң қ б зылуы ж рмейді. Овогенездегі мейозды ерекшелігі сол, м нда ұ ү ң ұ сперматогенезде болмайтын диктиотена деп аталатын арнайы сатысы болады. Адамны эмбриогенезі кезінде ж ретін б л сатыда ң ү ұ хромосомалар «лампалы щетка» формасына ие болып, к птеген қ ө жылдар бойы з рылымын згертпейді. Аналы организм рпа ө құ ө қ ұ қ беретін алып а қ қ жеткенде, гипофизді лютеинздеуші гормоныны серінен овоцитте ай ң ң ө сайын мейоз ж ріп отырады. Хиазмалар саны азайып, биваленттер ү ыс арып, ядро ыдырап, ршы жіпшелері т зіле бастайды қ қ ұ қ ү

 • Биваленттер экватор жазы ты ында қ ғ орналасады ж не метафазды пластинканы ә райды. • Биваленттер экватор жазы ты ында қ ғ орналасады ж не метафазды пластинканы ә райды. Хиазма лі са талады. Веретенні құ ә қ ң б ліну т зілісі ая талады, гомологиялы ө ү қ қ хромасоманы р ж быны центромері ң ә ұ ң веретенні жіпшесімен байланысады, бір ң полюстен ана келеді. Ядроны формуласы ғ ң – 1n 4c. Мтеафаза 1 – Биваленттер метафазалы пластинканы ра отырып, клетканы қ құ ң экватор жазы ты ына орналаса бастайды. Хромосомалар толы жуандап, ыс арады. қ ғ қ қ қ Организмні толы келткасында ы хромосомалар санынан биваленттер саны екі есе ң қ ғ кем , я ни гаплойдты сан а те. ғ ғ ң

 • Биваленттердегі гомалогиялық •  хромасомаларды арасында ы байланыс лсірейді. Веретенні  ң ғ ә • Биваленттердегі гомалогиялық • хромасомаларды арасында ы байланыс лсірейді. Веретенні ң ғ ә ң жіпшелері АТФ энергиясыны серінен ыс арады. ң ә қ қ • Бивалерт же іл екі хромасома а б лінеді, йткені ызды ң ғ ө ө қ қ хроматидалар тек орталы учакеде байланысады. қ Центромерлер б лінбейді, хромасомаларды хроматида а ө ң ғ айналуы болмайды. Кроссенговерді серінен хроматидалар ң ә идентикалы емес, мейозды басында ыдай. Бір біріне қ ң ғ байланыссыз жасушалар полюстерге теді. Анафаза І со ында ө ң екі хроматидті хромасоманы т уелсіз ж не біркелкі б лінуіні ң ә ә ө ң ар асында р полюстегі жасушаларды гаплоидтылы ы қ ә ң ғ т зіледі. Ядроны формуласы ү ң – 2n 4c. • Анафаза 1. Бір центромера а бекіген екі хромотидтерден т ратын хромосомалар арсы ғ ұ қ полюстерге таралады. р бивалентті аталы ж не аналы центрамералары арсы Ә ң қ ә қ қ полюстерге тарап, т уелсіз оз алады. Хромосоманы р айсысы бастап ы сиа ты екі ә қ ғ ң ә қ қ қ хромотидтен т рады. ұ

 • Хромасомалар деспирализацияланады,  оларды айналасында ядролы  абат ң қ қ пайда болады. • Хромасомалар деспирализацияланады, оларды айналасында ядролы абат ң қ қ пайда болады. айтадан ядрошы пайда Қ қ болады, а уызды синтезі жа арады. қ ң ң Цитокинез ая тал аннан кейін екі жасуша қ ғ т зіледі, ядроларында гаплоидты ү хромасомалары ж не ДН м лшеріні екі ә Қ ө ң еселенуі бар, йткені р хромасома екі ө ә хроматидадан т рады. Хромасоманы ұ ң санды редукциясы ая талды. Ядроны қ қ ң формуласы – 1n 2c. Телефаза 1. ( сімдіктерді клеткасында болмайды. ) хромосомалар зарып, оларды Ө ң ұ ң жанында яжро абы ша т зіледі. Ахроматин жіпшелері жойылады. Цитоплазма қ қ ү жылжуы басталып, ядролы мембрана т зіледі, ядро рылымы алпына келеді. қ ү құ қ

ИНТЕРФАЗА II  немесе Интеркенез  Жиі тек жануарларды жасушаларында ң кездеседі. Синтетикалы кезе і жоИНТЕРФАЗА II немесе Интеркенез Жиі тек жануарларды жасушаларында ң кездеседі. Синтетикалы кезе і жо , ДН қ ң қ Қ репликациясы болмайды. Интеркенез (Интерфаза ІІ) –Мейозды бірінші ж не екінші б лінуіні ң ә ө ң арасында ы уа ыт. Хромосомалар екі еселенбейді ж не ДН синтезі ғ қ ә Қ ж рмейді. ү

МЕЙОЗДЫ ЕКІНШІ Б ЛІНУІ Ң Ө (МЕЙОЗ ІІ) • Мейозды екінші б лінуде болатын ң өМЕЙОЗДЫ ЕКІНШІ Б ЛІНУІ Ң Ө (МЕЙОЗ ІІ) • Мейозды екінші б лінуде болатын ң ө процестер механизміне байланысты митоз а ғ сайды, біра о ан гаплоидты ұқ қ ғ хромасомалар енуімен ерекшеленеді. Осы б лінуді н тижесінде n екі хроматидті ө ң ә хромасы (1n 2c) n бір хроматидті хромасоманы т зеді (1n 1c). Б л б лінуді ү ұ ө эквационды деп атайды. Ол біріншіге ара анда тез ж реді, бірнеше са атта теді. қ ғ ү ғ ө

     • Ядрошы ж не ядролы қ ә абы ша б зылады. • Ядрошы ж не ядролы қ ә абы ша б зылады. қ қ ұ Центриолдер жасушаны ң полюстеріне орналасады, б ліну веретеносы ө т зіледі. Хроматинді ү жіпшелер спиралденеді. Ядроны формуласы – ң 1n 2c.

 • Екі хроматидті хромасомалар біріне т уелсіз экваторды ә ң жазы ты ына орналасады. • Екі хроматидті хромасомалар біріне т уелсіз экваторды ә ң жазы ты ына орналасады. қ ғ Веретеноны б лінуі ң ө ая талады, р қ ә хромасоманы центромері ң жасушаны екі полюсімен ң веретеноны жіпшесімен ң байланысады. Ядроны ң формуласы – 1n 2c.

 • Центромерлер б лінеді. ө Бір бірінен ажыратыл ан ғ хроматиндерді веретенаны жіпшелері ң арама • Центромерлер б лінеді. ө Бір бірінен ажыратыл ан ғ хроматиндерді веретенаны жіпшелері ң арама арсы полюстерге қ қ б леді. Енді оларды ө ызды хромасомалар деп қ қ атайды. Ядроны ң формуласы – 2n 2c

 • Бір хроматидті хромасомалар деспирализденеді.  Ядролы қ абы ша мен ядрошы  айталап • Бір хроматидті хромасомалар деспирализденеді. Ядролы қ абы ша мен ядрошы айталап қ қ алпына келеді. Цитокинезді қ ң н тижесінде гаплоидты бір ә хроматидті хромасомалы т рт ө ызды жасушалар пайда қ қ болады. Хромасоманы ң сапалы редукциясы ая талды қ. Ядроны ң формуласы – 1n 1c. •