« Н. Островский атындағы № 8 орта

« Н. Островский атындағы № 8 орта мектеп » КММ Ашы сабақ қ Та ырыбы: қ Архимед к шіү (7 -сынып) Орында ан: Турашева Гулистан ғ. Тобы: Ф -411. Қ « Н. Островский атындағы № 8 орта мектеп » КММ

й ж мысын тексеру: Ү ұ

1 2 3 4 8 7 965 Ары арайқ

1. Жердіорап т р анауа абаты? ұ ғ қ Жауап: Атмосфера

2. Атмосфераны е ң ң т менгі абаты? ө қ Жауап: Тропосфера

3. Жерден 10000 км биіктікте орналас анауақ абаты? қ Жауап: Экзосфера

4. Жербетінеж неә онда ыбарлы ғ қ денелерге андай қ ысымт седі? қ ү Жауап: атмосфералы қ

5. Атмосфера ысымынал ашретқ ғ аны та ан алым? қ ғ ғ Жауап: Э. Торричелли

6. Атмосфералы қ ысымды лшейтін қ ө рал? құ Жауап: Барометр

7. Атмосфералы қ ысымны бірлігі қ ң андай? қ Жауап: ммсын. ба. ғ

8. Барометрді бірң т рі? ү Жауап: Анероид-барометр

9. 1 ммсын. ба. ғ неше. Па- ате ? ғ ң Жауап: 133, 3 Па

Су бетінде лкен болса да а аш б ренені ж зіп ж ретіні, ал о анү ғ ө ң ү ү ғ тастал анкішкенеметаллкесегібатыпкететіні ркімгедебелгілі. Суда ғ ә ж зе білетін ркім а суды зіне батырыл ан денені ы ыстыратынын ү ә қ ң ө ғ ғ жа сыбіледі. Адам аздапмалтибілсе, судаоны ж зуінеы палетеді. қ ң ү қ С йы тарапынан рекетететінб лк ш айданпайдаболады? ұ қ ә ұ ү қ С йы а батырыл ан денеге рекет ететін б л ы ыстырушы ұ ққ ғ ә ұ ғ к шті шамасы дене мен с йы ты андай сипаттамаларына ү ң ұ қ ң қ байланысты болатынын арастырайы. Б л к шті м нін қ қ ұ ү ң ә т ыш рет ұңғ ертедегі грек алымы Архимед (б. з. б. 287 -212) ғ есептеп шы ар ан. ғ ғ Архимедке дейін де адамдар ы ыстырушы к шті бар екенін білгені ғ ү ң аны. Суда кемелер, айы тар, салдар ж зген, ы ыстырушы к ш қ қ қ ү ғ ү м мкіндік беретіндей д режеде олар а ж ктер тиелген. Алайда осы ү ә ғ ү к шті шамасы неге те болатынын д л есептеп шы ар ан Архимед ү ң ң ә ғ ғ болатын.

АРХИМЕД ЖАЙЛЫ А ЫЗ. . . Ң А ыз бойынша, б л за ны ашылуына себепкер бол ан сиракуз патшасы Гиерон бол ан екен. Ол ң ұ ң ң ғ ғ Архимедке зіні т жіні таза алтыннан жасал анын біліп беруді тапсырады. ө ң ә ң ғ

Архимедті аш ан ң қ жа алы ыны м н-ма ынасын ң ғ ң ә ғ т сіну шін мына бейне ү ү материалды к рейік ө.

АРХИМЕД ЗА ЫҢ С йы а батырыл ан денеге сер ұ ққ ғ ә ететін кері итеруші к ш, осы дене ү ы ыстырып шы ар ан с йы ты ғ ғ ғ ұ қ ң салма ына те болады. ғ ң

ЕндіАрхимедк шіні андайү ң қ шамалар ат уелдінемесе ғ ә т уелдіеместігінаны тайы. ә қ қ

Т уелді: ә 1) С йы ты ты ызды ына ұ қ ң ғ ғ 2) С йы а батырыл ан ұ ққ ғ денені к леміне ң ө Т уелді емес: ә 1) Денені ты ызды ына ң ғ ғ 2) Денені пішініне ң 3) С йы ты биіктігіне ұ қ ң

« Физикалы эстафета » қ 1 -кезе : ң «Си ырлы текше» эксперимент ж ргізуқ ү 2 -кезе : ң «Капитандар» сайысы 3 -кезе : ң «Сырлы сауалдар» 4 -кезе : ң «Кім ж йрік» ойыныү

Келесі

1 -с раұ қ 2 -с раұ қ 1 -топ

1. Неге зен суына ара анда, ө қ ғ те ізсуындаж згенже ілірек? ң ү ң Жауабы: те ізсуыт зды, т зы ң ұ ұ не рлымк пбол ансайын ғұ ө ғ ты ызыра келеді. Архимед ғ қ к шік бірекболады. ү ө

2. С гуір йрек су бетінде амысты үң ү қ ң саба ынан яжасайды. ясубетіндежел ғ ұ Ұ алай со са, солай арайж зеді. сты қ қ қ ү Құ ң ясын су бетінде андай к ш стап ұ қ ү ұ т рады. яны пішіні мен к лемі туралы ұ Ұ ң ө неайту аболады? ғ Жауабы: суды бетінде я а. Архимед ң ұ ғ к ші серетеді. япішіні яны ү ә Ұ ұ ң салма ымено ан серететін ғ ғ ә ы ыстырушык штенбірнешеесеаз ғ ү болуыкерек.

1 -с раұ қ 2 -топ

1. С гуір йрек суда жа сыс гиді. үң ү қ үң Суды тарапынан сер ететін ң ә ы ыстырушы к шті ол алай ғ ү қ азайтады? Жауабы: С гуір йрек зіні үң ү ө ң к леміназайту атырысады, я ни ө ғ ғ анаттарынденесіне ысыпалады. қ қ

2. Ар а менж згендесуда зі діқ ң ү ө ң же іл стайсы. Неге? ң ұ ң Жауабы: Ар аменж згенже іл, қ ү ң йткеніар аны к пб лігісу а ө қ ң ө ө ғ батадыдакеріитерушік шті ү к бейтеді. ө

1 -с раұ қ 2 -с раұ қ 3 -топ

1. Ертедегігректерде. Архимед тек штіадамө ү бол ан деген а ыз бар. Ол суды ішінде ғ ң ң т рып, сол олымен 1000 кг ж кті к терген ұ қ ү ө екен, біра беліне дейін ана. Б лай болуы қ ғ ұ м мкінбе? ү Жауабы: М мкін, егерж кті к лемі ү ү ң ө лкендеуболса. ү

2. Ит су а батып баражат анғ қ адамды о ай тартады, біра ң қ жа ада оны орнынан оз ата ғ қ ғ алмай ды. Неге? Жауабы: йткенісудакеріитеру Ө к ш серетеді ү ә

Келесі

ысымҚ 10 Белгілібірбеткет сетінк ш ү ү рекетіні н тижесінсипаттайтын ә ң ә шама ? Жауабы:

10 ысымҚысым Қ

20 Ойланы дар, ткендіескеалы дар, ң ө ң Б л былыс, айналадантабылар. ұ құ С йы тарменгаздарда ы ысымды, ұ қ ғ қ Кімайтадыт сіндірген алымды? ү ғ Жауабы: ысым Қ

20 ысымҚ Б. Паскаль

30 Газдарда ы ысымнегеғ қ байланысты? Жауабы: ысым Қ

30 к лем мен температура аө ғысым Қ

40 Жауабы: ысымҚ ысымны Қ ң формуласы?

40 ысымҚ p = F / S

50 Де гейі т бінен 10 м биіктіктең ү болатын ыдыста ы м най ыдыс ғ ұ т біне андай ысымт сіреді? ү қ қ ү Жауабы: ысым Қ

50 80 к. ПаысымҚ

10 Атмосфералы ысымны қ қ ң бірлігі ? Жауабы: Атмосфералы қ ысым қ

10 мм сын. бағ. Атмосфералы қ ысым қ

20 Атмосфералы ысымдық қ лшейтін рал? ө құ Жауабы: Атмосфералы қ ысым қ

20 Барометр. Атмосфералы қ ысым қ

30 алыптыатмосфералы Қ қ ысым анша ате ? қ қ ғ ң Жауабы: Атмосфералы қ ысым қ

30 760 мм сын. ба. ғАтмосфералы қ ысым қ

40 Атмосфералы ысымдық қ ал ашретаны та ан алым? ғ қ ғ ғ Жауабы: Атмосфералы қ ысым қ

40 Э. Торричелли. Атмосфералы қ ысым қ

50 Анероидбарометртауетегінде 760 мм. сын. ба. , алтауды басындағ ң болса 722 мм. сын. ба. к рсетіп ғ ө т р. Сондатауды биіктігі анша? ұ ң қ Жауабы: Атмосфералы қ ысым қ

50 4560 м. Атмосфералы қ ысым қ

10 Адамалыпта ажайыпойымен, ңғ Судажатып, ой орыт анісімен. қ қ Су асалса , небірауырденелер ғ ң Же ілдейді, айтшыкімні к шімен? ң ң ү Жауабы: Архимед за ы ң

10 Архимед к шіменүАрхимед за ы ң

20 “ Ма антіреун ктесінк рсетсе ізғ ү ө ң бол анымен. Жердік теріпберемін” ғ ө дегенс зіментарихта ал ан алым? ө қ ғ ғ Ол айелді алымы? қ ң ғ Жауабы: Архимед за ы ң

20 Сиракуза алымы АрхимедғАрхимед за ы ң

30 Жауабы: Архимед за ың С йы а (газ а) батырыл ан ұ ққ ғ ғ денеге андайк ш серетеді? қ ү ә

30 Архимед за ың кері итеруші к ш ү

40 Архимед к ші андай физикалы ү қ қ шамалар ат уелді? ғ ә Жауабы: Архимед за ы ң

40 денені к лемі мен ң ө с йы ты ты ызды ына ұ қ ң ғ ғАрхимед за ы ң

50 Керосинге массасы 500 г темір кесегі батырыл ан. Ы ыстырушы к шті аны та. ғ ғ ү қ Темірді ты ызды ы — 7900 кг/м ң ғ ғ 3 , ал керосинні ты ызды ы– 820 кг/м ң ғ ғ 3. Жауабы: Архимед за ы ң

50 0, 51 НАрхимед за ың

№ Топты ң аты й Ү ж мысын ұ тексеру « Физикалы эстафета » қ оры- Қ тынды ба а ғ «Си ырлы қ текше» эксперимент ж ргізу ү «Капитандар» сайысы «Сырлы сауалдар» «Кім ж йрік» ү ойыны 1 Паскаль тобы 2 Торричелли тобы 3 Архимед тобы

VI. Үйге тапсырма. § 44 қайталау, 23 -жатты ғу. № 1 —