Ма атаев М а али (М амет али)

Ма атаев М а али (М амет али) С леймен лы (1931 жыл ы, қ ұқ ғ ұқ қ ү ұ ғ Алматы облысы Райымбек ауданы арасаз аулы – 27. 3. 1976 ж. Алматы аласы)–а ын. Қ қ қ Балалы ша ы с рапыл со ыс жылдарына т стас келді. Ол XX асырды екінші қ ғ ұ ғ ң жартысында ы аза поэзиясыны дамуына лкен лес ос ан а иы а ыны. ғ қ қ ң ү ү қ қ қ кесі со ыста аза тауып, анасы мен жесіні т рбиесінде сті. 1948 -1949 жылдары Ә ғ қ ә ң ә ө аз. МУ-ды филология факультетінде о ы ан. К. Маркс атында ы ке шарда ( азіргі «Текес» ) Қ ң қ ғ ғ ң қ ауылды ке ес хатшысы, мектепке м алім болды. 1952 -1962 жылдары арасазда ы қ ң ұғ Қ ғ бастауыш мектепте орыс тіліні м алімі, аза радиосында диктор, Шалк де ауылында ң ұғ Қ қ ө ызыл отау ме герушісі, Нарын ол ауданында «Советтік шекара» газетіні ( азіргі «Хан-т ірі» , Қ ң қ әң жауапты хатшысы, «Социалистік аза стан» ( азіргі «Егемен аза стан» ) газетінде, «М дениет Қ қ қ Қ қ ә ж не т рмыс» ( азіргі «Парасат» ), «Ж лдыз» журналдарында деби ызметкер. ә ұ қ ұ ә қ Жазушылар ода ында поэзия б ліміні ке есшісі ызметтерін ат арды. 1970 жылы Жазушылар ғ ө ң ң қ қ ода ына м шелікке абылданып, 1973 -1974 жылы М скеудегі дебиет ж не нер институтында о ыды. ғ ү қ ә Ә ә ө қ А ынны т ыш ле дері « ырман басында» , « ойшы бала — кітай» аудармасы «Советтік шекара» қ ң ұңғ ө ң Қ Қ Ә газетінде жарияланды (1949 ж). «Інімні ойы» , «Шебер» ле дері «Жасты жыры» атты жина а енді ң ө ң қ ққ (1951 ж). М а али шы армалары о ушыны ж регіне с уле т сіреді. йткені а ын ту ан жерін, ұқ ғ ғ қ ң ү ә ү Ө қ ғ ту ан хал ын, ана тілін жанындай с йді. Оны кез келген шы армаларынан жерді , елді биік рухы сезіледі. ғ қ ү ң ғ ң ң Ал аш М а али талантын ба ала ан . Т жібаев: « зі нен де жігерлілеу, оттылау жас жеткіншек жеткенде, ғ ұқ ғ ғ ғ Ә ә Ө ң ма танбас а бола ма? !» -деген еді ( « аза дебиеті» , 18. 3. 1960 ж. ). Ма атаевты «Ильич» , «А айы ні» , қ қ Қ қ ә қ ң қ қ ң ә «Ару-ана» , «Мавр» , «А улар йы та анда» , « ырандастар» , Чили-шуа ым мені » , «Шекарада» , ққ ұ қ ғ Қ ғ ң «Большевиктер» , « мірдастан» , «Арман» , «Шолпан» , «Досыма хат» , «Отаным, са ан айтам» , Ө ғ «Райымбек!» , « аш ын» , «Моцарт. Жан азасы» атты поэма-тол аулары бар. 650 -ден Қ қ ғ астам лирик. ле дерінде адам міріні м ні, семдік пен с лулы , тазалы , ерлік, елдік, ту ан жер ө ң ә ә ұ қ қ ғ турасында тере тол а ан. А ын міріні со ы кезе інде жаз ан «Моцарт. Жан азасы» реквиемі ң ғ ғ қ ө ң ңғ ң ғ п лсапалы мазм ны, психологиялы тіні згеше туынды. «Табыт ні» , «Халы ні» , «Жесірлер ні» , ә қ ұ қ ө ү қ ү ү «Бесік жыры» аталатын 4 б лімді туындыны рбір б лімінде бірде табыт, бірде жесір-Ана, бірде ө ң ә ө Жер-Бесік атынан мір мен лім туралы философиялы пайымдаулар айтыл ан. А ын Моцарт Ө ө қ ғ қ та дырын тілге тиек ете отырып, мір туралы з жаныны оптимистік рухын, рбір адамны жан ғ ө ө ң ә ң т кпіріндегі арман- нін жеткізеді. А ын ай та ырыпта жазса да жал ан сезім, жылтыра с зге уес ү ә қ қ қ ғ қ ө ә болмады. , ол туралы: «Мен жырлаймын, Сырласамын, Сыры бір замандаспен м дасамын. К гендеп ұң ө жыр оса ын. Келмейді жыр жаса ым» немесе «Тіпті де мен емес-ті «Мен дегенім. . . қ ғ ғ згені жаны-сырын у шін. зімді зерттегенді ж н к ремін» -дейді. М а али шы армашылы ыны Ө ң ұғ ү Ө ө ө ұқ ғ ғ ғ ң тіні « зін- зі» зерттеуден т рады. М а али поэзия діретін адамды асыл сезіммен ө ө ұ ұқ ғ құ қ байланыстыра абылдайды. мірдегі жа сылы , махаббат атаулыны негізі де осы қ Ө қ қ ң аяулы сезімінде.

М а али а амыз ж байыменұқ ғ ғ ұ

Жас кезі

Шы армашылы ығ ғ

Аққулар. . . Аңыз көп қой олар жайлы Көзіңмен көргендей бола алмайды. . . Тек қана тыныштықта ұйықтайды олар, шошыса, екінші рет оралмайды

М а али атында ы м ражайыұқ ғ ғ ұ

Баласы мен келіні

« Халы а хат » ққ Ту ан хал ым! ғ қ атемді кешір мені Қ ң Сені ар ан-сескенбей, есіргенім ң қ Егерде жыры болмай, ры болсам ң ұ ң Ала ан а саласы несін мені қ ғ ң Жо ! қ Мені ж рек емес т сімдегі ң ү ө Ол бір от сені лы к шіндегі ң ұ ө зі ні жандыр аным, шіргені Ө ң ң ғ ө ң зірге таста ан жо есім мені Ә ғ қ Уа, ж ртым! ұ Кешір мені! (М. Ма атаев) қ

А ынны бір ырық ң қ Дін- ылымны анасы, ғ ң Дін- ылымны кесі, ғ ң ә ылым-дінні баласы, Ғ ң о ыс та, г л де бар. Қ қ ү Адам Ата лмесін, ө А ыр заман келмесін. қ ол усырып дай а, Қ қ Құ ғ ылым мен дін, бірге бар! Ғ