GENEL İLETİŞİM 1 Ve 2 Hafta 1

GENEL İLETİŞİM 1. Ve 2. Hafta

1. İletişim Kavramı, Tanımı ve Önemi • İnsanoğlu var olduğu ilk andan itibaren kendisi ve çevresiyle olan ilişkilerinde hep bir iletişim etkinliği içerisinde olmuştur. • Yaşamımızı zenginleştiren ya da fakirleştirebilen iletişim, hem kişisel hem de toplumsal bir süreçtir. • İletmek istediğimiz mesajı karşımızdakine istediğimiz biçimde aktarabilmek ve ondan beklediğimiz tepkiyi alabilmek çabasına gireriz.

• Aristo • İnsan bir topluluk içerisinde var olur ve var olduğu toplumun bir üyesi olarak toplumsallaşması gerekir. • Toplumsallaşma amacıyla duygu, düşünce ve inançları çeşitli semboller kullanarak, kendisiyle ve çevresiyle iletişim kurarak gerçekleştirir. • İletişimi bir cümle olarak tanımlamak gerekirse, gönderici ile alıcı arasında «anlamları ortak kılmaya» yönelik bir çaba diyebiliriz. • Ayrıca «bir kişinin bir bilgiyi anlaşılır biçimde başka kişilere aktarması» olarak ta tanımlayabiliriz.

• İletişim kelimesi, köken olarak latince «communis» ten gelen komünikasyon sözcüğünü temel alır. Bu kelime «ortaklık oluşturmak» anlamına gelir. • Bu anlama göre iletişim, gönderici ve alıcı arasında ortaklık kurma amaçlanır. • İletişim ister bilgiyi yaymak, ister eğitmek, ister etkilemek ya da sadece anlatmak amaçlı olsun, esas amaç bilgi vermektir. • İnsanların belirli ilişkileri sürdürmeleri ve bir yapı içerisinde anlaşmalarını sağlamak için gerekli olan temel bir öğedir.

• İletişim önü kesilmeksizin akması gereken bir nehir gibidir. Bireysel ve toplumsal açıdan büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü bireysel veya toplumsal olarak oluşan bir sorunu çözüme kavuşturmak için insanların kesintisiz bir şekilde düşünce alışverişinde bulunmaları, yani birbirleri iletişim kurmaları şarttır. • Her şeyden önce, insanın kendisini birey olarak gerçekleştirebilmesi ve sosyal süreçlere girebilmesi bakımından iletişim önemlidir. Bu sayede zihnimizde soyut olarak yer alan kavram ve fikirleri açığa vurma, onları paylaşma ve etkilenme mümkün olur.

• Bugün iletişimin önemli olmasının nedeni, günümüzde büyük bir güç kaynağı olan bilgi iletiminin temel aracı olmasıdır. • Enformasyon çağını yaşadığımız bugünlerde artık dünya «küresel bir köy» haline gelmiştir. ( Mcluhan ) • Bir köyde olaylar nasıl çabuk duyulur ise, iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle beraber dünyanın diğer ucunda olan bir olayı anlık olarak öğrenebilmekte ve etkisini hissedebilmekteyiz.

2. İletişimin Özellikleri • İletişim üzerine yapılan araştırmalar, iletişimin üç temel özelliğinin olduğunu göstermektedir. a. İletişim etkinliğinin insanları gerektirmesi. İletişim ancak insanların birbirlerini anlama ihtiyaçları sayesinde kurulabilir. b. İletişim paylaşmayı gerekli kılar; yani iletişimde gönderici ve alıcı, mesajın ortak bir anlamı üzerinde anlaşmalıdır. c. İletişim semboliktir. Semboller, jestler, mimikler, sesler, harfler, rakamlar ve sözcüklerdir.

• İletişim olgusunun bazı temel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak da mümkündür. a. İletişim insan davranışlarının bir ürünüdür. ( Tüm insan topluluklarında iletişim olgusuyla karşılaşılmıştır. b. İletişim dinamik bir olgudur. ( kültürel yapıdaki değişime paralel olarak iletişim de değişir. ) c. İletişim belirli kalıplara bağlıdır. ( Bu kalıplar, genel kültürel yapıya bağlı olarak gruplarda oluşturulur ve kişilerin benimsemeleri ölçüsünde süreklilik kazanır. )

3. İletişimin Fonksiyonları • İletişimi yalnızca haber, mesaj, düşünce, bilgi paylaşımı olarak görmek iletişime dar açıdan bakmak olur. Enformasyon: Bilgi, haber alma, haber verme, haberleşme anlamına gelir. Sosyalizasyon: İçerisinde yaşadıkları toplumun etkin üyeleri olarak, faaliyet göstermelerini sağlayıp: toplumsal bağlılığı ve bilinci besleyecek genel bilgi birikimini oluşturmak. Motivasyon: Her toplumun ve topluluğun yakın ve uzak hedeflerini oluşturmak. Kişisel tercihler için teşvik Tartışma: Karşılıklı fikir birliğini ve alışverişini kolaylaştırmak ve kamuoyunu ilgilendiren konularda farklı görüşleri netleştirmek için gerekli ortamı oluşturmak.

Eğitim: Yaşamın tüm aşamalarında entelektüel gelişme, kişilik oluşumu, kişisel yetenek ve kapasitenin gelişimini sağlamak. Kültürel Gelişme: Kültürel mirası korumak amacıyla , kültürel ve sanatsal ürünlerin yayınlanması. Eğlence: Kişisel ve toplu olarak eğlenme amacıyla işaret, sembol, ses, görüntü aracılığıyla tiyatro, dans, sanat, edebiyat, müzik, spor vb. aktivitelerin yaygınlaştırılması. Entegrasyon: Tüm insanların, grupların ve ulusların birbirini tanıma ve anlamalarını sağlamak.

Tablo 1. İletişimin Bireysel ve Toplumsal Fonksiyonları Bireysel Fonksiyonlar Toplumsal Fonksiyonlar Enformasyon toplar ve dağıtır Toplumu bilgilendirir Duygu ve düşünceler paylaşılır Öğrenme sürecini destekler Karar destek sistemi sağlar Kültürel yakınlaşma sağlar Toplumsal statü kazandırır Kültürel aktarma sağlar Birey kendini gerçekleştirir Toplumsal yakınlaşma sağlar Temsil yeteneği kazandırır Toplumu motive eder Sosyalleşme sürecine katkı sağlar Toplumu yönlendirir

4. İletişim Süreci ve Unsurları • Algılanabilen her şey bir iletişim sürecini başlatır. Aynı uyarıyı algılayan iki veya daha fazla kişinin birbirleri ile kuracakları ilişki aynı zamanda toplumsal bir etkileşime dönüştüğünde büyük ölçüde iletişim süreci olarak işlemeye başlar. • iletişimin sağlıklı kurulabilmesi için her şeyden önce göndericinin mesajı alıcı tarafından algılanabilir ve anlaşılabilir sembollere dönüştürmesi (kodlaması) ve uygun bir kanal aracılığıyla göndermesi gerekir. Aynı şekilde alıcının da mesajın kodunu açması, algılaması ve geribildirimde bulunarak iletişim sürecini tamamlaması gerekir.

kaynak Kodlama İletişim Kanalı mesaj Geri Bildirim Gürültü Kod açma alıcı

İletişim Unsurları ve Özellikleri 4. 1. Kaynak iletişim süreci, göndericinin fikirlerini, duygularını, ihtiyaçlarını ve bilgilerini alıcıya iletme düşüncesiyle başlar. Mesajın türü ve hangi iletişim kanalından yararlanılarak alıcıya ulaştırılacağı konusunda karar verdikten sonra gönderici mesajı kodlar. • Bir iletişimin başlaması için öncelikle kaynağa ihtiyaç vardır. Çünkü kaynak beklediği bir davranışı gerçekleştirmek üzere, alıcı veya alıcılara mesaj iletecektir. • kaynak, mesajı ileten kişi veya mesajın çıkış noktası olarak tanımlanabilir. •

Etkili bir iletişim için kaynağın taşıması gereken özellikler; ü Kaynak bilgili olmalıdır. Kaynak göndereceği mesaj konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Kaynağın bilgili olmalı iletişimin sürekliliğini de etkileyecektir. Eğer kaynak gerekli bilgiye sahip olursa alıcının istediği bilgileri sağlayabilir. Aksi takdirde kaynak bir aktarıcıdan öteye gidemez. ü Kaynak kodlama özelliğine sahip olmalıdır. Kaynak, alıcıya göndereceği kodları nasıl kodlayacağını, sözlerin ve işaretlerin anlamlarını bilmelidir. ü Kaynak düzlem ve rolüne uygun davranmalıdır. Kaynak bulunduğu düzleme uygun davranmalıdır. Göndereceği mesajlar ile statüsü ve rolü arasında ilişki olmalıdır. Kaynak statüsüne uygun olmayan bir mesaj yolladığı takdirde, mesaj ya alıcılarda işleme konmaz ya da olumsuz etkileşime neden olur. ü Kaynak tanınmalıdır. Etkin bir iletişim sağlanması için alıcı öncelikle kaynağı tanımalıdır. Çünkü alıcı aldığı mesajı değerlendirirken kaynağın özelliklerini göz önünde bulundurur.

4. 2. Kodlama • Kod, mesajın işaret haline dönüşmesinde kullanılan simgeler ve bunlar arasındaki ilişkileri düzenleyen kuralların tümüne verilen addır. • Gönderici iletmek istediği bilgileri, duygu ve düşünceleri alıcının anlayabileceği bir dizi sembole veya harekete çevirerek kodlar. • Kodlama, bir renk ya da basit bir mimik de olabilir, bir dizi rakam ve simgelerle dolu karmaşık bir formülde olabilir.

• Kodlama, bir mesajın iletişim kanallarının özelliklerine uygun olacak şekilde, bir simgeleştirme sistemi aracılığıyla fiziksel olarak iletilebilecek veya taşınabilecek biçime çevrilmesidir. • Kodlama, simgelerin anlama dönüştürülmesidir.

4. 3. Mesaj • Mesaj, konuşmacı ile dinleyici ya da kaynak ile hedef arasındaki ilişkiyi sağlayan temel öğedir. Bu nedenle mesaj, iletişimin düğümlendiği nokta ve merkez olmaktadır. • Düşünce, duyu ya da bilginin kaynak tarafından kodlanmış biçimi olarak tanımlanan mesaj, bir duygu veya düşünceyi aktarmayı isteyen kaynağın ürettiği sözel, görsel işitsel simgelerden oluşan somut bir ürünüdür.

Mesajların taşıması gereken özellikler; • Mesaj anlaşılır olmalıdır: Anlaşılırlık, alıcı ve kaynağın bilgisine, yeteneğine ve kültürel özelliklerine bağlıdır. • Mesaj açık olmalıdır: Açıklık, özellikle istenilen ve beğenilen davranış açısından önemlidir. • Mesaj doğru zamanda iletilmelidir: Her iletişim etkinliğinin bir yeri ve zamanı vardır. Veya iletişim, mesajın içeriğine uygun zamanda etkin olur. • Mesaj uygun kanalı izlemelidir: İletişimin gerçekleştiği ortamda düzenlenmiş bir iletişim ağı vardır. Mesaj uygun yolu izlemeden alıcıya varırsa etkinliğini kaybeder. • Mesaj, kaynak ve alıcı arasında kalmalıdır: Mesaj, kaynaktan alıcıya ulaşıncaya kadar değişik kişi ve kademelerden geçebilir. Bu durumda mesaj kaynağın gönderdiğinin yanında ilave anlamlar kazanır.

4. 4. İletişim Kanalı • İletişim kanalı, mesajın göndericiden alıcıya iletildiği yolu ifade eder. • Kısaca kanal, kaynak ile alıcı arasındaki bağdır. 4. 5. Kod Çözme • Gönderilen mesajlar, alıcıyla ulaştıktan sonra, alıcı bu mesajları aslına uygun ve anlamlı bir şekilde yorumlar. Bu algılama ve yorumlama işlemlerine çözümleme adı verilir. • İletişimin başarısı, mesajın alıcı tarafından kod açımının kodlandığı şekilde yapılmasına bağlıdır. • İnsanlar duyu organları aracılığıyla elde ettikleri verileri, içinde bulundukları durumu, beklentilerini, geçmiş yaşamlarını diğer duyu organları aracılığıyla elde ettikleri duyuları, toplumsal ve kültürel etkileri de göz önünde bulundurarak bir anlam verirler. ( Stuart Hall ve üç kod çözümü)

4. 6. Alıcı • Mesajı alan kişidir. • Alıcının her şeyden önce iyi bir dinleyici olması gerekmektedir. • Kaynak tarafından kodlanan mesajı kod açarak algılayan, yeni kodlar kullanarak gelen iletiye tepkide bulunandır. 4. 7. Algılama ( Filtreleme ) • Çevreden gelen uyaranların ( ses, görüntü, tat, koku, his ) duyu organlarımız aracılığıyla farkına varmaktır. • Algılama bedenimizde ve zihnimizde olup bitenlerin farkına varmayı kapsamaktadır. • Kısada algı, bireyin duyular kanalıyla çevresini ve kendisini anlayabilmesini, bilgi edinmesini sağlayan filtresidir.

4. 8. Geribildirim ( Feedback ) • Geribildirim ya da geri besleme, alıcının göndericinin mesajına verdiği cevap olarak tanımlanır. • Geribildirim sayesinde gönderici mesajın tam olarak alıcıyla ulaşıp ulaşmadığını anlar. • Mesajın içeriğine göre olumsuz ve olumlu olarak iki kısma ayrılır. • Olumlu geribildirim bir davranışı zaten ilerlemekte olduğu yönde destekleyen ya da pekiştiren geri beslemedir. • Olumsuz geribildirim ise kaynağın davranışlarının yeniden yönlendirilmesine hizmet eder.

3. Hafta 5. İletişimin Sınıflandırılması • İşleyiş açısından iletişim, yüze – uzaktan iletişim, grup yapısına göre iletişim, mesajın akış yönüne göre iletişim ve kullanılan araç ve yönteme göre iletişim olarak sınıflandırılabilir. 5. 1. İşleyiş açısından iletişim • Tek Yönlü İletişim: Bir mesajın, kaynaktan alıcıya alıcının aktif geri bildirimi olmaksızın yapılan iletişim biçimidir. • Tek yönlü iletişim daha çok nesnel bilgilerin, bilimsel verilerin vb. alıcılara ulaştırılmasında kullanılır. ( yasalar, yönetmelikler, tüzükler vb. ) • Çift Yönlü İletişim: İki yönlü iletişim, «yazılı» veya «sözlü» olarak iki kişi arasında kurulur. İki yönlü iletişimde kaynak ile alıcı arasındaki etkileşimde mesajın aktif geri bildirimin olması durumu vardır.

• • • Tek Yönlü İletişim ile Çift Yönlü İletişimin Farklılıkları Tek yönlü iletişim, iki yönlü iletişimden daha çabuk işler. İki yönlü iletişimde tek yönlüden daha doğru bir iletişim kurulur. İki yönlü iletişimde alıcı kendinden emindir. Ve güven duygusu içerisindedir. İki yönlü iletişim mesajı daha doğru yargılama imkanına sahiptir. İki yönlü iletişim, göreli olarak gürültü ve diğer başka dış faktörlerin etkisi altındadır. İki yönlü iletişim, demokratik bir iletişim biçimidir.

5. 2 Yüze-Uzaktan İletişim Yüz yüze iletişim: Yüz yüze iletişim, kaynak ve hedef arasında herhangi bir araç kullanılmadan, aynı ortam içinde yapılan iletişimdir. Bu iletişim biçiminde hem sözlü iletişim hem de sözlü olmayan (beden dili) kullanılır. Geri bildirim anında gerçekleşir. Uzaktan iletişim: İletişimi başlatan taraf (kaynak/gönderici) ile hedef kişi/kitlenin farklı mekanlarda bulunduğu iletişim türüdür. Aynı ortamda yüze olunmadığından iletişimin gerçekleşmesi için mutlaka bir araca ihtiyaç duyulmaktadır. Bu araçlar, kitap, dergi, radyo, televizyon gibi.

5. 3. Grup Yapısına Göre İletişim Formal İletişim: Eğer iletişim, örgütleyiciler tarafından düzenlenen kişi ya da gruplar arasında gerçekleşiyorsa formel (biçimsel) iletişimden söz edilir. Kişiler arasındaki resmi iletişim örnek gösterilebilir. İnformal İletişim: İletişimin kişiler ya da gruplar arasında kendiliğinden biçimsel olmayan yollarla oluşmasıdır. Dostluk, arkadaşlık, hemşehrilik vb.

5. 4. Mesajın Akış Yönüne Göre İletişim Yatay İletişim: Grup içerisinde aynı hiyerarşik düzeyde bulunan yönetici veya fonksiyonel departmanlar arasında (üretim, pazarlama, muhasebe vb) ortaya çıkan sorunların çözümlenmesi, koordinasyonlarının sağlanması veya örgütsel işleyişin hızlandırılması gibi amaçlarla ve belli bir şekil şartına bağlı olmadan yürütülen ve çoğu kez sözlü olarak gerçekleşen bir iletişim tarzıdır. Bir işletmede eşit konumda olan üretim ve AR-GE departman yöneticilerinin kurdukları iletişim örnek gösterilebilir.

Dikey İletişim: Grubun hiyerarşik düzeninde üst basamaklar arasında emir ve bilgi akışını sağlayan iletişim kanallarıdır. İşletmede hiyerarşik yapı içerisinde yukarıdan aşağıya talimatlar, aşağıdan yukarı da rapor iletilir. Çapraz İletişim: Kurumun farklı düzey ve konumundaki birimlerin, basamaksal kanalları kullanmadan gerçekleştirdikleri iletişime denir. Pazarlama departmanı yöneticisinin üretim departmanında çalışan bir teknisyenden bilgi almak için iletişime geçmesi örnek olarak gösterilebilir.

5. 5. Kullanılan Araç ve Yönteme Göre İletişim Bu iletişim sınıflamasında duyu organlarımız aracılığıyla algıladığımız Görsel İşitsel Görsel-işitsel Araç ve yöntemlerle gerçekleştirilen üç iletişim türünden söz edilebilir.

İnsanoğlunun görme yeteneği, görsel iletişimin temelini oluşturmaktadır ve çevremizi algılamada çok önemli yer tutmaktadır. İşitsel bir unsur olmadan gerçekleştirilen, yazı, resim, şekil, sembol vb. görüntüleri algılayıp yorumlamak «görsel iletişim» olarak adlandırılır. Örneğin: Kitap, ilan panoları, dergi, trafik işaretleri vb. İşitsel iletişim ise görüntü olmaksızın sadece ses kullanılarak yapılan iletişim türüdür. Örneğin: radyo, cd çalar, telefon vb.

İletilen mesaj göze ve kulağa hitap ediyorsa «görsel ve işitsel iletişim» den söz edilebilir. Bu iletişim türü yüze olabileceği gibi görüntülü ve sesli iletişim araçları kanalıyla da gerçekleştirilebilmektedir.

5. 6. Taraf Olanlara Göre İletişim İçsel İletişim: Simgelerin, bireyin dışa vurulmayacak şekilde kişinin kendi içinde üretimi, iletilmesi ve yorumlanması, kişinin kendisiyle olan iletişimidir. Kişiler Arası İletişim: İki ya da daha fazla kişi arasında meydana gelen mesaj alışverişidir. Genel bir tanımlamayla kaynağın ve hedefin oluşturduğu iletişime denir. Kişiler arası iletişim sayılabilmesi için şu üç faktörün bulunması gerekir:

Kişiler arası iletişime katılanlar, belli bir yakınlık içinde yüz-yüze ilişki halinde olmalıdır. Katılımcılar arasında tek yönlü değil, karşılıklı mesaj alış-verişi dolayısıyla çift yönlü iletişim olmalıdır. Söz konusu mesajlar, sözlü ve sözsüz nitelikle olmalıdır.

Grup İletişimi: Grup iletişimi, küçük gruplar, takımlarla yapılan iletişim türüdür. Gerçekte kişiler arası iletişime girer. Farkı kişiler arası iletişimde bulunan tarafların sayıca az olması; grup iletişiminde ise sayısal fazlalığın olmasıdır. Örnek; eğitim kurumlarında sınıf içinde yapılan eğitimdeki iletişim türüdür. Grup iletişimi yüze yapılabileceği gibi teknoloji yardımıyla uzaktan da yapılabilir.

Örgütsel iletişim: Örgütte, gündelik faaliyetlerin yürütülmesini sağlamak ve örgütsel amaçları gerçekleştirmek için örgütün unsurları arasında ve örgütle dış çevresi arasında, bilgi düşünce alış verişidir. Örgütsel iletişim performans yönetimi ve örgüt geliştirme gibi insan kaynakları çalışmalarını da içerir. Bir örgütün iletişim kurma yeteneğini iyileştirmek, mekanik unsurlarını geliştirmekle olur.

Kitlesel İletişim: Kitlesel iletişim yüze ya da diğer iletişim araç ve yönetimleriyle hızlı, etkili ve ekonomik şekilde ulaşılmayacak kadar çoğunlukta olan hedef kişilere ulaşabilmek için kitle iletişim araçları kullanılarak kurulan iletişim şeklidir. Matbaanın icadıyla birlikte kitap, dergi, gazete vb araçlarla yazılı şekli; telefon, radyo, televizyon ve internetin bulunuşuyla görselişitsel iletişim kitle halinde yapılmaya başlandı.

Kültürlerarası İletişim: Farklı toplulukların, kültürlerin arasında yapılan iletişim türüdür. Bu tür iletişimin kendine özgü özellikleri vardır. Her iki taraf arasında kullanılan ortak dilden, bu dilin sembollerine kadar temelde anlam farklılığı vardır. Kullanılan temel söz varlığı aynı olsa bile, o sözcüklerin taşıdığı anlamlar farklıdır. İletişimin başarılı olabilmesi için her iki tarafta bulunan kişilerin birbirlerinin kültürlerini iyi bilmeleri, tanımaları gerekir.

5. 7. Kullanılan Kodlara Göre İletişim Sözlü İletişim Yazılı İletişim Sözsüz İletişim Diğer haftalar ayrıntılı olarak anlatılacaktır.

4. HAFTA SÖZLÜ İLETİŞİM