ЭМОЦИОНАЛДЫ Ж НЕ Ә ЕРІК ПРОЦЕСТЕРІ Қарағанды 2017

ЭМОЦИОНАЛДЫ Ж НЕ Ә ЕРІК ПРОЦЕСТЕРІ Қарағанды 2017 ара анды Мемлекеттік Медицина Университеті Қ ғ Психология негіздері ж не коммуникативтік да дылар кафедрасы ә ғ Орында ан: ғ Манап . Қ Мырзатаева Н. 1 -004 топ Тексерген: Жакишева Г. С

Жоспар: ◦ Эмоция туралы т сінікү ◦ Жо ары сезімдер ғ ◦ Ерік туралы жалпы ым ұғ ◦ орытынды Қ ◦ Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

Эмоция туралы түсінік ◦ Эмоция — адамны т рлі ң ү органикалы ажеттеріне қ қ туып отыратын ыс а қ қ ситуациялы к іл к йі адам өң ү уан аннан, амы аннан қ ғ қ ққ к зіне жас алса, не болмаса ө бір н рсеге м з болып, ә ә к лсе, м ндай жа дайды ү ұ ғ ң за а созылмайтыны ұ ққ белгілі.

◦ Эмоция — латын с зі — ө emovera озу, тол у — деген қ қ ма ына береді. уаныш сезімі. И. П. Павлов, эмоция ми ғ Қ ыртысында болатын жасушаларды к ш- уаты. қ ң ү қ Сонды тан да эмоцияны белгілі т рде биологиялы ж не қ ң ү қ ә леуметтік м ні бар. Эмоция а заны ішкі эндокринді ә ә ғ ң бездеріне байланысты болады. Адреналин эмоцияны реттеуші факторды бірі болып ң есетелінеді. Ол бауырда ы гликогенні ыдырауына серін ғ ң ә тигізеді.

Эмоцияны т рлері ң ү ◦ Жа ымды не намды эмоциялар ғ ұ – адамны ажетіне ң қ орайлас, оны ішкі міріні шары тап, жан-жа ты су ң ө ң қ қ ө шарттарыны бірі болып табылады. Мысалы, ң с йіспеншілік, к іл ошты , уаныш. ү өң қ қ қ ◦ Жа ымсыз не намсыз ғ ұ – белсенді рекетке азды-к пті ә ө н сан келтіретін сезімдер. Мысалы, ор ыныш, ай ы, ұқ қ ғ абыржу, налу, рейлену, мітсіздену. ү ү

◦ арапайым Қ – адамны органикалы ажеттеріні ң қ қ ң телу- телмеуіне байланысты туып отырады. Мысалы, к рделі ө ө ү т рлеріне: к іл, аффект, марлы эмоциялары кіреді. ү өң құ қ ◦ К рделі ү – к іл. Кейпіне арап адамдарды шат, жайдары, жылы өң қ ж зді, а жар ын, не к ілге кірбі кіру, ызалы деп ажыратады. ү қ қ өң ң марлы Құ қ – адамны ойы мен рекетіні негізгі ба ытына із ң ә ң ғ алдыратын к шті, тере , т ра ты эмоция. қ ү ң ұ қ

Физиологиялы механикасына арай : қ қ ◦ Т менгі эмоция – ш лдеу, ашы у, жынысты ө ө ғ қ эмоциялар, оларды орталы ы миды т менгі ң ғ ң ө б лігінде орналас ан ө қ ◦ Жо ар ы эмоция – адамны ортада зін- зі стай білу ғ ғ ң ө ө ұ эмоциясы. Этика, эстетика, мораль ж не т. б. ә

Сезім ◦ Сезім – сырт ы д ние заттары мен былыстарыны қ ү құ ң ажеттеріне с йкес, келу-келмеуіні н тижесінде пайда болып қ ә ң ә отыратын психикалы процесс. қ ◦ Эмоция – адамда немі бір алыпта т рмайды. ү қ ұ ◦ Сезім – т ра ты процесс. ұ қ

Сезім т рлері: ү ◦ Адамгершілік – мазм ны да, ұ рылымы да құ к рделі. Досты , ү қ жолдасты , қ адалды , қ ар-намыс, борыш, ят т. б. ұ жатады. Интеллектік – адамны тану ң процестерімен, а ыл-ой рекетімен қ ә ты ыз байланыста. ғ О ан: болжау, ғ ы тималды , қ қ жа ашылды , ң қ интуиция, к діктену, ү сенімділік ж не т. б. ә жатады. Эстетикалы қ – адамны шынды та ы ң қ ғ андай болмасын бір қ с лулы ты сезінуі. Б л ұ қ ұ сезімдер – с лу, ұ сымбатты, мірге ө йлесімді, демі ү ә к ріністерді тамашалау ө немесе таби атта ы, ғ ғ к ркем- нердегі, ө ө мірдегі шынайы, сем ө ә н рселерден л ззат алу ә ә кездерінде бай алады қ.

Ерік ◦ Ол адамны мінез- л ын сапалы т рде ме геруі, белгілі бір ма сат а ң құ қ ү ң қ қ жетуде, іс- рекетті орындап шы уда иынды тарды же е білуі, сонда ә ғ қ қ ң жар ырап к рінетін ішкі уат к зі. Негізінен, адамдарды б кіл қ ө ң ү имыл- рекеттері екі лкен топ а б лінеді. Б лар: қ ә ү қ ө ұ ◦ Еріксіз рекеттер ә (т шкіру, ж телу, т. б. ); ү ө ◦ Ерікті ркеттер ә – арапайым оз алыстан (жерге т скен затты к теріп қ қ ғ ү ө алу сия ты) бастап, ерекше ерлікке (о а кеудесін тосу т різді), к рделі қ ққ ә ү тарихи ызметке (мемлекет ру, дегендей) дейін болуы м мкін. қ құ ү

Ерікті асиеттерің қ ◦ намды: Ұ дербестік, ◦ батылды , қ табандылы. қ намсыз: Ұ згені ө ң с зіне ө еріп, илан ышты , ғ қ ор а ты , шыдамсызд қ қ ы , ыры сызды. Ерікті қ қ қ алыптастыруда қ адамны з еркін зіні ң ө ө ң т рбиелеуі зор ма ыз а ә ң ғ ие.

Ерік сапалары То там а келгіштік қ ғ Табандылық стамдылыҰ қ Т ртіптілік пен ә жина ылы қ қ Ерлік Шыдамдылы қ

То там а келгіштікқ ғ ◦ То там а келгіштік дегеніміз адамны иын- ыстау кезе дерде ажетті қ ғ ң қ қ ң қ шешімдерге келіп, оны ж зеге асыру а абілетіні болуы. Тез то там а ү ғ қ ң қ ғ келу шін адам асы ып-апты пайды. Б л рбір істі ой таразысына ү ғ қ ұ ә салуды ажет ететін асиет. Тек осындай жа дайда ана адам алдында ы қ қ ғ ғ ғ ісін д рыс ба алап, жоспарлай алады, зіні барлы м мкіндіктерін ұ ғ ө ң қ ү сар а пайдаланады. Бас аларды а ыл-ке есін ты дау, а ыл а салу, зін қ қ ң ң қ ғ ө тежей алу, ателерді к ре білу — то там а келгіш адам а т н асиеттер. қ ө қ ғ ғ ә қ

Табандылық ◦ Мінез- лы ты за уа ыт бойы белгілі бір ма сат а сай ба ыттап, құ қ қ қ қ ғ ба ылап отыру абілетінен к рінетін жеке адамны еріктік асиеті. қ қ ө ң қ Табанды адам жа дайды д рыс ба алайды, одан ма сат а жетуге ғ ұ ғ қ қ к мектесетін н рселерді таба біледі. Ол иынды тан тайсалмайды, ө ә қ қ тап бол ан к дікке, та ыл ан кін лар а мойын сынып берілмейді. ғ ү ғ ғ ә ғ ұ мірден біз табандылы ы т менгі д режеде алып ой андай болып Ө ғ ө ә қ қ ғ к рінетін адамдарды аз кездестірмейміз. М ндай адамдар а ылды, ө ұ қ тіпті талантты да болуы м мкін, біра біршама к рделі жа дайда ү қ ү ғ немесе ал ашкы иынды тармен кездескенде з мінез- лы тарын ғ қ қ ө құ қ за уа ыт бойы бас ара білуге абілетсіз болып шы ады. Олар а ұ қ қ ғ ғ пайда бол ан кедергі алынбас амалдай болып к рінеді де ғ қ ө сонды тан бос а к ш ж мса ылары келмейді. қ қ ү ұ ғ

стамдылы Ұ қ ◦ стамдылы дегеніміз адамны о ыс имыл- оз алыстан, орынсыз Ұ қ ң қ қ қ ғ с йлеуден, бос а к йіп-пісуден бойын тежей алу абілеті. стамды адам ө қ ү қ Ұ р кез тере ойланып, а ат істерге бара бермейді. М ндай адам зіні бар ә ң ғ ұ ө ң к ш-жігерін тек алдында ы ма сатын орындау а ана арнап отырады. ү ғ қ ғ ғ ◦ стамдылы , зін- зі ме гере алу — адамны т зімділік, шыдамдылы , Ұ қ ө ө ң ң ө қ батылды сия ты ерік сапаларымен ты ыз байланысып жатады. Адам қ қ ғ осындай асиеттерді ар асында ана зін на ыз ерлерше стай білуге қ ң қ ғ ө ғ ұ йренеді, зін ор у сезіміне билетпей, к ілге ал ан ісін ажетінше ү ө қ қ өң ғ қ істеп шы ады. ғ

Т ртіптілік пен жина ылыә қ қ ◦ Т ртіптілік ә дегеніміз адамны з имыл- оз алысын, ойы мен тілегін ң ө қ қ ғ р уа ытта жымны ыр ына ба ындыра алу абілеті. Жекешіл, ә қ ұ ң қ ғ қ жымнан о шауланып ж ретін адамда т ртіптілік жа ы аз болады. ұ қ ү ә ғ Кісіні т ртіптілігі оны жина ылы ымен, іс- рекетіні жоспарлы ымен ң ә ң қ ғ ә ң ғ ты ыз байланысты. Адам р уа ытта бір іске кірісерде оны м ият ғ ә қ ұқ жоспарлап алады. Адамны т ртіптілігі мен жина ылы ы оны ң ә қ ғ ң о амды рекетімен атар жеке мірінде де ерекше ма ыз алады. қ ғ қ ә қ ө ң

Шыдамдылы қ ◦ Адам зіні ма сатына жету ө ң қ шін иыншылы тарды ү қ қ ң к птігіне, не болмаса зіні ө ө ң рекетіні , ж мысыны с тсіз ә ң ұ ң ә болуына арамастан ал а т т ан қ ғ ұ қ ма сатын ж зеге асырам деген қ ү мітін, ол еш уа ытта бас ү қ тартып айтпай, осы жолда қ кездесетін иыншылы тардан қ қ ашпай шыдамдылы к рсетіп, қ қ ө айткен к нде де ма сатына қ ү қ жетпей тынбауын айтамыз.

Ерлік ◦ Ерлік дегеніміз ал а ой ан ғ қ ғ ма сатына шексіз сенген, сол жолда қ а ты демі біткенше бел байла ан, қ қ ғ моральды рухы жо ары адамны қ ғ ң ана олынан келетін асиет. ғ қ қ Сонымен атар, ерлік — батылды қ қ пен стамдылы ты , табандылы ұ қ ң қ пен тез то там а келгіштікті қ ғ ң адамны басында ойда ыдай ң ғ то ысуы. Ерлік істеген с тте адам ғ ә зіне лім аупі т нсе де ө ө қ ө сас ала тамайды, з рухын жа сы қ қ ө қ стай алады, басына т скен ұ ү ауыртпалы ты мойымай к тереді, қ ө з ма сатын асыл м ратына ө қ ұ ба ындырып, м ны е негізгі ғ ұ ң борышым деп есептейді.

Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә ◦ Жары баев . “Психология негіздері” Алматы, 2012. – 293 қ Қ – 324 бет ◦ http: //studopedia. ru/