Электромагниттік рісө Орында ан: Байсынова А ғ абылда

Электромагниттік рісө Орында ан: Байсынова А ғ абылда ан: Сардар А Қ ғ

Жоспары: 1. Электромагниттік ріс аны тамасы. ө қ 2. Электромагниттік рісті пайда болу ө ң тарихы. 3. Максвелл Д. К. Г. Герц теориялары. 4. Электромагниттік рісті биологиялы ө ң қ сері. ә

Электромагниттік рісө — а и ат н рсе. Ол материя қ қ ә формасыны бір т рі болып табылады. Материя ң ү формасыны екінші т рі зат. ң ү Электр зарядтары айнымалы оз алыс (мысалы, қ ғ тербеліс) жаса анда, оларды ту ызатын айнымалы ғ ң ғ электромагнитгік рісі ке істікті бір н ктесінен ө ң ң ү екінші н ктесіне тарайды. ү

Электр зарядтары айнымалы оз ал анда, я ни кез қ ғ ғ ғ келген айнымалы то та электр рісі де, магнит рісі де қ ө ө уа ыт туіне арай згеріп отырады. Сонымен атар қ ө қ б л рістер, Максвеллді 1865 жыл ы теориялы ұ ө ң ғ қ пайымдауынша, здерін бірт тас электро-магниттік ө ұ ріс т рінде керсетеді ө ү.

Максвелл сегіз жыл бойы тынбай ж ргізген ү физика-математикалы талдауларын 1873 жылы қ орытындылады. Ол бірт тас электромагниттік рісті қ ұ ө ң теориясын жасады ж не оны бос ке істікте де тол ын ә ң ң қ т рінде тарай алатынын д лелдеді. ү ә Максвеллді ң электромагниттік ріс теориясыны ө ң т йіні мына ан ү ғ саяды. 1. згеріп отыратын магнит рісі ке істікте згеріп Ө ө ң ө отыратын электр рісін тудырады. ө 2. згеріп отыратын электр рісі ке істікте згеріп Ө ө ң ө отыратын магнит рісін тудырады. ө

Осылайша згеріп отыратын электр ж не магнит ө ә рістері р уа ытта да зара байланыста болады, ө ә қ ө сонды тан оларды ажырамас бірлігін қ ң электромагниттік ріс дейді. Электромагниттік рісті ө ө к рнекі т рде бейнелеу шін оны, бір жа ынан, электр ө ү ү ғ рісіні Е кернеулік векторы ар ылы, екінші жа ынан, ө ң қ ғ магнит рісінін В индукция векторы ар ылы сипаттап ө қ кескіндейді.

Электромагнетизм саласында Фарадей аш ан қ жа алы тарды к рнекті ң қ ө а ылшын физигі ж не ғ ә математигі Максвелл (1831 -1879) дамытып жетілдірді. Оны ң электромагнетизм теориясында электр мен магнетизмні органикалы ң қ байланысы аны талды. қ Ертеректе Фарадей айт ан қ идеяларды негізге ала отырып, Максвелл электромагниттік ріс ө ымын енгізді. ұғ

зіне дейінгі экспериментальды жолмен (Кулонны , Ө қ ң Амперді , Био Савараны ) ашыл ан электромагниттік ң ң ғ былыс за дары мен Фарадейді аш ан құ ң ң қ электромагнетизм индукциясы былысын біріктіріп құ т жырымдап, Максвелл таза математикалы діспен ұ қ ә электромагниттік рісті рнектейтін дифференциальды ө ө те деулер ж йесін тапты. Б л тендеулер ж йесі ң ү ұ ү электромагниттік былысты з шамасында барынша құ ө толы рнектейді ж не ньютонды механика ж йесі қ ө ә қ ү сия ты толы та жетілген жа а теорияны сипаттайды қ қ ң.

Максвелдің I-теңдеуі Б л жа дайда Максвелл электромагниттік индукция ұ ғ за ын арастырды. Уа ыт туімен згеретін ң қ қ ө ө айнымалы магнит рісі зін орша ан ке істікте ө ө қ ғ ң йынды электр рісін тудырады. құ ө Т йы бет ар ылы тетін кернеулік векторыны ұ қ қ ө ң циркуляциясы осы бетпен шектелген беттегі магнит рісіні индукция векторыны теріс та бамен ө ң ң ң алын ан згеру жылдамды ына те болады. ғ ө ғ ң

Максвелдің II-теңдеуі йынды электр рісіні «магниттік серін» сипаттау Құ ө ң ә шін Максвелл ы ысу тогын енгізді. ү ғ

Айнымалы электромагниттік рісті ке істікте ө ң ң таралуын электромагниттік тол ын қ деп атайды. Электромагниттік тол ынны пайда болуы туралы қ ң Максвеллді 1865 ж. айт ан болжамы кейінірек ң қ эксперимент ж зінде д лелденді. ү ә

1887— 1888 жж. Г. Герц жаса ан т жірибелер ғ ә айнымалы электромагниттік рісті ке істікте тол ын ө ң ң қ т рінде тарайтынын к рсетіп берді. ү ө

Электромагниттік ріс ке істікті барлы ба ытында ө ң ң қ ғ 30000 м/с жылдамды пен электромагниттік қ тол ын т рінде таралады. қ ү

Электромагниттік тол ынны кез-келген ортада қ ң таралу жылдамды ы ғ , м нда ы: — ортаны диэлектриктік тімділігі, ұ ғ ң ө -ортаны магниттік тімділігі. ң ө Вакуумдегі электромагниттік тол ынны таралу қ ң жылдамды ы, я ни вакуумдегі жары жылдамды ы ғ ғ қ ғ .

Электромагниттік тол ынны таралу механизмін қ ң былай т сіндіруге болады. Ке істікті белгілі бір ү ң ң н ктесінде (мысалы, координаталары О бас ү н ктесінде) заряд тербелмелі оз алыс жасады дейік. ү қ ғ Зарядты м ндай тербелісі Е кернеулік векторыны да ң ұ ң тербелісін ту ызып, оны санды м ні (модулі) мен ғ ң қ ә ба ыты периодты т рде згеретін болады. Максвелл ғ ү ө теориясы бойынша ке істікті на осы н ктесінде В ң ң қ ү индукция векторы Е векторына перпендикуляр ба ытта тербеліс жасайды. Сонымен атар pic ғ қ ө векторларыны тербелісі ке істікті к рші ң ң ң ө н ктелеріне беріледі. ү

Электромагниттік рісті биологиялы серін т сіндіретін ө ң қ ә ү бірнеше болжамдар бар. Олар лпаларда то ты ұ қ ң туындауына ж не рісті тікелей жасушалы де гейде ә ө ң қ ң сер етуіне, бірінші кезекте мембраналы рылым а ә қ құ ғ серімен негізделеді. Электромагниттік ріс серімен ә ө ә биологиялы мембраналар ар ылы диффузия қ қ жылдамды ы, биологиялы макромолекулаларды ба ыты ғ қ ң ғ мен конформациясы, сондай-а еркін радикалдарды қ ң электронды рылымыны к йі згеруі м мкін. қ құ ң ү ө ү Негізінен электромагниттік рісті биологиялы сер ету ө ң қ ә механизмі арнайы емес сипат а ие ж не а заны реттеуші қ ә ғ ң ж йесіні белсенді згерісімен байланысты болады. ү ң ө

Электромагниттік рісті денсаулы а ө ң ққ сері ә Электромагниттік ріс тол ыны ны зіліссіз аз ө қ ң ү м лшеріні зі а за ны ор та лы ж йке ж йесіне, ө ң ө ғ ң қ ү ү ор аныш статусына, к зге кері сер етеді, к ру, есте қ ғ ө ә ө са тау абілетін т мендетумен атар жынысты қ қ ө қ қ органдарды ж не эм брионны дамып жетілуі мен ң ә ң ызметіне де теріс ы палын тигізеді. Ана р са ында ы қ қ құ ғ ғ эмбрионны электромагниттік ріс тол ындарына ң ө қ се зімталды ы ана а засына ара анда ана рлым жо ары ғ ғ қ ғ ғұ ғ екендігі, сонды тан ж кті йелдерді элек тромагниттік қ ү ә ң ріс аума ында за болуы н рестені туа біткен ө ғ ұ қ ә кеселдерге рын дыратыны ылыми т р ыда д лелденген. ұ ғ ә

Қорытынды Электромагниттік ріс-ол материяны згеше т рі ө ң ө ү болып табылады. Электромагниттік ріс адам мір ө ө с ретін ортада таби и ж не жасанды с улеллерін ү ғ ә ә ту ызады. ғ Электромагниттік ріс электр ж не магнит рісіні ө ә ө ң зара байланысынан туындайды. ө

Назарлары ыз а рахмет!!!ң ғ