Демікпелік жа дай: бронх демікпесіні ғ ң стамасы.

Демікпелік жа дай: бронх демікпесіні ғ ң стамасы. ұ Аурухана а дейінгі сатыда диагноз ою ғ қ ж не жедел ж рдем. ә ә Аурухана а дейінгі сатыда диагноз оюды ғ қ ң ж не жедел ж рдемні алгоритмі ә ә ң М. . к. , ЖМЖБ кафедрасыны ғ ң ассистен ті Зарубекова Назима Зарубековна

Ма ыздылы ы ң ғ Актуальность Бронх демікпесімен ауырушылды қ д ние ж зі бойынша 4 –тен 10 % — а ү ү ғ дейінгі халы та тарал ан қ ғ аза станда бронх демікпесіні Қ қ ң таралуы р –т рлі м ліметтер ә ү ә бойынша 0, 2 -ден 8, 1 %- а дейін ғ Балалар арасында б л к рсеткіш ұ ө шамамен 10 % райды құ

Бронх демікпесіні лемде таралуың ә ■ : >10, 1 ■ : 7, 6— 10, 0 ■ : 5, 1— 7, 5 ■ : 2, 5— 5, 0 ■ : 0— 2, 4 ■ : стандартты м ліметтер жо ә қ

Бронх демікпесі: ма ызды ережелерң Бронх демікпесі – б л ұ тыныс жолдарыны ң созылмалы абынулы қ қ ауруы, о ан к птеген жасушалар мен жасушалы элементтер ғ ө қ атысады. . қ Созылмалы абыну қ бронх гиперреактивтілігіні ң дамуына алып келеді, ол айталанбалы қ ыс ыры ты сырылдармен, қ қ ентігумен, кеуде клеткасында ысылу сезімімен, сіресе т нде немесе та ерте болатын қ ә ү ң ң ж телмен сипатталады. Б л стама бронх обструкциясыны ө ұ ұ ң ай ынды ына байланысты згеріп т рады, жиі спонтанды немесе емдеу қ ғ ө ұ серінен айтады. Негізгі патогенетикалы механизм бронхтар ә қ қ гиперреактивтілігінде, шырыштарды гиперсекрециясы ж не бронх ң ә шырышты абатыны ісінуімен ж реді. қ ң ү абынулы ауру ретінде БД деген к з арас диагноз ою а, Қ қ ө қ қ ғ алдын-алу а ж не емдеуге сер етеді. ғ ә ә

Бронх демікпесі Бронхты шырышты абатыны ң қ ң ісінуі ж не ә шырышты гиперсекрециясы, бронхтар ң спазмы салдарынан дамитын т ншы у немесе ұ ғ тыныс алуды иындауы стамаларыны ң қ ұ ң кезе ділікпен дамуымен сипатталатын ауру ң Т ншы у стамасын негізге ала отырып д рігер ұ ғ ұ ә “бронх демікпесі” деген диагнозды аны тайды. қ

Тегіс бұлшықетті к жасушалар Эпителий Альвеолярлы Тосқауылдар Тегіс бұлшықетті к жасушалар дың жиырылуы Эпителийдің зақымдалуы/ е/слущивание эпителия Шырышт ың секреция сы, плазманы ң экссудац иясы Қабыну және ісіну. Бронхты ң алыпты қ са ылауы ңБронхты ң алыпты қ са ылауы ң Бронхоспазм Бронх демікпесі

Біріншілік иммунды жауап қ Иммунологиялы механизмге жылдам қ дамитын ж не жай дамитын т рдегі аса ә ү жо ары сезімталды ты аллергиялы ғ қ ң қ реакциясыны дамуы жатады. ң Аллергиялы абынуды қ қ ң иммунологиялы негізі болып қ С D 4+ Т-лимфоциттерді субпопуляция ң Тh 2 -жасушаларды б лігіне арай ң ө қ поляризациясы

Екіншілік иммунологиялы жауапқ Тh 2 -клеткалар аллергендік стимулдарды серінен ң ә интерлейкиндер (IL) — IL 3, IL 4, IL 5, IL 6, IL 10 ндіреді, оларды ө ң жалпы сері Ig. E-антиденелерді ә ң к п ндірілуімен к рінеді. ө ө ө кейін осы цитокиндерді серінен ң ә Ig. E-антидене тыныс жолдарына, мес жасушаларына , базофилдерге ж не эозинофилдерге жабысып ә алады.

ІШКІ ФАКТОРЛАР Генетикалы бейімділікқ Атопия Тыныс жолдарыны гиперреактивтілігі ң Жынысы лтты /н сілдік салты Ұ қ ә

СЫРТ Ы ФАКТОРЛАРҚ йдегі аллергендер Ү йдегі ша Ү ң Жануарларды аллергендері ң Таракандарды аллергены ң Са ырау ла тары ң құ қ Сырт ы аллергендер қ Пыльца Пассивті темекі шегу Активті темекі шегу Ауада ы поллютанттар ғ Сырт ы поллютанттар қ Мекемелерді поллютанттары ң • Респираторлы инфекциялар • Гигиеналы гипотеза қ • Паразитарлы инфекции • леуметтік-экономикалы Ә қ жа дайы ғ • Жан я рамыны саны ұ құ ң • Емд м ж не д рілер ә ә ә • Семіздік

БД озуын алып келетін ж не қ ә симптомдарыны са талуына себепші ң қ болатын факторлар йдегі ж не сырт ы аллергендер Ү ә қ Мекмелерді поллютанттары ж не сырт ы ауада ы ң ә қ ғ поллютанттар Респираторлы инфекциялар Физикалы ж ктеме ж не гипервентиляция қ ү ә Ауа райыны б зылысы ң ұ К кірт тоты ы ү ғ Т а амдар, т ғ а амды оспалар, д рілік заттар ғ қ қ ә Шектен тыс эмоциональді ж ктемелер ү Темекі тарту (активті ж не пассивті) ә Ирританты ( йдегі аэрозолдер, бояуларды иісі) ү ң

Шифр МКБ-10: J 45 — Демікпе. J 45. 0 – Аллергиялы компоненті бар қ демікпе J 45. 1 –Аллергиялы емес демікпе қ J 45. 8 – Аралас демікпе J 45. 9 – На ты ойылма ан демікпе қ қ ғ J 46 — Демікпелік статус

Жіктелуі Т рі: ү атопиялы қ инфекционды-аллергиялы қ аралас Ауру а ымы: ғ Интерметтирленген (эпизодты) Персистирленген ( немі) ү

ЖІКТЕЛУІ Ауырлық сатылары : 1 саты – интерметирленген БД 2 саты – же іл персистирленген БД ң 3 саты – орташа ауырлы ты персистирленген БД қ 4 саты – ауыр персистирленген БД Аура кезе і: ң – ршуі ө – ремиссия

ЖІКТЕЛУІ Ба ылану де гейіне байланысты: қ ң ба ыланатын қ жартылай ба ыланатын қ ба ыланбайтын қ Ауруды ас ынуы: ң қ – кпелік ж рек ө ү – созылмалы кпе эмфиземасы ө – пневмосклероз; – кпені сегментарлы немесе полисегментарлы ө ң ателектазы – эмфизема – спонтанды пневмоторакс – демікпелік статус – неврологиялы ас ынулар қ қ

Бронх демікпесі ба ылануыны қ ң критерилері GINA 2006 www. ginasthma. org. Тек ана *5 жастан кіші балаларда қ ** рбір ршуі емні тиімділігін айта арастыруды ажет етеді Ә ө ң қ қ қ ***Аны тама бойынша ршу бол ан апта – б л апта ба ыланбайтын БД қ ө ғ ұ қ Сипаттамасы Ба ыланатын БД қ (атал анны ғ ң барлы ы) ғ Жартылай ба ыланатын БД қ ( 1 аптада кез келген бір к рінісіні болуы) ө ң Ба ыланбайтын БД қ К ндізгі симптомдары ү Жо (аптасына қ ≤ 2 эпизод) Аптасына > 2 эпизодтан аз Кез келген аптада жартылай ба ыланатын БД 3 қ немесе одан да к п ө к ріністеріні болуы ө ң немесе…Белсенеділікті ң шектелуі Жоқ Бар — кез келген ай ынды та қ қ Т нгі симптомдар/ БД ү салдарынан оянып кету Жоқ Бар «Жедел ж рдем» ә д рілерін ажет ету ә қ Жо (аптасына қ ≤ 2 эпизод) аптасына > 2 эпизод кпе ыземті (ДШШЖ Ө қ (ПСВ) немесе ФДШК (ОФВ 1 )) * алыптыҚ жа сы к рсеткіштен қ ө немесе болу керек < 80% ршу Ө Жо қ Со ы бір жылда ≥ ңғ 1 рет ** … ауру ршіген кез ө -келген апта * **

Диагностикасы 1. Клиникалы диагностикасы (т ншы у қ ұ ғ стамасы) ұ 2. Лабораторлы диагностика (Ж А ж не м рын Қ ә ұ б лінісінен эозинофилия, скарификациялы ө қ сынама, Ig E , арнайы Ig. E , иммунограмма) 3. Сырт ы тыныс ызметін ба алау (спирограмма – қ қ ғ ФТШК (ОФВ 1), ТШШЖ ( ПСВ) 4. Пикфлоуметрия

Демікпе – диагностикалы критерилеріқ кпедегі ыс ыры ты сырылдар ж не/немесе Ө қ қ ә Ентігу, сіресе т нде/та атып ал анда немесе ә ү ң қ ғ стама т різді а ыры аз б лінетін ж телмен ж не Ұ ә қ қ қ ө ө ә т мендегі кез-келген симптомдармен бірге: ө Бронх обструкциясыны айтымдылы ы (ДШШЖ ң қ ғ 60 л/мин немесе бронхолитикпен (ОФВ 1 ) ФТШК 15% немесе ТШШЖ (ПСВ) к нделікті мониторингте ( ү > 15%) Суы ауамен демал анда, физикалы ж ктемені қ ғ қ ү орында анда, ша -тоза дарды , аллергендік серлер ғ ң ң ң ә ж не т. б. мен респираторлы симптомдар арасында ы ә ғ байланыс.

БД диагнозы болуы мүмкін, егер: ФТШК (( ОФВ 1) қалыпты көрсеткіштен* <12% 0 1 2 3 Көлемі, л *должные значения ОФВ 1 и других показателей функции легких зависят от пола, возраста и роста (см. специальные таблицы)Демікпе диагностикасы. Спирометрия.

Демікпе диагностикасы. Пикфлуометрия • Тыныс шы аруды ғ ң шы ды к лемі ң қ ө (Пиковая объемная скорость выдоха ( PEF, ПСВ — л/мин)) 1 секундта форсирленген тыныс шы ару к лемімен ғ ө корреляцияланады ( FEV 1, л/сек ) • алыпты жа дайда Қ ғ PEF т уліктік ә ауыт уы қ 20%

Бронх демікпесі стамасыны ауырлы ын ұ ң ғ ба алау критерииі ғ Белгілері Признаки Же іл ң Орташа ауырлы та қ Ауыр Status asthmaticus Физикалы қ белсенділігі Са тал ан қ ғ Шектелген Кенет т мендеген, ө м жб рлік жа дай ә ү ғ Кенет т мендеген ө немесе болмайды Разговорная речь Сохранена Ограничена, произносит отдельные фразы Речь затруднена Отсутствует Есті жа дайы ң ғ згермеген, кейде Ө оз ышты қ ғ қ оз ышты Қ ғ қ оз ышты , рей, Қ ғ қ ү “тынысты д рбеле ” қ ү ң (дыхательная паника) Есінен адас ан, қ коматозды жа дай қ ғ Тыныс жиілігі* алыпты немесе Қ алыптыдан 30%- а қ ғ дейін жиілеген. Ай ын экспираторлы қ ентігу алыптыдан қ 30 -50%- а дейін ғ жиілеген. Кенет ай ын қ экспираторлы ентігу алыптыдан қ 50%- а дейін. ғ Тахипноэ немесе брадипноэ осымша б лшы Қ ұ қ еттерді атысуы, ң қ мойындыры қ ш ырыны ұңқ ң тартылуы Ай ынды ы азда ан қ ғ ғ Ай ын қ Кенет ай ын қ Парадоксальді торако-абдоминальді тыныс Ыс ыры ты тыныс қ қ Тыныс шы аруды ғ ң ая ында бай алады ғ қ Ай ын қ Кенет ай ын қ “ Мыл ау кпе” тыныс қ ө шуыны болмауы ң ТШШК (ПСВ%) алыпты немесе қ нау аста ы е жа сы қ ғ ң қ к рсеткіші ө ** 70 -90% 50 -70% 50% аз Пульс жиілігі* Жиілеген Тез жиілеген Брадикардия ФТШК 1 , ТШШК (ОФВ 1 , ПСВ*) алыптыдан % немесе қ нау аста ы е жа сы қ ғ ң қ к рсеткіші ө ** 80% арты қ 60 -80% 60% аз S а. О 2 алыпты жа дайда Қ ғ >95% 90 -95% <90%

Салыстырмалы диагноз Белгілері БД СОБ Аллергия Т нә Т н емес ә Ж тел ө стама т різді Ұ ә немі, демелілігі Ү ү рт рлі ә ү Ентігу Экспираторлы ентігу стамасы ұ немі, ай ындылы Ү қ қ Постоянная, без резких колебаний выраженности ФТШК 1(ОФВ 1) т уліктік згерісі ә ө алыптыдан 15% қ арты қ алыптыдан 10% аз Қ Бронх обструкциясы айтымдылы т н, Қ қ ә кпе ызметіні ө қ ң демлеі т рде ү ү нашарлауы жо қ айтымдылы т н Қ қ ә емес, кпе ызметіні ө қ ң демелі т рде ү ү нашарлауы т н ә анда ы, Қ ғ а ыры та ы қ қ қ ғ эозинофилия Т н ә Т н емесә

Бронх демікпесі (БД) ж не ә кпені созылмалы обструктивті ауруы ( СОА) ө ң Ө Демікпе – тыныс жолдарыны ң созылмалы абыну ауруы, о ан қ ғ мес клеткалар мен эозинофилдер, Т лимфоциттер атысады. Б л абыну қ ұ қ айталанбалы қ ыс ыры ты қ қ сырылдармен, ентігумен, кеуде клеткасында ысылу сезімімен, қ т нде немесе та ерте болатын ү ң ң ж телмен сипатталады. Ол ө жайылмалы жартылай айтамды обструкциямен қ ж реді. ү СОА – айтамсыз ауа Ө қ а ымыны шектелуімен ғ ң сипатталатын ауру, толассыз демелі сипатта болады ү ж не кпе тініні рт рлі ә ө ң ә ү патогенді б лшектермен ө ж не газдардан тітіркенуіне ә байланысты патологиялы қ абыну реакциясымен қ ша ырылады. қ

БД мен СОА арасында ы айырмашылы тарӨ ғ қ К ріністері ө Демікпе С ХОБЛӨ Ауруды басталуы жас ң кезде Жиі Еш ашанда қ Пуруды кенеттен ң басталуы Жиі Сирек Анамнезінде темекі шегуі Сирек немі Ү Аллергия Жиі Сирек стама т різді ж тел Ұ ә ө Жиі Кейде Продуктивті ж тел ө Сирек немі Ү Бронх обструкциясыны ң вариабелдігі немі Ү Сирек Бронх обструкциясыны ң айтымдылы ы қ ғ немі Ү Сирек Гиперреактивность немі Ү Сирек

Бронх демікпесін емдеуге арнал ан д рілік заттарғ ә Жоспарлы т рде емдеуге ү (базистік ем) ИГКС – ингаляциялы қ кортикостероидтер, ГКС- пероральді глюкокортикостероидтар за уа ыт сер ететін Ұ қ қ ә бета 2 -агонистер Мес клеткаларын т ра тандыр ыштар ұ қ ғЖедел медициналы қ ж рдем к рсетуге ә ө • ыс а уа ыт сер Қ қ қ ә ететін бета 2 -агонистер • Антихолинергиялы заттар қ • Теофиллиндер

Бронх демікпесі стамасын емдегенде д рігер бірнеше ұ ә жалпы принциптерді станады: ұ Нау асты арап тексергенде стаманы ауырлы д режесін, қ қ ұ ң қ ә ТШШК (пикфлоуметр бол ан жа дайда) ба алауы ажет ғ ғ ғ қ М мкіндік болса себепші-ма ызды аллергендер немесе ү ң триггерлермен байланысты шектеу керек. Анамнезы бойынша б рын ал ан емін с рау: По данным ұ ғ ұ анамнеза уточнить ранее проводимое лечение: бронхоспазмолитикалы заттар, абылдау жолдарын, м лшерін қ қ ө ж не абылдау за ты ын; со ы абылда ан уа ытын; ж йелі ә қ ұ қ ғ ңғ қ ү глюкокортикостероидтарды абылдайтынне абылдамайтынын қ қ аны тау қ Ас ынуларын аны тау (пневмонияны, ателектазды, қ қ пневмоторакс ж не т. б. ) ә стаманы ауырлы д режесіне байланысты жедел ж рдем Ұ ң қ ә ә к рстеу ө Емні тиімділігін ба алау (ентігу, ЖЖЖ, А , ң ғ ҚҚ ТШШК>15% суін) ө

Д ріні та дау, м лшері ж не енгізу жолдарыә ң ө ә БД ршуі кезінде ө жедел ем к рсетуді жа аша ө ң ң к з арасы бойынша тек келесі д рілік топтарды ө қ ә олдану а болады: қ ғ 1. ыс аша уа ыт сери ететін селективті қ қ қ ә бета-2 -агонистерді адренорецепторлары ң (сальбутамол, фенотерол) 2. Холинолитикалы заттар (ипратропиум бромид); қ оларды осарлан ан д рісі беродуал (фенотерол ң қ ғ ә + ипратропиум бромид) 3. Глюкокортикоидтар 4. Метилксантиндер

Небулайзер – б л ұ с йы заттарды ұ қ аэрозольге айналдыру а ғ арнал ан рыл ы ғ құ ғ

Бронх демікпесіні стамасы кезіндегі ң ұ жедел ж рдем ә БД же іл ж не орташа ауырлы та ы стамалар ң ә қ ғ ұ кезінде : Бета-2 -агонистер (беротек, сальбутамол), М-холинолитиктер (атровент) немесе осарлан ан қ ғ д рілер (беродуал) м лшерлеп беретін аэрозольді ә ө ингалятор к мегімен немесе небулайзер ар ылы. ө қ М лшерлеп беретін аэрозольді ингалятор немесе ө небулайзер болма ан жа дайда 2, 4% эуфиллин ғ ғ ерітіндісін 10, 0 (балалар а 1, 0 мл\жасына с йкес ғ ә есебімен) натрия хлоридті изотоникалы ң қ ерітіндісіне араластырып береміз, к ктамыр а баяу ө ғ

БД ауыр стамасы кезінде : ұ БД же іл ж не орташа ауырлы та ы ң ә қ ғ стамасын емдеген сия ты ұ қ Преднизолон 60 -90 мг (балалар а 2 -3 ғ мг\кг салма ына) к/т немесе б/е ғ Оксигенотерапия маска ар ылы немесе қ м рынды катетер ар ылы ұ қ қ Глюкозо-т зды ерітінділермен ұ қ инфузионды ем Жедел аурухана а жат ызу ғ қБронх демікпесіні стамасы кезіндегі ң ұ жедел ж рдем ә

АУРУХАНА А ЖАТ ЫЗУ А К РСТЕКІШТЕРҒ Қ Ғ Ө • БД ауыр ршуі ө • демікпелік статус • ж йелі глюкокортикостероидтарды за ү ұ қ уа ыт олдану немесе оны абылдауды қ қ қ то тат анына к п уа ыт болма ан жа дайда қ қ ө қ ғ ғ • Со ы жылда бірнеше рет ар ынды емдеу ңғ қ қ б лімшесінде жат ан нау астар ө қ қ • БД емдеу жоспарын стама ан нау астар ұ ғ қ

Бронх демікпесін емдеуде ОЛДАНУ А БОЛМАЙТЫН Д РІЛІК Қ Ғ Ә ЗАТТАР : Психотроп т ы д рілер ә Орталы миорелаксациялы сері бол анды тан қ қ ә ғ қ тыныс орталы ын тежейді ғ Наркоти калы қ анальгетик тер Тыныс орталы ын тежейдіғ 1 сатыда ы ғ антигистамин дік заттар а ыры ты т т ырлы ын жо арылату ар ылы Қ қ қ ң ұ қ ғ ғ қ бронхобструкциясын к шейтеді, гистаминге ү ара анда димедролды қ ғ ң Н 1 -гистамин дік рецепторлар а састы ы те т мен, ғ ұқ ғ ө ө рецепторлармен байланыс аннан кейін гистамин қ б лініп шы пайды, оны тек ана алдын-алу ө қ ң қ сері болады, гистамин бронх демікпесі ә стамасыны патогенезінде лкен роль ұ ң ү ат армайды. қ К п м лшерде гидратация ө ө Тиімділігі д лелденбеген, тек ана терлеу ә қ ар ылы ж не эуфиллиннен кейін диурезді қ ә ң жо арылауына байланысты жо ал ан ғ ғ ғ с йы ты ты орнын толтыру ма сатында ұ қ қ ң қ адекватты регидратация к рсетілген ө Стероидты емес абыну а қ ғ арсы заттар (аспирин) қ “ аспириндік ” демікпе кезінде арсы к рсеткіш қ ө болып табылады, себебі аспиринді абылдай қ алмайды (непереносимость)

Назарлары ыз а рахметң ғ !