Дәріс тақырыбы: « Өндірістің шығындары

Дәріс тақырыбы: « Өндірістің шығындары және өнімге баға тағайындау» The Costs of Production Copyright © 2001 Harcourt, Inc. Все права защищены. К запросам о разрешении сделать копии любой части работы нужно отправить по почте: Отдел разрешений, издатели колледжа Харкурта, 6277 Си Харбор-Драйв, Орландо, Флорида 32887 -6777. Chapter 13

Өндіріс шығындары The Costs of Production

Фирманың мақсаты Фирманың экономикалық мақсаты пайданы барынша көбейту болып табылады.

Жалпы табыс, жиынтық шығындар және фирманың пайдасы Жалпы табыс – фирма өзі шығарған өнімдерін сатқаннан түскен ақша сомасы. u. Жиынтық шығындар- фирманың өндірісте қолданатын қорларды сатып алуға жұмсаған ақша сомасы.

Айқын және айқын емес шығындар (Explicit and Implicit Costs) Фирманың шығындары келесілерден тұрады. Айқын (эксплициялық) шығындар – өндіріс факторларына тікелей ақша шығындарын тартады. Айқын емес(имплициялық) шығындар – тікелей ақша шығындарын тартпайды.

Фирманың пайдасы (A Firm’s Profit) Фирманың пайдасы – жалпы табыс пен жиынтық шығындардың айырмасы Пайда= Жалпы табыс – Жиынтық шығындар Profit = Total revenue - Total cost

Фирманың шығындары балама шығындар ретінде (Costs as Opportunity Costs) Фирманың шығындары –өнімдер мен қызметтер шығаруға жұмсалатын барлық балама шығындар болып табылады.

Экономикалық пайда мен бухгалтерлік пайда арақатынасы (Economic Profit versus Accounting) Profit

Пайданың экономикалық және бухгалтерлік түсінігі Экономический взгляд Бухгалтерский взгляд на прибыль фирмы Экономическая прибыль Бухгалтерская прибыль Имплицитные Доход затраты Доход Общие альтерна Эксплицитные тивные Экцплициттные затраты издержки затраты

Наубайхананың өндірістік функциялары және жиынтық шығындары Жұмыс Өндіріс Еңбектің Жабдықт Еңбек Өндірістің шылар көлемі маржина арға күшіне жиынтық саны лды шығындар, шығындары, $ өнімі ар, $ $ 0 0 30 0 30 50 1 50 30 10 40 2 90 30 20 50 30 3 120 30 60 20 4 140 30 40 70 10 5 150 30 50 80 5 6 155 30 60 90

Өндірістік функция (The Production Function) Өндірістік функция дегеніміз– қолданылатын қорлардың мөлшері мен өндірістің көлемінің арасындағы тәуелділік.

Шекті (Маржиналды) өнім (Marginal Product) Маржиналды өнім дегеніміз- жұмысшылардың саны бір адамға ұлғайғандағы, өндірістің көлемінің өзгеруі.

А) Өндірістік функция. . . Өндірістің көлемі 150 Өндірістік функция 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1 2 3 4 5 Жұмысшылардың саны

Маржиналды өнімнің азайуы u Өндірістік функцияның қисауы (наклон) әрбір жұмысшыны жалдағандағы өндірістің көлемінің өзгеруіне тең. u Сондықтан маржиналды өнім өндірістік функцияның қисауымен өлшенеді. u Наубайхананың жұмысшыларының санының артуымен маржиналды өнім азаяды және өндірістік функция жазық болады.

Өндірістік функциядан жиынтық шығындыр қисығына (From the Production Function to the Total-Cost Curve) u Фирманың өнім шығаруының көлемі мен тауарына баға тағайындау туралы шешімі келесі тарауларда қарастырылатын мәселелер. u Өндіріс көлемі мен жиынтық шығындардың арасындағы тәуелділік графигі жиынтық шығындардың қисығы деп аталады.

Эленнің найбайханасының жиынтық шығындар қисығы

Жиынтық шығындар қисығы. . . Total Cost Жиынтық шығындар $80 қисығы 70 60 50 40 30 20 10 0 20 40 60 80 100 120 140 Quantity of Output (cookies per hour)

Өндірілген өнім көлемінің өзгеруіне байланысты: Шығындардың түрлері (The Various Measures of Cost)

Тұрақты шығындарға (fixed costs FC) — осы мерзімде өндіріспен өткізудің көлемі мен құрамына байланысты емес шығындар. Тұрақты шығындардың Т ұрақтыға жататын шығындар: графикалық бейнесін облигациялык, заем абсцисса бөлігіне міндеттемелеріне параллельді түзу сызық сәйкес төлемдер , ренталы көрсетеді. төлемдер, ғимараттармен жабдықтардың ам ортиз циялық төлемінің бір бөлшегі, сақтандыру жарналары, фирманың жоғары дәрежелі басқарушылары еңбек ақысы. Тұрақты шығындарды бастапқы (старттық) және қалдық (қалған) шығындар деп екі топқа бөлуге болады.

Өзгермелі шығындарға (vаriable costs — VC) осы берілген мерзімде өнімді өндіру мен өткізу мөлшерімен жалпы көлемітікелей байланысты шығындар жатады: Өзгермелі шығындарға жалақыға, шикізатқа, отынға, қуатқа, көлік қызметтеріне жұмсалатын шығындар. Өнім тіпті өндірілмесе де тұрақты шығындар өтелуі қажет. Ол шығындарды фирма өндіріс көлемін өзгерте отырып болжай алады. Өзгермелі шығындар 3 түрге бөлінеді: Пропорционалды өзгермелі шығындар - егер көлемі мен шығындарының өзгерісіне пара-пар келсе қалыптасады. Дегерессивтік өзгермелі шығындар – шығындардың салыстырмалы өсуі өндіріс көлемінің салыстырмалы көбеюінен аз болған жағдайда қалыптасады. Прогрессивтік өзгермелі шығындар - өзгермелі шығындардың өсуі өндіріс көлемінен артық болған жағдайда орындалады.

Кәсіпорынның жалпы шығыны (ТС) Family of Total Costs u Тұрақты шығындар (Total Fixed Costs (TFC)) u Өзгермелі шығындар(Total Variable Costs (TVC)) u Кәсіпорынның жалпы шығыны (ТС) (Total Costs (TC)) тұрақты және өзгермелі шығындарының қосындысынан тұрады. TC = TFC + TVC

Лимонад киоскісінің шығындарының түрлері Көлемі Жалпы шығындар. Тұрақты шығындар Өзгермелі шығындар 0 $ 3. 00 $ 0. 00 1 3. 30 3. 00 0. 30 2 3. 80 3. 00 0. 80 3 4. 50 3. 00 1. 50 4 5. 40 3. 00 2. 40 5 6. 50 3. 00 3. 50 6 7. 80 3. 00 4. 80 7 9. 30 3. 00 6. 30 8 11. 00 3. 00 8. 00 9 12. 90 3. 00 9. 90 10 15. 00 3. 00 12. 00

Өндірістің тиімділігін және табыстылығын анықтайтын шығындар (Average Costs) Орташа жалпы шығындар АТС — бұл шығарылған өнімнің бірлігіне жұмсалатын жалпы шығындар: АТС = TC / Q Осыған сәйкес орташа тұрақты және орташа өзгермелі шығындар есептеледі.

Орташа шығындардың түрлері (Family of Average Costs) u. Орташа тұрақты шығындар (AFC) u. Орташа өзгермелі шығындар (AVC) u. Орташа жалпы шығындар (ATC) ATC = AFC + AVC

Орташа шығындардың түрлері (Family of Average Costs)

Family of Average Costs Quantity AFC AVC ATC 0 — — — 1 $3. 00 $0. 30 $3. 30 2 1. 50 0. 40 1. 90 3 1. 00 0. 50 1. 50 4 0. 75 0. 60 1. 35 5 0. 60 0. 70 1. 30 6 0. 50 0. 80 1. 30 7 0. 43 0. 90 1. 33 8 0. 38 1. 00 1. 38 9 0. 33 1. 10 1. 43 10 0. 30 1. 20 1. 50

Шекті (Маржиналды) шығындар МС (Marginal Cost)

Жалпы шығындардың қисығы. . . $16. 00 Жалпы $14. 00 шығындар қисығы $12. 00 $10. 00 Total Cost $8. 00 $6. 00 $4. 00 $2. 00 $0. 00 0 2 4 6 8 10 12 Quantity of Output (glasses of lemonade per hour)

Орташа және шекті шығындар. . . $3. 50 $3. 00 $2. 50 MC $2. 00 Costs $1. 50 ATC AVC $1. 00 $0. 50 AFC $0. 00 0 2 4 6 8 10 12 Quantity of Output (glasses of lemonade per hour)

Шығындар қисығы және олардың формалары(Cost Curves and Their Shapes) 1. Шекті (Маржиналды) шығындар (МС) (Marginal Cost) — бұл өнімнің қосымша бірлігін өндіру үшін қажет қосымша шығындар. 2. Шекті (Маржиналды) шығындардың ұлғайуы: Өндірістің ұлғайуымен шекті (маржиналды) шығындардың ұлғайады. 3. Сондықтан өндірістің көлемі үлкен болған сайын тағы да қосымша бір стакан лимонадты шығару үлкен шығындарды талап етеді 4. (Егер өнімнің қосымша бірлігі оның сату бағасынан арзан түссе, онда шекті шығындар өнімнің бағасымен тендескенше, фирма өндірісті кеңейте береді)

Шекті (Маржиналды) шығындар (МС) қисығы $2. 50 MC $2. 00 $1. 50 Costs $1. 00 $0. 50 $0. 00 0 2 4 6 8 10 12 Quantity of Output (glasses of lemonade per hour)

Шекті (Маржиналды) шығындар (МС) қисығы Жалпы шығындардың қисық сызығы — U тәрізді форма алады, ( орташа жалпы шығындар өндіріс көлемі өскен сайын азаяды 5 стаканға дейін, егер Телма 6 стаканды сатканда жалпы шығындар өсе бастайды, өзгермелі шығындар 4, 80 болып өсе бастайды) U тәрізді форманың ең төменгі нүктесіорташа жалпы шығындарлың ең азайғаны, бұл өндіріс масштабының өсуі табыстылықты өсіретін масштабтың эффектісімен байланысты, 5 пен 6 стаканның ортасы

Орташа шығынның қисығы $3. 50 $3. 00 $2. 50 Total Costs $2. 00 $1. 50 ATC $1. 00 $0. 50 $0. 00 0 2 4 6 8 10 12 Quantity of Output (glasses of lemonade per hour)

Орташа шығынның қисығы мен шекті (маржиналды) шығындар қисығының өзарабайланысы $3. 50 $3. 00 $2. 50 MC $2. 00 Costs $1. 50 ATC $1. 00 $0. 50 $0. 00 0 2 4 6 8 10 12 Quantity of Output (glasses of lemonade per hour)

Шекті (маржиналды) шығындар қисығы мен орташа шығынның қисығының өзарабайланысы Шекті (маржиналды) шығын орташа жалпы шығынның төмен болғанға дейін орташа жалпы шығын азайа береді. Шекті (маржиналды) шығын орташа жалпы шығынның артық бола бастағанда орташа жалпы шығын көбейе бастайды. Шекті (маржиналды) шығындар қисығы орташа шығынның қисығын олардың ең төменгі мәнінде қиылысады. Неге? Осы қиылысқан нүкте орташа шығынның қисығын олардың ең төменгі мәні

Зейін қойып тыңғаңыздарға рахмет!