Чарльз Роберт Дарвин Charles Robert Darwin Чарльз

Чарльз Роберт Дарвин (Charles Robert Darwin)

Чарльз Роберт Дарвин (12 февраля 1809 — 19 апреля 1882) Чарльз Роберт Дарвин (ағылш. Charles Robert Darwin; 1809 - 1882) - ағылшын натуралисті, оның табиғи сұрыптау теориясы биологиялықкөптүрліліктің пайда болуының революциялық негіздемесін берді. Дарвин идеялары «Түрлердің шығу тегі туралы» (1859) еңбегінде жарық көрді. Оның түрлердің біртіндеп эволюциялық дамуы туралы идеяны білдіретін ғылыми тәсілі кең таралды және, сонымен бірге, алғашында өшпенділікпен қарсы алынды, әсіресе, шіркеумен.

Чарльз Дарвин

Рис. 1 Дарвин 60 лет Рис. 2 Дарвин 72 года (в Дауне)

Ч. Р. Дарвин дәрігер отбасында дүниеге келген. 1831 жылы натуралист ретінде «Бигль» кемесіде 5 – ші жазғы экспедициясына қатысты. Экспедицияның басты мақсаты - Оңтүстік Американың топографиялық суреттері еді. Экспедиция Чили, Галапагос, Таити аралдарынан. Жаңа Зеландия, Тасмания мен Оңтүстік Америкадан өтті. Галапагос аралдарында сол жерлердің флорасы мен фаунасының материктікінеұқсастығы Дарвиннің назарын аударды. Осы мысал түрлердің өзгере алатындығын дәлелдеді. Англияға қайтқаннан кейін Дарвинкөгершіндер мен басқа да үй жануарлардың сұрыпталуымен айналысты. Одан соң ол Т. Мальтустың шығармаларын зерттеген. Дарвин сол шығармалардағы ойларды тірі табиғатқа пайдаланды. Оның тұжырымы бойынша жануарлардың жоғары репрадуктифтік потенциалына қарамастан табиғи популяциялардың саны тұрақты болады. Түрлердің өзара бәсекелестік, күреске шыдамды, бейімделгіш түр ғана көп ұрпақ қалдыра алады. 1858 жылы тура сондай тұжырымға А. Р. Уоллес те келді. Бұны Ч. Лейльдің жұмыстары дәлелді. Ол прогрессивті өзгерістердің полеонтологиялық материалдарда болатынын көрсетті. Дарвин мен Уоллес Лондондағы Линнеевтік отырысқа докладпен шықты. Ал 1859 жылы Дарвин өзінің негізгі шығармасын - « Табиғи сұрыпталу арқылы өмірдің пайда болуы » жарыққа шығарады. {

Антропологиялық проблемаларға тікелей қатысы бар Дарвиннің екі шығармасы бар. Олар : «Адамның шығу тегі және жыныстық тандау» (1871 ж) мен « Адам мен жануарлардын мінез – құлықтары » (1872 ж). Осы жұмыстар Ч. Дарвиннің жалпы теориясын адамның шығутегі проблемаларын шешуде қолдануды ұсынады. Дарвиннің теориясында « адам маймылдан шықты» деп тұжырымдады. Дарвинизмнің ең басты қателігі оның “өмір – бұл күрес” дейтін ілімі. Осы ілім анағұрлым күшті әрі сол ортаға бейімделген органикалық заттар мен ағзаларға қолдануға жарамды, өйткені күшті әлсізді табанына басып жаныштап отыруы тиіс. Бірақ бұл идеяны адамдарға қатысты қолдануға болмайды. Дарвинге жүгінсек, “артықшылықты раса” өмір сүру күресінде жеңіске жетуі тиіс. Оның ойынша олар еуропалық ақ адамдар да, ал африкалықтар мен азиялықтар бұл күресте жеңіліс табуы керек. Ол тіпті бұлар көп кешікпей құрып кетеді деген тұжырым жасайды. Мысалы Дарвин былай деп жазады: “Тек ғасырлармен ғана өлшеуге болатын алдағы аз уақыттың ішінде өркениетті раса оларды сөз жоқ құртып тынады, ал бұдан кейін әлемдегі жабайылардың бәрін жояды. Сонымен бірге антропоморфтымаймылдар “яғни маймылдың адамға айналу сатысындағылар” да құртылып жіберіледі.

Адам мен оның жақын тектері арасындағы алшақтық жедел қарқынмен ұлғая түседі, өркениетті адамдар мен жабайылар арасындағы айырмашылық мысалы Кавказ халықтары мен гиббондар арасындағы сияқты алшақтайды, қазіргі кезде ол негр немесе автралиялықтар мен гориллалар арасындағыдай сипатта”. Міне, атағы әлемге әйгілі ғалымның сөзі осындай. Дарвиннің өз теориясын жасау кезінде идеялық “серпілісті” сол кездегі зиялылар ортасында кеңінен танымал болған британдық экономист Томас Мальтустың кітабынан алғандығы белгілі. Ол жер бетіндегі адамдар саны өте көп, олардың көбеюінің жолын кесу қажет дейді. “Соғыс, аштық және жұқпалы аурулар сияқты алапаттар халықтың санын азайтуға қажетті механизм болып табылады, өйткені адамдардың белгілі бір бөлігі, басқаларының жақсы өмір сүруі үшін өлуі тиіс. Тек осындай “(үздіксіз) перманентті соғыстың” нәтижесінде ғана адамзат өмір сүре алады”, – деп санайды Мальтус. Дарвин үздіксіз шиеленісті ауқымы зор табиғи құбылыс ретінде қарастырады. Бұл тіршілік үшін күресте әрқашан күштісі және жағдайға анағұрлым жақсы бейімделгені жеңіске жетеді, ал бұл тек солар өмір сүруге құқылы, өйткені осы заң табиғаты тұрғы¬сынан өзін ақтай алады деп мәлімдеуі содан. Өнегелік құндылықтар мен рухани жетілу оның іштен шыққан “шұбар жыланы” — “өмір сүру үшін күрес” идеясының басты жауы болды

Детство и отрочество Дарвиннің әкесі Дарвина анасы – Роберт Дарвин – Сусанна Дарвин Дом д-ра Роберта Дарвина, где родился Ч. Дарвин.

{ Дарвиннің әйелі – Эмма Дарвин Ч. Дарвиннің в Доундагы уйі

Дарвиннің Вестминстерском аббатсттагы жерлеуі

Вестминстерское аббатство

Дарвин мен Уолестің теориясы Tүrlerdiң kelip шıғwı kitabının' 1859 -jılg'ı nusqası Қандай да болмасын тірі организмдерге өзгергіштік тән. Барлық тірі организмдерге көп мөлшерде ұрпақ қалдыруға бейім келеді. Бірақ табиғатта осынша көп мөлшерде ұрпақ дамып жетілмейді. Өйткені олардың басым көпшілігі қоректің, судың, жарықтың жетіспеушілігінен т. б. себептерден тіршілігін жояды. Организмдердің шексіз көбеюге бейімділігі мен кеңістік және тіршілік ресурстарының арасындағы қарама – қайшылық тіршілік үшін күресті туғызады. Тұқым қуалайтын өзгергіштігі бар даралар тіршілік еткен орта жағдайларына бейімделіп, ал ондай өзгергіштігі жоқтары жойылып отырады (табиғи сұрыпталу ). Түрлердің көбейіп, ұрпақ қалдыруы – пайдалы өзгерістердің организмде ұрпақтан – ұрпаққа беріліп бекітілуі. Осының нәтижесінде ұрпақ пен тектін арасында бірсыпыра алшақтық пайда болады.

Tүrlerdiң kelip шıғwı kitabının' 1859 -jılg'ı nusqası

Кемедегі «Бигль» саяхаты 1831 -1836 { Руко писн Капитан Роберт Фиц-Рой ый д невн ик Д а рвин а

{

{ Мегатерия - вымерший ленивец Галапагосские черепахи

Кешіккен жұмыстары q 1868 г. - Сочинение «Изменение животных и растений в домашнем состоянии» q 1871 г. - Чарльз Дарвин «Происхождение человека и половой отбор» , работа значительно дополнила его труд об эволюции

Дарвинизм - основная на учении Ч. Дарвина материалистическая теория происхождения и развития видов животных и растений путем естественного отбора, учение о законах развития живой природы.

Совпадение научных интересов Рис. 4 Альфред Р. Уоллес (1823— 1918) — английский естествоиспытатель, один из основоположников зоогеографии, создавший одновременно с Чарльзом Дарвином теорию естественного отбора.

«Предостерегаю щая окраска и маскировка» кн. А. Уоллеса «Дарвинизм. Изложение теории естественного отбора и некоторые из ее приложений» . (Уоллес, 1898)

Рис. 6 Дарвиновский Государственный музей — единственный в России скелет дронта, нелетающей птицы, некогда обитавшей на о. Маврикий и вымершей в 1680– 1690 гг.

Основные научные труды Дарвина 1839 г. – Путешествие натуралиста вокруг света на корабле «Бигль» 1842 г. – Зоология путешествия – ( участие в многотомной монографии) 1851 -54 г. г. – Усоногие раки 1859 г. – Происхождение видов… 1862 – Опыление у орхидных 1868 г. – Изменчивость животных и растений в одомашненном состоянии 1871 г. – Происхождение человека и половой отбор 1872 г. – Выражение эмоций у человека и животных 1876 г. – Действие перекрестного опыления и самоопыления в растительном мире.

Тыңдагандарынызга рахмет