аза стан Республикасыны Денсаулы Са тау МинистрлігіҚ қ

аза стан Республикасыны Денсаулы Са тау МинистрлігіҚ қ ң қ қ О т стік аза стан Мемлекеттік Фармацевтика Академиясы ң ү Қ қ Қоғамдық денсаулық сақтау-1 кафедрасы Орында ан: айназар П. Т ғ Қ Тобы: 504 — дс қ абылда ан: Серікбай С. С Қ ғ « аза стан Республикасында м гедектерді Қ қ ү леуметтік ор ау» . аза стан Республикасыны ә қ ғ Қ қ ң за ы. ң

www. themegallery. com Company Logo Жоспары: Негізгі б лімө Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер. Кіріспе . МҮГЕДЕКТІК КӨРСЕТКІШТЕРДІ САРАПТАУ 2. 1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МЕМЛЕКЕТТIК ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ 2 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҚАЗIРГі ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ АХУАЛ

Кіріспе Б гінде лемхал ыны 10%- ажуы ынм гедектер райды. Аны ыра ү ә қ ң ғ ғ ү құ ғ қ айтса , д ниеж зіндем мкіндігішектеулі 650 миллионадамбар. қ ү ү ү кінішкеорай, бізді елдедем гедектерсаныартат скен. Республика Ө ң ү ү бойынша 450000, албізді облыста 100 мы ажуы м гедекбар. Соны ң ңғ қ ү ң ішінде 18 жас атолма ан 15 мы балаесепкеалын ан. Б л қ ғ ң ғ ұ згеө елдерменсалыстыр андабіршамажа сык рсеткішбол анымен, к іл ғ қ ө ғ өң уантарлы жайемес. қ қ Шымкент алалы № 3 медициналы — леуметтіксараптама(М С) қ қ қ ә Ә б ліміні басмаманы. Парида ожабаеваны с зінес йенсек, облыста ө ң Қ ң ө ү м гедекбалаларды к пболуыны зсебептерідежо емес. Біріншіден, ү ң ө қ айма татуук рсеткіші тежо ары, екіншіден, заража ынтуыстар қ ө ө ғ ө қ арасынданекегет рушыларк п, шіншіден, ата-аналарарасында ұ ө ү созылмалы, туабіттіж негенетикалы ауруларды де гейіжо ары, ә қ ң ң ғ экологиялы жа дайды нашарлы ыменотбасыларда ы леуметтік қ ғ ң ғ ғ ә жа дайсебепболыпотыр. Салдарынаноблыстатуыл ан рбір шінші ғ ғ ә ү с битуабіттім гедек ә ү.

– М гедектік – медициналы ж не ү қ ә леуметтік проблема. М гедек ымы ә ү ұғ ересектер мен балаларда р алай ә қ т сіндіріледі. Я ни, ересектерде т рлі ү ғ ү аурулар мен жара ат алу салдарынан қ е бекке абілеттілігі т мендесе, не ң қ ө жо алса, балаларда о ыту мен ғ қ т рбиелеуге кедергі келтіретін ә шектеулер жатады. Б л шектеулерге ұ — бойыны спей алуы, а ыл-есіні ң ө қ қ ң дамымауы, танымды қ ойын-сауы ты рекеттер жасай қ қ ә алмауы жатады, – дейді Парида ожабаева. Қ

Дегенмен, азіргі медицина дамы ан ша та қ ғ қ т рлі туа бітті генетикалы ауруы бар ү қ балаларды миына, ж лынына, ж регіне, ң ұ ү дене буындарына ота жасау а болады. Р ғ Қ олданыста ы за намаларына с йкес, қ ғ ң ә м гедектік нау ас адамны денсаулы ына ү қ ң ғ т ра ты т рде функционалды ауыт улар ұ қ ү қ қ мен кемшіліктер бай ал ан жа дайда ана қ ғ ғ ғ белгіленеді. Я ни, нау ас м гедектік топ алу ғ қ ү шін жергілікті жерде кем дегенде 4 айдан ү кем емес уа ытта емдеу-о алту шараларын қ ң алуы тиіс. Содан кейін ана емдеу ғ мекемесіні жолдамасымен ң медициналы — леуметтік сараптама а келуі қ ә ғ керек. Алайда, нау астарды басым к пшілігі қ ң ө осы талаптарды орындамай, зіне м гедектік ө ү топ белгіленуін талап етеді.

2005 жылдан бастап 16 жас а дейінгі қ жас спірімдерге «м гедек бала» , ал ө ү 16 -18 жас аралы ында «І-ші топта ы ғ ғ м гедек-бала» , «ІІ-ші топта ы ү ғ м гедек-бала» , «ІІІ-ші топта ы ү ғ м гедек-бала» санаты бойынша ү м гедектік та айындалады. Маманны ү ғ ң берген м ліметіне с йенсек, О О ә ү Қ бойынша м ндай санатта ы балалар ұ ғ саны 2000 -нан асып жы ылады. ғ Медициналы — леуметтік қ ә сараптаманы ж мысы м гедектік топ ң ұ ү белгілеумен ана шектелмейді. ғ –

– Бізді ма ызды міндет-терімізді ң ң ң бірі-м гедектерді леуметтік ү ң ә т р ыда ор алуы мен о алту ұ ғ қ ғ ң шараларыны ойда ыдай ж зеге ң ғ ү асуын ада алау, – дейді бас маман. – қ ғ Б гінде рбір м мкіндігі шектеулі ү ә ү азамат пен м гедек-балаларды ү о алтуды жеке ба дарламасы ң ң ғ т зілген. Айта кетейік, ірімізде ү өң балалар санаториясы болма ан со , ғ ң балаларды емдеуге ж не сауы тыру а ә қ ғ м мкіндік болмай отыр. ү

аза стан Республикасыны м гедектердi Қ қ ң ү леуметтiк ор ау саласында ы мемлекеттiк ә қ ғ ғ саясаты: 1) м гедектiктi алдын алу а; ү ң ғ 2) м гедектердi леуметтiк ор ау а, соны ү ә қ ғ ғ ң iшiнде о алту а; ң ғ 3) м гедектердi о аммен етене ү ң қ ғ араласуына ба ыттал ан ғ ғ.

М гедектердi леуметтiк ор ау принциптерiү ә қ ғ аза стан Республикасыны м гедектердi леуметтiк ор ау Қ қ ң ү ә қ ғ саласында ы мемлекеттiк саясаты: ғ 1) за дылы , iзгiлiк, адам ы тарыны са талуы; ң қ құқ қ ң қ 2) леуметтiк ор ау а кепiлдiк берiлу, медициналы , леуметтiк ә қ ғ ғ қ ә ж не к сiптiк о алту а олжетiмдiлiктi амтамасыз ету; ә ә ң ғ қ қ 3) м гедектердi денсаулы са тау а, бiлiм алу а ж не ызмет ү ң қ қ ғ ғ ә қ т рiн, соны iшiнде е бек ызметi т рiн еркiн та дау а бас а ү ң ң қ ү ң ғ қ азаматтармен атар ол жеткiзуi мен те ылы болуы; қ қ ң құқ 4) мемлекеттiк органдарды м гедектердi ы тары мен за ды ң ү ң құқ қ ң м дделерiн ор ау ж нiндегi функцияларды ж зеге асыратын ү қ ғ ө ү о амды бiрлестiктермен ж не зге де йымдармен зара iс- имыл қ ғ қ ә ө ұ ө қ жасауы; 5) м гедектiк белгiсi бойынша кемсiтуге тыйым салу принциптерi ү негiзiнде ж ргiзiледi ү.

14 -бап. М гедектердi ы тары аза стан ү ң құқ қ Қ қ Республикасында м гедектер: 1) леуметтiк ү ә ор ау а, соны iшiнде о алту а, о ам а етене қ ғ ғ ң ң ғ қ ғ ғ араласу а; 2) леуметтiк инфра рылым ғ ә құ объектiлерiне кiрiп-шы уын амтамасыз етуге; ғ қ 3) а парат а ол жеткiзуiн амтамасыз етуге; 4) қ қ бiлiм алу а, ызмет т рiн, соны iшiнде е бек ғ қ ү ң ң ызметi т рiн еркiн та дау а; 5) аза стан қ ү ң ғ Қ қ Республикасыны за намасында белгiленген ң ң т ртiппен тегiн медициналы к мектi кепiлдiк ә қ ө ң берiлген к лемiн алу а ө ғ ;

6) к сiптiк даярлы а ж не айта даярлы а, е бек абiлетiн ә ққ ә қ ққ ң қ алпына келтiруге ж не ж мыс а орналасу а; 7) қ ә ұ қ ғ аза стан Республикасыны т р ын й за намасына с йкес Қ қ ң ұ ғ ү ң ә т р ын йге; 8) мемлекеттiк ж не зге йымдарда, ұ ғ ү ә ө ұ соны iшiнде денсаулы са тау, м дениет, байланыс, к лiк, ң қ қ ә ө ызмет к рсету саласында ы йымдарда бiрiншi кезекте қ ө ғ ұ ызмет к рсетiлуге; 9) м гедектердi шы армашылы қ ө ү ң ғ қ абiлеттерiн олдау а арнал ан ы тарын оса ал анда, қ қ ғ ғ құқ қ қ ғ аза стан Республикасыны Конституциясымен, аза стан Қ қ ң Қ қ Республикасыны бас а да за намалы актiлерiмен ң қ бекiтiлген леуметтiк-экономикалы ж не жеке басыны ә қ ә ң ы тары мен бостанды тарына толы ымен ие. құқ қ қ ғ

2 -1. Қолданылу мерзімі өткен құжаттар және (немесе) құжаттардың толық емес топтамасы ұсынылған кезде медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуден бас тартылады. 2 -2. Тұрмыс-тіршілік санаттарының біреуінің (өзіне өзі қызмет көрсетуге, жүріп-тұруға, еңбек қызметіне (еңбекке қабілеттілікке), оқып үйренуге, бағдарлай білуге, қарым-қатынас жасауға, өзінің жүріс-тұрысын бақылауға, ойын қызметіне және танымдық қызметке, қозғалыс белсенділігіне қабілеті) шектелуіне әкеп соқтыратын, организм функцияларының тұрақты бұзылуы болмаған жағдайларда, медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізу қорытындылары бойынша мүгедектік және (немесе) еңбекке қабілеттіліктен айырылу дәрежесі.

15 -бап. М гедектердi леуметтiк ор ау ү ә қ ғ М гедектердi леуметтiк ор ау леуметтiк, ү ә қ ғ ә айырымдылы к мекті, медициналы , леуметтiк қ қ ө қ ә ж не к сiптiк о алтуды, бiлiм алу а олжетімділікті ә ә ң ғ қ ж не м гедектерді о ам мiрiне бас а ә ү ң қ ғ ө қ азаматтармен бірдей атысуына м мкiндiктер қ ү жасау а ба ыттал ан зге де шараларды сыну ғ ғ ғ ө ұ ар ылы амтамасыз етiледi. Ескерту. 15 -бап жа а қ қ ң редакцияда — Р 16. 11. 2015 № 403 -V За ымен Қ ң (ал аш ы ресми жариялан ан к нінен кейін ғ қ ғ ү к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі. ү ү ө ң қ қ

15 -бап. М гедектердi леуметтiк ор ау ү ә қ ғ М гедектердi леуметтiк ор ау леуметтiк, ү ә қ ғ ә айырымдылы к мекті, медициналы , леуметтiк қ қ ө қ ә ж не к сiптiк о алтуды, бiлiм алу а олжетімділікті ә ә ң ғ қ ж не м гедектерді о ам мiрiне бас а ә ү ң қ ғ ө қ азаматтармен бірдей атысуына м мкiндiктер қ ү жасау а ба ыттал ан зге де шараларды сыну ғ ғ ғ ө ұ ар ылы амтамасыз етiледi. Ескерту. 15 -бап жа а қ қ ң редакцияда — Р 16. 11. 2015 № 403 -V За ымен Қ ң (ал аш ы ресми жариялан ан к нінен кейін ғ қ ғ ү к нтізбелік он к н ткен со олданыс а енгізіледі. ү ү ө ң қ қ

16 -1 -бап. Мемлекеттік медициналы — леуметтік мекемелерде қ ә т ратын психоневрологиялы аурулар атарында ы ұ қ қ ғ м гедектерге ж не м гедек балалар а леуметтік к мек ү ә ү ғ ә ө 1. Мемлекеттік медициналы — леуметтік мекемелерде т рып жат ан, қ ә ұ қ сот шешімімен рекетке абілетсіз ж не ор аншылы а м таж деп ә қ ғ ққ ұқ таныл ан м гедектерді (б дан рі – ор аншылы та ылар) зейнета ы ғ ү ң ұ ә қ ғ қ т лемдері ж не мемлекеттік леуметтік ж рдема ылары « аза стан ө ә ә ә қ Қ қ Республикасында м гедектігі бойынша, асыраушысынан айрылу ү жа дайы бойынша ж не жасына байланысты берілетін мемлекеттік ғ ә леуметтік ж рдема ылар туралы» ж не « аза стан ә ә қ ә Қ қ Республикасында зейнета ымен амсыздандыру туралы» аза стан қ қ Қ қ Республикасыны за дарында к зделген т ртіппен есепке. ң ң ө ә

2. Медициналы — леуметтік мекемені қ ә ң кімшілігі ам орлы та ыларды Зейнета ы ә қ қ қ ғ ң қ т леу ж ніндегі мемлекеттік орталы тан ө ө қ т ленетін зейнета ы т лемдеріні ж не ө қ ө ң ә мемлекеттік леуметтік ж рдема ыларыны ә ә қ ң пайдаланылуы туралы есепті облысты ң (республикалы ма ызы бар аланы , қ ң астананы ) жергілікті ат арушы органына ң қ то сан сайын сыну а міндетті қ ұ ғ.

3. Облыстарды (республикалы ма ызы бар аланы , ң қ ң астананы ) жергілікті ат арушы органдары ң қ ам орлы та ыларды Зейнета ы т леу ж ніндегі қ қ қ ғ ң қ ө ө мемлекеттік орталы тан т ленетін зейнета ы т лемдерін қ ө ж не мемлекеттік леуметтік ж рдема ыларын ә ә ә қ медициналы — леуметтік мекеме кімшілігіні д рыс қ ә ә ң ұ ж мсауын ба ылауды ж зеге асырады. Ескерту. ұ қ ү 16 -1 -баппен толы тырылды — Р 2007. 12. 19. N 9 (01. 2008 қ Қ бастап олданыс а енгізіледі) За ымен; згеріс енгізілді — Р қ қ ң ө Қ 03. 12. 2015 № 433 -V (01. 2016 бастап олданыс а енгізіледі қ қ )

М гедектерді т р ын ймен амтамасыз етуү ұ ғ ү қ Жергілікті ат арушы органдар: қ Есепке алып, баспанасыз м гедектерге й береді ү ү М гедектер мен отбасылы рамында м гедек бер жан я а баспана ү қ құ ү ұ ғ ке істігі жабды тары мен арнайы ралдар мен жабды тармен ң қ құ қ амтамасыз етеді қ М гедектерді ж мыспен амту ү ұ қ Жергілікті ат арушы органдар м гедектерді ж мыспен амтуды мына қ ү ұ қ жолмен амтамасыз етеді: қ ызмет орындарыны жалпы саныны ш пайызы м лшерінде қ ң ң ү ө м гедектерге ж мыс орындарынан квота бекіту ү ұ жеке к сіпкерлікті, ша ын ж не орта бизнесті дамыту ар ылы ә ғ ә қ м гедектер шін осымша ж мыс орындарын ру ү ү қ ұ құ арнайы, сонымен атар м гедектерді ж мыс а орналастыру шін қ ү ұ қ ү арнайы ж мыс орындарын ру ұ құ м гедектерді к сіби о ыту йымдары ү ә қ ұ

М гедектерді ж мыспен амту шін жергілікті ат арушы органдар ү ұ қ ү қ ( кімшілік) ж мыс орындарыны жалпы санына байланысты 3 ә ұ ң пайызды к лемде квота б леді; жеке к сіпкерлік пен ша ын ж не қ ө ө ә ғ ә орта бизнесті дамыту ар ылы осымша ж мыс орындарын б леді, қ қ ұ ө сонымен атар аза стан республикасыны за дылы ына с йкес қ Қ қ ң ң ғ ә м гедектерді ж мыспен амту шін ж мыс орындарын аны тап, ү ұ қ м гедектерге к сіби білім беру арастырыл ан. ү ә қ ғ Е бек арым- атынасы т р ысынан м гедектерді х ы тары за мен ң қ қ ұ ғ ү ң ұқ қ ң негізделген. Е бек келісім-шартынан бас тарту, бас а ызметке ауысу ң қ қ м гедектерді з келсімінсіз ж зеге аспайды, керсініше жа дайда, егер ү ң ө ү ғ м гедекті денсаулы ына байланысты е бекке жарамсызды ү ң ғ ң қ танытатын болса, ж мыстан босатылады ұ.

М гедектерді леуметтік ор алуы олар а леуметтік, медициналы ү ң ә қ ғ ғ ә қ ж не леуметтік, к сіби жарамдылы ын арттыру, білім беру сия ты ә ә ә ғ қ ба ытта ы о амды мірге оралту а байланысты ткізілетін ғ ғ қ ө ғ ө шаралармен ж зеге асады. ү Сонымен бірге, е бекке жарамсыз бол ан жа дайда ы міндетті ң ғ ғ ғ са тандыру т лемдері за мен арастырыл ан. қ ө ң қ ғ Ауру, жара ат алу, мертігу салдарынан бол ан лсіздікті жою қ ғ ә ба ытында диагностикалы , емдеу ж не алып а келтіру сия ты ғ қ ә қ қ қ медициналы сауы тыру шаралар ж ргізіледі. қ қ ү М гедектерді леуметтік сауы тыру м гедектерді леуметтік ү ә қ ү ң ә статусын, оларды леуметтік-т рмыс ж не леуметтік-орталы а ң ә ұ ә ә ққ йрету ма сатында ж ргізіледі. О ан м гедектерді леуметтік, ү қ ү ғ ү ә техникалы к мек ралдарымен, к лік ж не рекреакциялы қ ө құ ө ә қ рылымдармен, а паратты ортамен амтамасыз етілуін ж не құ қ қ қ ә материалды , леуметтік-психологиялы олдау к рсету кіреді қ ә қ қ ө.

осымша к мек ажет ететін м гедектерді леуметтік амтамасыз етілу ж йесіне Қ ө қ ү ң ә қ ү республикада мед- леуметтік мекемелерді , леуметтік ор ауда ы территориялы ә ң ә қ ғ ғ қ орталы тарды ж не йде жеке к мек к рсету сия ты м мкіндіктері кіреді. қ ң ә ү ө ө қ ү Интернат- йлерінде т ратын м гедектер мен арттар а медициналы , ү ұ ү қ ғ қ леуметтік-т рмыс жа ынан, леуметтік адаптация, е бекке жарамдылы ын арттыру, ә ұ ғ ә ң ғ білім беру сия ты к мектер к рсетіледі. қ ө ө Республикамызда м гедектер мен арттар а леуметтік к мек к рсететін, ү қ ғ ә ө ө медициналы , леуметтік ж не к сіби даму, м гедек-балалар а білім беру қ ә ә ә ү ғ ба дарламасын жасау, моральды-психологиялы жа ынан олдау к рсету, оларды ғ қ ө ң х ы тары туралы а парат беретін 13 территориялы орталы тар бар. ұқ қ қ За а с йкес м гедектер сауы тыру ба дарламаларына орай протез-ортопедтік ңғ ә ү қ ғ к мекпен, оз алу а байланысты леуметтік жабды тармен, ө қ ғ ғ ә қ сурдо-тифложабды тармен ж не бас а да техникалы ралдармен, сонымен атар қ ә қ қ құ қ мемлекеттік бюджеттен б лінетін мемлекеттік тапсырыс ө бойынша сауы тыру-курортты емдеу шаралымен амтамасыз етіледі. қ қ қ

орытындыб лімҚ ө Елімізді президенті Н. . Назарбаев «Егер біз адамгершілігі жо ары о ам ң Ә ғ қ ғ бол ымыз келсе, ж байларды бір-біріні алдында ы, е бастысы ғ ұ ң ң ғ ң балаларыны алдынды ы жауапкершілігін к шейтуге тиіспіз» -деген ң ғ ү болатын. Жан я асырлар бойы мір с ріп келе жат ан адам баласыны ұ ғ ө ү қ ң леуметтік ортасы. Халы ты салт-д ст рін дет- рыптарыны са таушысы. ә қ ң ә ү ә ғұ ң қ Сонды тан жан я т рбиесі халы ты ой арманымен мол т жірибесімен қ ұ ә қ ң ә лтты д ст рімен дамып рпа тан- рпа а жал асыпжеткен тарихи м ра. ұ қ ә ү ұ ққ ғ ұ рбір жан яда балаларды рухани-адамгершілік асиеттерін алыптастыру е Ә ұ ң қ қ ң бірінші ата-ана т рбиесіне байланысты. ай заманда, айсы елде болса да ә Қ қ жан яны адамзат рпа ына ететін ы палы мен серін мірдегі бас а ұ ң ұ ғ қ ә ө қ ешн рсені к шімен салыстыру а болмайды. Жан я т рбиесіні т рлері мен ә ң ү ғ ұ ә ң ү м мкіндіктері к п, сіресе, к ргенді, ынтыма ты, тату т тті т ратын ү ө ә ө қ ә ұ отбасында ша ыра шаты ы-негізінен, о амды сананы адамгершілік, ң қ ғ қ ңғ кісілік, айырымдылы , дептілік, ділеттілік сия тытолып жат ан моральды қ қ ә ә қ қ қ ымдар а негізделеді ұғ ғ

Пайдаланыл ан дебиеттерғ ә 1. Ақпарова. Ж. Жанұяның негіздері//Ұлттағлымы, 2004, N 4. 2. Семиья өміріндегі әдеп және психология. -А, 1992. 3. Мұқанов. С. Жеке адамның қасиеттері. -А. 1996. 4. Ізбасар. Б. Жеке тұлға. //Ұлағат, 2002, N 2. 5. www. google. kz сайты