АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ ДЕНСАУЛЫ СА ТАУ Қ Қ

АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ ДЕНСАУЛЫ СА ТАУ Қ Қ Ң Қ Қ МИНИСТРЛІГІ О Т СТІК АЗА СТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕФТИКАЛЫ Ң Ү Қ Қ ҚО Т СТІК АЗА СТАН МЕМЛЕКЕТТІК ФАРМАЦЕФТИКАЛЫ Ң Ү Қ Қ Қ АКАДЕМИЯСЫ леуметтік Ә –– гуманитарлы п ндер кафедрасық ә Презентация Та ырыбы: М сылманды д ст р қ ұ қ ә үТа ырыбы: М сылманды д ст рқ ұ қ ә ү Орында ан: Жолдас Н ғОрында ан: Жолдас Нғ Тобы: 202 Б МПД абылда ан: Мырзалиева Э Қ ғ абылда ан: Мырзалиева ЭҚ ғ Шымкент 2016 ж

Жоспары І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 2. 1. М сылманды д ст рұ қ ә ү 2. 2. Ислам дініні бес парызы ң 2. 2. Ислам дініні бес парызың 2. 3. М сылмандар м дениетіндегі мір айналымында ы рыптар ұ ә ө ғ ғұ 2. 3. М сылмандар м дениетіндегі мір айналымында ы рыптарұ ә ө ғ ғұ ІІІ. Қорытынды ІV. Пайдаланған әдебиеттер

Ислам дініні аза даласына, сонау 751 жыл ы Талас зені ң қ қ ғ ө бойында ы Атлах шай асыны же іспен ая талуынан кейін, ке де ғ қ ң ң қ ң тере тарала баста анын еске сала отырып, жина растырушысы ң ғ қ құ осынау он екі асырдан астам уа ыт барысында аза хал ыны діні ғ қ қ қ қ ң дет- рып, салт-д ст рі, тарихи санасы мен мінез ерекшеліктеріні , ә ғұ ә ү ңдет- рып, салт-д ст рі, тарихи санасы мен мінез ерекшеліктеріні , ә ғұ ә ү ң я ни лтты таби атыны Шари ат шарттарымен біте айнасып, бірге ғ ұ қ ғ ң ғ қ ріліп кеткенін мір-т рмысымызда ы на ты мысалдармен тымды ө ө ұ ғ қ ұ д лелдей білген. ткенімізге тарихи шолу жасай отырып, «Ислам ә Ө дініні келуімен ата-бабаларымыз азатты а, дербестікке ол жеткізді, ң ққ қдініні келуімен ата-бабаларымыз азатты а, дербестікке ол жеткізді, ң ққ қ дамуды жо ары сатысына к терілді» дейді растырушы. ң ғ ө құдамуды жо ары сатысына к терілді» дейді растырушы. ң ғ ө құ Жо арлармен арада ы 300 жылды аумалы-т кпелі заманалардан да, ңғ ғ қ өЖо арлармен арада ы 300 жылды аумалы-т кпелі заманалардан да, ңғ ғ қ ө Ке ес кіметіні атеистік идеологиясынан да хал ымызды аман алып ң ө ң қ шы ан осы шари и дініміз екені орынды атап тілген. азір де ққ ғ ө Қ ортамыз а от ала келген а ымдар мен пікірлік-діндік бас ыншылы а ғ ғ қ ққ арсы тек сол д ст рлі м сылманшылы ымыз ар ылы ана арсы т ра қ ә ү ұ ғ қ ғ қ ұ аламыз. .

ММ СЫЛМАНДЫ Д СТ РҰ Қ Ә Ү М гілік ба ыт а жетелейтін Ислам дінін манс тау да немесе әң қ қ ұқ керісінше, лтымызды озы д ст рлерін теріске шы ару да ұ ң қ ә ү ғ адасушылы а апаратын, шектен шы ушылы екенін ескерген ж н. ққ ғ қ өадасушылы а апаратын, шектен шы ушылы екенін ескерген ж н. ққ ғ қ ө М сылман халы тарында ы д ст рлерді елеп-екшейтін бастысы ұ қ ғ ә ү Шари ат болып саналады. Фи ламаларыны д лелдеуінше, ғ қһ ғұ ң әШари ат болып саналады. Фи ламаларыны д лелдеуінше, ғ қһ ғұ ң ә дет- рыпты шари атта абыл алынуыны на ты мынандай ә ғұ ң ғ қ ң қ шарттары бар екен. Біріншіден, ол дет- рыптар ран К рім мен ә ғұ Құ ә С ннетке ж не м сылман ламаларыны орта й арымдарына ү ә ұ ғұ ң қ ұ ғ кере ар келмеуі тиіс. Екіншіден, ондай озы дет- рыптар сол кім ғ қ ә ғұ ү шы арыл ан уа ытта халы арасында ке олданыста болуы шарт. ғ ғ қ қ ң қ

аза ты м дениет туралы д ст рлік т сініктерінде к не Қ қ ң ә ә ү ү ө негіздермен оса м сылманды а идалар атарлана келеді. қ ұ қ қ ғ қнегіздермен оса м сылманды а идалар атарлана келеді. қ ұ қ қ ғ қ Д ст рлі д ниетанымда иял- ажайып кейіпкерлерді, ал аш ы ә ү ү қ ғ ғ қ тотемдік бейнелерді ислам ркениетіне жалпы т н айып Ерен ө ә Ғ ыры Шілтен, Жеті к міл пірлер, Арыстанбаб, ыдыр, Қ қ ә Қыры Шілтен, Жеті к міл пірлер, Арыстанбаб, ыдыр, Қ қ ә Қ м сылмандырыл ан Т кті Баба Шашты Азиз т різді уатты ұ ғ ү ә қ улиелер ауыстыр ан. Б л м селені А. Байт рсынов зіні ә ғ ұ ә ұ ө ңулиелер ауыстыр ан. Б л м селені А. Байт рсынов зіні ә ғ ұ ә ұ ө ң « « обыланды жырында ы йел бейнесі Қ ғ әобыланды жырында ы йел бейнесіҚ ғ ә » атты ма аласы да жа сы қ ң қ к рсеткен. алма тармен к рескен аза тарды салт-д ст рлері ө Қ қ ү қ қ ң ә ү лі де ескі сенім-нанымдардан ислам а ту д уірін бейнелейді. ә ғ ө әлі де ескі сенім-нанымдардан ислам а ту д уірін бейнелейді. ә ғ ө ә

Мысалы, обыландыны йелі рт а бойына м сылманды дет- рып Қ ң ә Құ қ ұ қ ә ғұ ж йесін жина таса, оны шешесі К ктен кемпір мифологиялы жан. ү қ ң ө қж йесін жина таса, оны шешесі К ктен кемпір мифологиялы жан. ү қ ң ө қ Исламды ркениетті аза еліне тигізген серіні к шеюі н тижесінде қ ө ң қ қ ә ң ү ә уа ытты хиджралы лшемі де (М хаммедті Меккеден М динеге оныс қ ң қ ө ұ ң ә қ аударуынан, 622 ж. ) аза ты д ст рлік м дениетінде ке олданыла бастады. қ қ ң ә ү ә ң қаударуынан, 622 ж. ) аза ты д ст рлік м дениетінде ке олданыла бастады. қ қ ң ә ү ә ң қ Б л есептеу ж йесі, сіресе, еуразиялы Далада алыптас ан жазба ұ ү ә қ қ қ шежірелерде жиі олданыл ан. Жалпы ал анда, шежірешілдік аза ты ж не қ ғ ғ қ қ ң ә оны ата-тектеріні м дениетіні ма ызды к рінісі. Эпосты уа ыт д ст рлік ң ң ә ң ң ө қ қ ә ү уа ытты , ма ызды болса да, бір б лігі ана. Шежірелер к шпелілерді б рі қ ң ң ө ғ ө ң ә сауатсыз еді деген штампты жал анды ын д лелдейді. Шежірелер бір ң ғ ғ ә жа ынан ал анда Ислам Ренессансымен т тасып жатса, келесі ырымен ол ғ ғ ұ қ далалы ауызша тарихнаманы (ДАТ) арнасымен атысты. Оны ы палымен қ ң қ ң қ Кіндік Азияда тарихи-шежірелік мектеп алыптасты. Концептуалды уа ыт қ қ болаша туралы рт рлі болжамдар жасауды зіндік ма сат деп есептейді. қ ә ү ө қболаша туралы рт рлі болжамдар жасауды зіндік ма сат деп есептейді. қ ә ү ө қ Уа ытты с ттік тар ше берінен шы ып, болаша а арай ой ж гіртіп, оны қ ң ә ң ғ ққ қ ү сараптау аза ты д ст рлі т л м дениетінде де ке орын ал ан талпыныс. қ қ ң ә ү ө ә ң ғсараптау аза ты д ст рлі т л м дениетінде де ке орын ал ан талпыныс. қ қ ң ә ү ө ә ң ғ Б л туралы С. ас абасов былай деп жазады: « ұ Қ қБ л туралы С. ас абасов былай деп жазады: «ұ Қ қ. . . халы жа сы мірді қ қ ө армандап, «алтын д урен» , « ой стінде бозтор ай ж мырт ала ан заман» , ә қ ү ғ ұ қ ғармандап, «алтын д урен» , « ой стінде бозтор ай ж мырт ала ан заман» , ә қ ү ғ ұ қ ғ не болмаса елді иыншылы тан т аратын бір айраткер туралы қ қ құ қ қ утопиялы гіме, а ыз шы арады әң ң ғутопиялы гіме, а ыз шы арадыәң ң ғ

ИСЛАМ ДІНІНІ БЕС ПАРЫЗЫҢ Аркан л-Ислам әАркан л-Исламә ( ( ملسلا ناكرأ ) ) немесе (араб. : نيدلا ناكرأ Аркан ад-дин ; аз. ‘ қ; аз. ‘қ Дін негіздері’ ) — Ислам дініні негіздері, олар бесеу, ң аза тілінде Қ қ Бес парыз деген атаумен аталады. рбір адамны Ә ң м сылман болуы шін орындалуы парыз шарттары, олар: ұ ү Ша ада һШа адаһ (араб. : ةداهش ) — Алланы барлы ына, бірлігіне, хазірет ң ғ М хаммедті Алланы лы рі со ы пай амбары екендігіне сену ұ ң ң құ ә ңғ ғ ( « ш аду н-ла-илла а иллала уа аш аду нн М амм д н абду у Ә һ ә һ һ һ ә ә ұһ ә ә Ғ һ у расулу » ). ә һ Намаз (араб. : ةلصةلص ; ; парсыша: زامن ) — Ислам дініні , я ни Алла а ң ғ ғ сыйынуды негізгі ді гегі – к нде бес уа ыт намаз о у. ң ң ү қ қ Ораза (араб. : موصموص « « ас-саум» з н псісін тыю, жаманнан алыстау ө әз н псісін тыю, жаманнан алыстауө ә ) – Рамазан айында бір ай ораза стау. ұ Зекет (араб. : ةاكز – – тазарту) – Дінге, Алла а сыйынуды та ы бір ғ ң ғ талабы — ау атты деп саналатын пенделерді жылына бір рет зекет қ ң беруі. ажылы Қ қажылыҚ қ (араб. : جحجح ) — Дені сау ж не адал жолмен тап ан аржысы, ә қ қ малы жеткілікті болса, мірінде бір рет Мекке-М дина а барып ө ә ғ ажылы ибадат жасау. қ қ ғ

а ба-Ислам дініні асиетті мекендеріні бірі. а ба-м сылман Қ ғ ң қ ң Қ ғ ұ леміні орталы ы. Ораза-арнайы ниет ете отырып, та ны атысынан ә ң ғ ң ң кешті батуына дейінгі уа ыт аралы ында тама ішуден бас тарту ң қ ғ қ ж не бас ада шари ат а арсы арты істер жасамау дегенді білдіреді. ә қ ғ қ қ қж не бас ада шари ат а арсы арты істер жасамау дегенді білдіреді. ә қ ғ қ қ қ «Зекет» с зі-араб тілінде к бею, су, тазалы деген ма ыналарды ө ө ө қ ғ білдіреді. Ол м сылмандарда ы тек д улетті, бай кісілерден талап ұ ғ ә етілетін салы ты т ріне жатады. ажылы — асиетті жерге зиярат қ ң ү Қ қ қ ету дегенді білдіреді. М сылмандар ажылы айлары деп аталатын ұ қ қ арнайы уа ытта Мекке аласына сапар шегеді. қ қ

М сылмандар м дениетіндегі ұ ә мір айналымында ы рыптар ө ғ ғұ л-Фараби зіні трактаттарын сол заманда ы рухани- ылыми рал Ә ө ң ғ ғ құ санал ан араб тілінде жаз анымен, з отаныны асырлар бойы ғ ғ ө ң ғ алыптас ан м дениетінен р ашан н р алып отыр ан. л-Фарабиді қ қ ә ә қ ә ғ Ә ңалыптас ан м дениетінен р ашан н р алып отыр ан. л-Фарабиді қ қ ә ә қ ә ғ Ә ң лылы ы оны з отаныны м дени к іл- алпына иранды , нділік ұ ғ ң ө ң ә өң қ қ ү ж не антикалы м дениеттерді штастыра білуі. л-Фарабиді ә қ ә ұ Ә ңж не антикалы м дениеттерді штастыра білуі. л-Фарабиді ә қ ә ұ Ә ң м сылманды м дениет туралы пікірлері негізінен араб м дениетіні ұ қ ә ә ңм сылманды м дениет туралы пікірлері негізінен араб м дениетіні ұ қ ә ә ң мына 4 тарма ына байланысты: ғ 1. Ха и ат (бір Алланы а и атты ын д лелдеу). 2. Шари ат қ қ ң қ қ ғ ә ғ (м сылманды т рмыс-салт за дары). 3. Тарихат (Алла а ызмет ұ қ ұ ң ғ қ ткен улиелер мірі). 4. Маарифат (білімділік, парасаттылы ө ә ө қткен улиелер мірі). 4. Маарифат (білімділік, парасаттылы ө ә ө қ идеялары).

ожа Ахмет ИассауиҚ ожа Ахмет Иассауи жаз ан негізгі шы арма — « Қ ғ ғожа Ахмет Иассауи жаз ан негізгі шы арма — «Қ ғ ғ Диуани хикмет » » ( «А ыл кітабы» ), ожа Ахметті мірде жаса ан бір ерлігі оны 63 қ Қ ң ө ғ ң жас а келгеннен кейін, «пай амбар жасына жеттім, одан рі мір с ру, қ ғ ә ө үжас а келгеннен кейін, «пай амбар жасына жеттім, одан рі мір с ру, қ ғ ә ө ү жары д ниені к ру к н » деп бар байлы ын м с пірлерге таратып, қ ү ө ү ә ғ ү әжары д ниені к ру к н » деп бар байлы ын м с пірлерге таратып, қ ү ө ү ә ғ ү ә з еркімен жер астында ы гірде тіршілік етуімен байланысты. ө ғ үңз еркімен жер астында ы гірде тіршілік етуімен байланысты. ө ғ үң Оны п к міріне риза бол ан ата ты А са Темір ажайып ожа ң ә ө ғ қ қ қ ғ Қ Ахмет Иассауи имаратын салдырды. Иассауи туралы Ыбырай ғ Алтынсаринны берген ба асын келтірейік: «Муштафид ламалар ң ғ Ғұ арасында ы лы тары т ртеу: имам А зам, имам М лік, имам Шафи , ғ ұ қ ө ғ ә ғарасында ы лы тары т ртеу: имам А зам, имам М лік, имам Шафи , ғ ұ қ ө ғ ә ғ имам Ахмед Ханбал Яссауи. Б л т ртеуі шари ат м нісін толы ұ ө ғ ә қимам Ахмед Ханбал Яссауи. Б л т ртеуі шари ат м нісін толы ұ ө ғ ә қ тексеріп, м сылманды д ст рді халы а т сіндіріп берді» . ұ қ ә ү ққ ү

Оларды ілімі бойынша, м дениеттілік дегеніміз жан-жа ты жетілген, ң ә қ толы анды адамды лгі- неге етіп абылдау. ққ ү ө қ Мәдениеттіліктің ең алды Алланы еске алумен оның құдіретінің шексіз екендігіне күмансыз қарауынан басталады. Алла бізді сынақ үшін жіберген. Ол айтады: Ей, Адам баласы, сендерді бір адамнан жаратып, о ан оны зінен ғ ң ө ж байын жарат ан, ж не олардан к птеген ер адамдар мен йел ұ қ ә ө ә адамдарды тарат ан Алла тан ор ы дар! Оны атымен бір-бірі нен қ һ қ қ ң ң ң с райтын Алла тан ор ы дар ж не туысты арым- атынасты ұ һ қ қ ң ә қ қ қ б зудан ор ы дар. Шын м нінде Алла сендерді ба ылаушы ұ қ қ ң ә һ қб зудан ор ы дар. Шын м нінде Алла сендерді ба ылаушыұ қ қ ң ә һ қ

Қорытынды ткенімізге тарихи шолу жасай отырып, «Ислам дініні Ө ң келуімен ата-бабаларымыз азатты а, дербестікке ол ққ қ жеткізді, дамуды жо ары сатысына к терілді» дейді ң ғ ө растырушы. Жо арлармен арада ы 300 жылды құ ңғ ғ қрастырушы. Жо арлармен арада ы 300 жылды құ ңғ ғ қ аумалы-т кпелі заманалардан да, Ке ес кіметіні атеистік ө ң ө ң идеологиясынан да хал ымызды аман алып шы ан осы қ ққ шари и дініміз екені орынды атап тілген. азір де ғ ө Қ ортамыз а от ала келген а ымдар мен пікірлік-діндік ғ ғ бас ыншылы а арсы тек сол д ст рлі қ ққ қ ә ү м сылманшылы ымыз ар ылы ана арсы т ра аламыз ұ ғ қ ұм сылманшылы ымыз ар ылы ана арсы т ра аламызұ ғ қ ұ. .

Пайдалан ан дебиеттерғ ә Рахми Балабан, Илим-Ахлак-Иман, Анкара 11. Али Осман Татлысу, Есмаул-хусна, Истанбул 1990. 22. Ислам ж не ркениет, № 8, тамыз, 2002 жыл. ә ө. Ислам ж не ркениет, № 8, тамыз, 2002 жыл. ә ө 33. Сайд Рамазан л-Бути, Яратжынын варлыы яратанын г реви ә ө Ислам акаиди, Истанбул 1986. 44. Ибра им Жанан, Хадис ансиклопедиси, Кутуби ситте, Истанбул һ 1998, 2, 14, 17 том. 55. Али ибн Мухаммед Мауарди, л-Ахкамус-султания у л- Ә ә у л ятуд-диния, Мысыр 1380/1960 ә әу л ятуд-диния, Мысыр 1380/1960ә ә 66. Шерафеддин Г лж к, Ислам акайди, Истанбул-1997. ө ү 77. Сайид Сабик, л-А аидул-Исламия, Б йрут Ә қ ә. Сайид Сабик, л-А аидул-Исламия, Б йрутӘ қ ә 88. Мухтасар илмихал, Фазилет баспасы, Истанбул. 99. т-Тафтазани, Ш рхул макасид, 2 том, Истанбул 1277. Ә ә 1010. М. Абдулфеттах Шахин, Инанжын г лгесинде, Измир-1992, 1 -2 ө том.