аза стан Республикасыны Қ қ ң денсаулы са

аза стан Республикасыны Қ қ ң денсаулы са тау қ қ министрлігі. Фармакология, фармакотерапия ж не клиникалы фармакология ә қ кафедрасы Презентация Орында ан: К шкінбай Г. Б. ғ ө Тобы: 301 «б» Ф қ абылда ан: Боранбай . Б. Қ ғ Қ Шымкент-2017 жыл.

Та ырыбы: қ Клиникалы қ фармакологияны жас ерекшелігі ң аспектілері( ры ы, туылу ұ ғ мерзімі, балалар, арт адамдар). қ Ж кті йелдермен емізулі йелдерде ү ә ә олданатын д рілерді клиникалы қ ә ң қ фармакологиясыны ерекшеліктері. ң

Жоспар І. Кіріспе ІІ. Негізгі б лімө 2. 1. Клиникалы фармакологияны қ ң жасты аспектілері 2. 2. Ж кті йелдермен емізулі ү ә йелдерде олданатын д рілерді ә қ ә ң клиникалы фармакологиясыны қ ң ерекшеліктері. ІІІ. орытынды Қ Пайдаланыл ан дебиеттер ғ ә

І. Кіріспе Д рілік заттар а сезімталды жасына байланысты ә ғ қ згереді. Осы ан байланысты, д рілік затты іштегі ө ғ ә ң н рестеге 24 аптадан бастап туыл ан а дейін ж не жа а ә ғ ғ ә ң туыл ан н рестеге ( міріні 4 аптасына дейін) сер ғ ә ө ң ә етуін зерттейтін перинталды қ деп аталатын фармакология б лініп шы ты. Д рілік заттар а ө қ ә ғ сезімталдылы ы бойынша іштегі н ресте со ы ш ғ ә ңғ ү айда ж не жа а туыл ан н ресте міріні бірінші ә ң ғ ә ө ң айында ересек адамдардан айтарлы тай қ ерекшеленеді. Б л к птеген ферменттерді , б йрек ұ ө ң ү ызметіні жетіспеушілігіне, ан –ми аралы тос ауыл қ ң қ қ қ ткізгіштігіні жо ары болуына, ОЖЖ-ні толы ө ң ғ ң қ дамыма анды ына байланысты ғ ғ

міріні осы кезе дерінде Ө ң ң д рілік заттарды рецепторлар а ә ң ғ сезімталды ы бас аша болады. ғ қ Мысалы, жа а туыл ан ң ғ н рестелер ОЖЖ-не сер ететін ә ә кейбір заттар а ғ ( мысалы, морфинге) те ө сезімтал болады. Олар шін ү левомицетин те уытты, ол тіпті ө лімге келуі м мкін. Б л жа а ө ә ү ұ ң туыл ан н рестелерді ғ ә ң бауырында оны уытсыздандыратын ферменттерді жо болуымен ң қ т сіндіріледі. ү

Кішкентай жаста ы балалар а ғ ғ бездерді с лденісін ң ө ( бронхиалды , м рынны қ ұ ң шырышты абы ын) к шейтетін қ ғ ү заттарды та айындау а болмайды ғ ғ , себебі б л тыныс алу рдісін ұ ү б зуы ж не тыныс алу м шелері ұ ә ү патологиясыны себебі болуы ң м мкін. ү

Бала а засына затты сер ету ғ ң ә ерекшеліктерін зерттеумен айналысатын фармакология саласын педиатриялы фармакология қ деп атайды.

Мемлекеттік фармакопеяда, р т рлі ә ү жаста ы балалар шін уытты ж не к шті ғ ү ә ү сер ететін заттарды жо ары бір реттік ә ң ғ ж не т уліктік м лшерді кестесі ә ә ө ң келтірілген. Бас а заттар шін баланы рбір қ ү ң ә жыл міріне ересектерге арнал ан ө ғ м лшерді 1/20 абылдап, же ілдетуге ө ң қ ң болады.

Жасы егде ж не к рі адамдарда д рілік заттарды ә ә ә ң сі уі баяула ан, оларды метаболизмні тиімділігі ң ғ ң ң аздау, препараттарды б йрекпен шы у жылдамдылы ы ң ү ғ ғ т мендеген. Жалпы, егде ж не к рі жаста к пшілік ө ә ә ө д рілік заттар а сезімталдылы жо ары, осы ан ә ғ қ ғ ғ байланысты оларды м лшері т мен болу ажет. ң ө ө қ Егде ж не к рі жаста ы нау астарда д рілік ә ә ғ қ ә заттарды серін ж не олданылу ң ә ә қ (гериатриялы деп қ аталатын фармакология) ерекшеліктерін аны тау к п қ ө ма ыз а ие болуда, себебі б л жаста ы топтарды лесі ң ғ ұ ғ ң ү жалпы адамдар саны ішінде сіп кеткен. ө

Егер зат жануарларда аномалияны дамуын ң тудырмаса , онда олар адамда да болмайды, деп есептеуге негіз бар. Егер де осылыс жануарлар шін қ ү тератогенді болса, демек б л сер адам да пайда ұ ә болады деген емес. Біра осындай препараттар қ тератогендігі болуы м мкін деген есеппен арау ү қ ажет. Осы сия ты аны талма ан болжам а назар қ қ қ ғ ғ аудара отырып, эмбриондарды негізгі м шелері ң ү рылып жат ан кезде, йелдерге ж ктілікті бірінші құ қ ә ү ң 2 -3 айында абылдау а міндетті к рсетулер қ ғ ө болмаса, д рілік затты олдану а тиым салынады. ә қ ғ

Тератогенді сер ә ж нінде ж ктілікті ө ү ң бірінші ш айын ү ( сіресе бірінші 3 -8 ә апта), я ни органогенез ғ кезе інде аса ауіпті ң қ деп есептейді. Б л ұ мерзімдерде эмбриондарда ауыр аномалияларды даму ң аупі жо ары. қ ғ Сонымен бірге, д рілік заттар ә эмбрион а ж не іштегі ғ ә н рестеге органогенез ә б зылыстарымен байланысты ұ емес тератогенді серлерге ә жатпайтын, жа ымсыз сер ғ ә к рсету м мкіндігін ескерген ө ү ж н. Оны д рілік заттарды ө ә ң жанама ж не уытты сері ә ә ретінде ба алау а болады. Ол ғ ғ ж ктілікті рт рлі ү ң ә ү сатысында к рінеді. Егер ө осындай серлер ж ктілікті ә ү ң 12 -ші аптасына дейін пайда болса, оларды эмбриоуытты , те кеш ө мерзімдерде – фетоуытты деп атайды.

Ж кті йелдерге препараттарды ү ә та айында анда , д рілер плацента ар ылы ғ ғ ә қ ткен жа дайда олар іштегі н рестеге ө ғ ә жа ымсыз серлер к рсету м мкіндігін ғ ә ө ү ескерген ж н. Осылайша, ж кті йелге ө ү ә та айындал ан стрептомицин іштегі ғ ғ н рестеде ә кере дікті ң ту ызатын ғ (ми-сауытты ж йкені VIII ж бы қ ү ң ұ за ымдалады). Тетрациклиндер іштегі қ н ресте с йегіні дамуына жа ымсыз сер ә ү ң ғ ә к рсетеді. Морфинизммен ауыратын ө ананы жа а туыл ан н рестеде де ң ң ғ ә морфинге сондай физикалы т уелділігі қ ә болуы м мкін. Олар плацента ар ылы ү қ рт рлі химиялы осылыстар (липофилді) ә ү қ қ тетінін ма лдайды. Осы ан байланысты ө құ ғ ж кті йелдерде фармакотерапияны тек ү ә ата к рсетулерде ж ргізу ажет. Б л қ ң ө ү қ ұ кезде сіресе уыттылы ы те аз ж не алдын ә ғ ө ә ала жа сы сынал ан д рілік заттарды қ ғ ә м ият та дау керек. ұқ ң

Сонымен атар, д рілік затты жа а қ ә ң ң туыл ан н рестеге ана с тімен бірге ғ ә ү т сетінін ж не о ан жа ымсыз сер ү ә ғ ғ ә к рсететіні ескерген ж н. ө ң ө Мысалы, пенициллин аллергиялы қ серпілістер, сульфаниламидтік препараттар –гемолитикалы қ анемияны, антикоагулянттар – ан кетуі қ ту ызуы м мкін. ғ ү

Ж ктілік кезінде д рілік заттарды олданудан ры а т нетін атерді ү ә қ ұ ққ ө қ шартты т рде 5 де гейге б леді (А Ш тама німдері ж ніндегі ү ң ө Қ қ ө ө кімшілігі санаттары, Food and Drug Administration. FDA; шынайылы Ә қ де гейлерімен шатастыру а болмайды!) ң ғ

ауіптілік м мкіндігі Қ ү т р ысынан эмбрион ұ ғ дамуыны ерекше осал ң болатын негізгі кезе дерін ң ажыратады.

ры тану алды: ұ қ б л кезе де ры м шелеріні ұ ң ұ қ ү ң алыптасуы кезе інде ана а засында қ ң ғ жиналып, серін жал астыруы м мкін ә ғ ү д рілік заттарды абылдауды аупі аса ә қ ң қ зор (тек йелді ана емес, кейде, ер ә ң ғ адамны да). ң

ры тан ан с ттен бастап Ұ қ ғ ә 11 -ші к нге дейін: ү б л кезе де эмбрион ұ ң олайсыз серлерге «б рі қ ә ә немесе еште е» а идасы ң қ ғ бойынша жауап айтарады; ол қ не шетінейді, не еш андай қ за ымсыз тірі алады. қ қ

11 -ші к ннен бастап 3 -ші апта а ү ғ дейін: 11 -ші к ннен кейін органогенез басталады ( ры ү ұ қ м шелеріні алыптасуы), сонды тан б л кезе туа ү ң қ қ ұ ң біткен ауыт уларды пайда болуы т р ысынан аса қ ң ұ ғ ауіпті ж не д рі- д рмектерді абылдама ан ж н. қ ә ә ә қ ғ ӛ Д рілк заттар тератогенді сер ( ры та кемтарлы ә ә ұ қ қ тудыру) беретін кезе те ыс а болады деп есептеледі ң ӛ қ қ – со ы етеккірден кейінгі 31 -ші к ннен бастап 81 -ші ңғ ү к нге дейін. Ішке абылданатын д рі-д рмектерді ү қ ә ә ң барлы ы ры ты ан айналымына келіп т сетіндіктен, ғ ұ қ ң қ ү еш айсысын м лдем ауіпсіз деп арастыру а қ ү қ қ ғ болмайды.

4 -ші аптадан 9 -шы апта а ғ дейін: б л кезе де д рілік заттар детте ұ ң ә ә ауыр туа біткен а аулар а қ ғ келмейді, біра д рыс ә қ ұ алыптас ан м шелер мен қ қ ү тіндерді суін ж не ызметін ң ө ә қ б зуы м мкін; ұ ү

9 -шы аптадан босан ан а ғ ғ дейін: б л кезе де рылымды ұ ң құ қ кемістіктер, детте пайда болмайды. ә Зат алмасу дерістері мен ү постнатальды ызметтерді , соны қ ң ң ішінде мінез- лы б зылыстары құ қ ұ болуы м мкін. ү

ІІІ. орытындыҚ Ж ктілік кезінде ДД олдану— клиникалы ү қ қ фармакологияны е аз зерттелген м селесі. деп ң ң ә Ә са тау ма сатында ж кті йелдер арасында лкен қ қ ү ә ү клиникалы зерттеулер ж ргізілмейді. ДД олдану қ ү қ ж ніндегі н с аулы тарда жазыл ан са тандыруларда ө ұ қ қ ғ қ к бінесе оны пайдасы аупінен жо ары бол ан ө қ ғ ғ жа дайда ана пайдалану сынылады, йтсе де ДД-ні ғ ғ ұ ә ң жа ымсыз сер ету ы тималды ын білмей б л ғ ә қ ғ ұ ара- атынасты ба алау о ай емес. Сонымен бірге, ж кті қ ғ ң ү йелдерге ДД та айында ан кезде д рігерлер йел ә ғ ғ ә ә а засында ж ріп жат ан физиологиялы згерістерді ғ ү қ қ ө ң ДД-ні фармакокинетикасын згертуі, демек, оларды ң ө ң ры а да, йелге де тиімділігі мен ауіпсіздігін ұ ққ ә қ згертіп жіберетінін жиі мытып кетеді. ө ұ

Пайдаланылған әдебиеттер 1. Орманов Н. Ж. , Орманова Л. Н. — Фармакотерапия 1 ж не 2 том. Шымкент, 2012 ж. -499 бет. ә 2. Клиническая фармакология: учебник для вузов/ Под ред. В. Г. Кукеса. — М. : ГЭОТАР-МЕД, 2004. – 640 с. 3. http: //www. druginfo. kz/docs/%D 0%9 B%D 0%91 %20%D 0%B 2%D 1%80%D 0%B 0%D 1%87%D 0%B 8%206%20 %D 0%BA%D 0%B 0%D 0%B 7. pdf