Атом электр станциялары, екіншілік энергетикалы ресурстан ж не

Атом электр станциялары, екіншілік энергетикалы ресурстан ж не жылулы қ ә қ сор ылар ғ Орынды ан: Нармуратова Айнур ғ Тобы: ЭСХк-13 -1 абылда ан: Колдасова Г. А. Қ ғ

Атом — гректі б лінбейтін ң ө деген с зінен шы ан деп болжа ан. ө ққ ғ азіргі физика атом ж ніндегі Қ ө б рын ы т сінікке т бірлі згерістер ұ ғ ү ү ө енгізді, теориялы ж не қ ә эксперименттік зерттеулер атомны ң рамында онда ан жай б лшектерді қү ғ ө ң бар екенін д лелдеді. ом ядросыны ә ң энергиясын электр энергиясына айналдыратын ондыр ы. АЭС қ ғ ядроны нейтрондармен серлесуінен ң ә туатын энергия к мегімен ж мыс ө ұ істейді. Ядролы реакторда жылу қ шы ар ыш элемент — цилиндр ғ ғ немесе пластинка т ріндегі ядролы ү қ отын. О ан мыналар жатады: о ғ ң зарядты атом ядросын райтын құ біршама ауыр протондар ж не электр ә зарядтары м лде жо нейтрондар. ү қ Графитті су реакторы рамыны құ ң с лбасы 1. Ядролы шикізат. 2. Графит. ұ қ 3. Реттеуші стержень. 4. Ша ылдыр ыш ғ ғ 5. Биологиялы орган (бетон) 6. Жылу қ қ тасушы

I. Реактор. 2. Жылу алмастыр ыш. 3. Негізгі айналма насос. 4. ғ Турбина. 5. Электр генераторы. 6. Сал ындат ыш (конденсатор). 7. қ қ оректендіру сор ысы Қ ғ Атом элетр станциясыны станымды с лбасы ң ұ қ ұ

Атом энергетикалы ондыр ысыны негізгі с лбасы суретте берілген. қ қ ғ ң ұ 1 санымен реактор белгіленген, онда отын ретінде уранны изотоптары, ң сонымен атар, плутоний олданылады. Бастап ы элементтермен қ қ қ салыстыр анда изотоптарды радиоактивтігі ана рлым жо ары. ғ ң ғү ғ Реакторда жылытыл ан су сор ы 3 ар ылы жылу алмастыр ыш а 2 йылады. ғ ғ қ құ Б л биологиялы т р ыдан ауіпті радиоактивті су, ол ондыр ыны бірінші ү қ ү ғ қ қ ғ ң контурына жатады. азіргі ондыр ыларды бірінші контурында ы су Қ қ ғ ң ғ 250°С-та, 100 ат. ысымында болады. Б л ретте суды айнап кетпеуін қ ү ң қ ада алау ажет. Жылу алмастыр ышта ы бастап ы су екінші контурлы қ ғ ғ қ радиоактивтігі жо суды жылытып, бу а айналдырады, ол 30 -35 ат ысымды қ ғ қ электр генераторын 5 айналдыратын турбина а 4 келіп т седі. Пайдаланыл ан ғ ү ғ бу конденсатор а 6 арай жылжиды. Конденсат сор ы 7 ар ылы айтадан ғ қ қ жылу алмастыр ыш а жіберіледі. Бірінші радиоактивті контурды барлы ғ қ ң қ агрегаттары адамдардан о шауландырылып, дистанциялы ж не автоматты қ қ ә т рде бас арылады. ү қ азіргі ірі электр станцияларында графитті су реакторларыны орнына Қ ң біршама уаттылы ы аз су реакторлары олданылады, м нда к дімгі су қ ғ қ ұ ә шапша нейтрондарды баяулат ышы болып саналады. ң ң қ

Атом энергиясының дамуы Бізді елімізде негізгі энергия к зі ретіндегі ресурстар к мір, м най, газ болып ң ө ө ұ саналады. к ріп отыр анымыздай б л ресурстар сар ылатын, орнына айтып ө ғ ұ қ қ келмейтін ресурстар болып табылады. Сонды тан энергияны бас а к здерін, қ ң қ ө я ни жа артыл ан энергия к здерін игеруді ойластыру керек. Жа артыл ан ғ ң ғ ө ң ғ энергия к здеріні ішінде е тиімдісі – атом энергиясы. Атом энергиясын алу ө ң ң шін уран олданылады ж не бізге арзан ж не к п энергия береді. Себебі, 1 кг ү қ ә ә ө байытыл ан уранны беретін энергиясы 100 тонна жо ары сапалы к мірді ғ ң ғ ө ң беретін энергиясымен бірдей. Уранды пайдалану ар ылы ндірілген энергия қ ө жер бетіндегі 75 -80% адамзатты амтамасыз ете алады. Ал, бізде уранны мол қ ң оры бар. Сонымен атар, м най, газ, к мірден энергия ал анда ауа а улы қ қ ұ ө ғ ғ заттар тарайды (парниковый эффект) , ал атом энергиясын ндіргенде ауа ө ластанбайды. Бізді «жасыл экономика а» к шуімізге байланысты, б л ң ғ ө ұ жа ымды жа дай, сол себепті, атом энергиясын игеру керек. Мысалы, ғ ғ жа артыл ан энергия к здеріні ішінде елімізде жел энергиясыны уаты ң ғ ө ң ң қ 1500 к. Вт, ал к н энергиясыны уаты 504 к. Вт ана. Жалпы, аза стан ү ң қ қ Қ қ бойынша барлан ан уран оры 817 мы. тоннаны райды. Уран оры бар 6 ғ қ ң құ қ аудан, барлы ы 53 кен орны бар. ғ

К шті жаү қ Уран оры бойынша 2 орын (817 мы тонна) қ ң Жерасты сілтісіздендіру дісі ар ылы ндіруге ә қ ө болатын лемдік уранны 85%-ы аза станда ә ң Қ қ Отын нта ы мен таблеткасын шы аратын ұ ғ ғ лкен зауыт ( скемен металлургия зауыты) ү Ө ытай ж не Ресей сия ты экономикасы Қ ә қ дамы ан мемлекеттермен к ршілес ғ ө орналас ан қ лсіз жа Ә қ аза станда АЭС жо Қ қ қ Уранды байытатын технологияны болмауы ң (Ресейді Ангарск, Новоуральск алаларында ң қ Ресей мен аза стан бірігіп уран байытып Қ қ жатыр) Уран ндірісіне шетелдік инвестицияларды ө ң уран орында ы лесі 58%, ал аза стан а қ ғ ү Қ қ ғ 42%-ы тиесілі, ал ндірісті тек 50%-ы ана ө ң ғ аза стан а тиесілі. Қ қ ғ М мкіндіктер ү лемдік «ядролы ренессанс» болатын болса, Ә қ болаша ы бар ядролы отын ндіріп, АЭС ғ қ ө салу Вертикальды біріктірілген компаниялар б секелстікке те абілетті болуы ә ө қ Атом энергетикасында берік орынды иелену ауіптер Қ лемдік «ядролы ренессанс» болмаса, онда Ә қ вертикальды біріктірілген компанияларды ң т сімі мен таза пайдасыны азаю м мкіндігі ү ң ү Ядролы отын циклінде технология жа ынан қ ғ жоба бойынша серіктестерге т уелділік ә Арты ртараптандыру аупі қ ә қ Бізді ел шін атом энергиясы саласына SWOT талдау. ң ү

Атом электр станциясы Бал ашта салынуы м мкінқ ү Индустрия ж не жа а ә ң технологиялар вице-министрі Ба ытжан қ Жа салиевті с зіне қ ң ө ара анда, аза станда атом қ ғ Қ қ электр станциясын салу шін, кем дегенде 10 жыл ү уа ыт керек. «Бізді ше, ол қ ң 2025 жыл а арай болады», — ғ қ дейді вице-министр.

Б гінгі жа даймен д ниеж зінде 440 жуы атом электр станциясы ү ғ ү ү қ ж мыс істейді. Оларды б рі де лемні 30 елінде шо ырлан ан. ұ ң ә ә ң ғ ғ 103 АЭС А Ш-та, 59 -ы Францияда, 55 -і — Жапонияда ж не 31 -і Қ ә Ресейде орналас ан. азір та ы да 30 реактор салынуда. Оларды қ Қ ғ ң басым б лігі дамушы елдерде. Атом электр станцияларыны ө ң лесіне лемде ндірілетін электр уатыны 16% тиеді. Жекелеген ү ә ө қ ң елдерде б л к рсеткіштер айры ша айырмашылы та: Францияда ұ ө қ қ ядролы электр станцияларыны лесіне елде т тынылатын қ ң ү ұ барлы электро уатыны 78%, ал ытайда — бар-жо ы 2% тиеді. қ қ ң Қ ғ Алайда, кейінгі уа ытта энергетикалы т уелділікті к рт суіне қ қ ә ң ү ө байланысты Азия елдері жа а уат к здерін, соны ішінде жа а ң қ ө ң ң АЭС салу м мкіндіктерін арастыруда. Халы аралы атом ү қ қ қ энергиясы агенттігі кіліні м лімдеуінше, атом энергиясы — ө ң ә лемдегі барлы елдерді та дауы емес, біра , осы жол а жа адан ә қ ң ң қ ғ ң т скен елдер ядролы жабды тарды ауіпсіз пайдаланылуына, ал ү қ қ ң қ ядролы материалдарды сенімді са талуына ол жеткізуге тиіс. қ ң қ қ Д ние ж зіндегі атом реакторларыны саны ү ү ң