ара анды мемлекеттік медициналы Қ ғ қ университет

ара анды мемлекеттік медициналы Қ ғ қ университет іі аза стан тарихы ж не леуметтік-саяси п ндер кафедрасы Қ қ ә ә әаза стан тарихы ж не леуметтік-саяси п ндер кафедрасыҚ қ ә ә ә С Ж ӨС ЖӨ Та ырыбы: Хал аралы экономикалы атынастар. Сырт ы қ қ қ экономикалы ызметті реттеу. қ қ Орында ан: Хасенова. ғ Тексерген: Ж маділов С. С. ұ ара анды 2010 Қ ғара анды 2010Қ ғ

Мазм ны: ұ Кіріспе Негізгі б лім: ө 1 нерк сібі дамы ан елдермен Ө ә ғ 1 нерк сібі дамы ан елдерменӨ ә ғ 2 Экспортты ндірісті дамыту қ ө 2 Экспортты ндірісті дамытуқ ө 3 Сырт ы сауданы мемлекеттік реттеу қ 3 Сырт ы сауданы мемлекеттік реттеуқ орытынды ҚорытындыҚ Пайдаланыл ан дебиеттер ғ әПайдаланыл ан дебиеттерғ ә

Кіріспе ыс а мерзім ішінде аза станды егеменді т уелсіз Қ қ Қ қ ә мемлекет ретінде д ниеж зіні 120 -дан астам елі ү ү ң мойындады. Минералды ресурстар а бай аза стан шетел ғ Қ қ капиталын зіне тартып, 150 -дей біріккен к сіпорын ө ә рылды. Со ы ш жылда (1995, 1996, 1997) құ ңғ ү инвестицияны келуі 2 есе сіп, 282 млн. Жуы доллар ң ө қ рылды. құрылды. құ Сырт ы экономикалы байланыстар лтты экономика қ қ ұ қ дамуыны ма ызды факторы. Кейбір елдер шін сырт ы ң ң ү қ сауда зінде жо тауарлар т рін алуды жал ыз м мкіндігі. ө қ ү ң ғ ү

нерк сібі дамы ан елдермен (А Ш, Германия, Ө ә ғ Қ лыбритания, Франсия, Жапония, О т стік Корея т. б) Ұ ң ү хал аралы экономикалы атынастарды дамыту ж зеге асуда. қ қ үхал аралы экономикалы атынастарды дамыту ж зеге асуда. қ қ ү Осындай иір істер АСЕАН елдерімен, сіресе – Индонезия, әОсындай иір істер АСЕАН елдерімен, сіресе – Индонезия, ә Малайзия, Сингапурмен жасауда. Ынтыма тасты Таяу ж не қ қ ә Орта Шы. Шы ғғ ысыс елдерімен дамуда. Олар а: Туркия, Иран, Сауд ғ Аравиясын жат ызамыз. Ресей, збек, ыр ыз елдермен қ Ө Қ ғ экономикалы атынастар басым ба ыттар стауда. Еуропа қ қ ғ ұ экономикалы атынаста болу лкен стратегиялы қ қ ү қэкономикалы атынаста болу лкен стратегиялы қ қ ү қ м дделілікті бай атады. ү қ Д ст рлі экономикалы атынастарды аза стан барлы ә ү қ қ Қ қ қД ст рлі экономикалы атынастарды аза стан барлы ә ү қ қ Қ қ қ ТМД елдерімен ж не ә Шы ыс Еғ уропамен жал асуда. ғ ытаймен зара за мерзімді атынас жа а де гейге Қ ө ұ қ қ ң ң к терілді. аза стан азіргі кезде д ниеж зіндегі 60 -тан астам ө Қ қ қ ү ү елдермен сауда атынастарын ж ргізуде. қ ү

аза стан экономиканы реформалауда шетел капиталын б секелестік Қ қ ә негізде тарауды ал а оюда. Ол экономиканы к рделі м селесін шешіп ана ғ қ ң ү ә қ оймайды, жа а технологияны келуді экспортты німні б секелік абілетін қ ң ә қ ө ң ә қ арттыруды к здеп, ішкі нары ты зімізде шы арыл ан тауар мен толтыруды ө қ ө ғ ғ ма сат етеді. қ Экспортты ндірісті дамыту аза станда басым ба ыттар а ие болуда. қ ө Қ қ ғ ғЭкспортты ндірісті дамыту аза станда басым ба ыттар а ие болуда. қ ө Қ қ ғ ғ аза стан Республикасы ТМД елдерімен ке к лемде экономикалы Қ қ ң ө қаза стан Республикасы ТМД елдерімен ке к лемде экономикалы Қ қ ң ө қ байланыстар жасап келеді. Республика шін негізгі серіктес болып ТМД елдері жатады, оны ішінде ү ң біріншісі – Ресей. Республикада ы экспортты рылымны негізін ғ қ құ ң ірі-тонналы німдер – м най, асты , к мір, руда ж не концентраттар, ара қ ө ұ қ ө ә қ металл прокаты, мыс, мырыш, ор асын райды. Осы німдерді алыс жа а қ ғ құ ө ққ тасу экономикалы жа ынан тиімсіз, себебі оларды ымбаттатып қ ғ қ жіберді. Сонды тан аза стан шін таяу к ршілермен сауда-сатты жасау қ Қ қ ү ө қ пайдалы. 1997 -ші жылы а тар айында ТМД елдер кімет басшыларыны қ ң ү ңпайдалы. 1997 -ші жылы а тар айында ТМД елдер кімет басшыларыны қ ң ү ң м жілісінде интеграциялы даму ба дарламасыны жобасы аралды. ә қ ғ ң қ

Т жырымдамада Интеграциялы процесті дамытуды ұ қ ң мынадай принциптері арал ан: кеден кедергілерін жоюуы, қ ғмынадай принциптері арал ан: кеден кедергілерін жоюуы, қ ғ салы , акциз алымын т мендету, отанды тауар ндірушілерді қ ө қ ө ор ау шараларын жасау. Осы процестерге – “микроде гейдегі қ ғ ң интеграция” деген айдар та ылды. ғ Шаруашылы субъектісіні р т рлері осы атал ан негізде қ ң ә ү ғ “микроде гейдегі интеграцияны” ж зеге асырады. Б л Ресей ң ү ұ мен аза стан жобасында т п-т уір ткерілмек. Біріккен Қ қ ә ә ө к сіпорындар мен аржы- нерк сіп топтары рылып, керек ә қ ө ә құ жобаларды м най ндіру ж не газ салаларында, к мір ндіру, ұ ө ә ө өжобаларды м най ндіру ж не газ салаларында, к мір ндіру, ұ ө ә ө ө машина рылысында ткеру ж зеге асырылуда. құ ө ү

Сырт ы экономикалы байланыстар лтты экономика қ қ ұ қ дамуыны ма ызды факторы. Кейбір елдер шін сырт ы ң ң ү қ сауда зінде жо тауарлар т рін алуды жал ыз м мкіндігі. ө қ ү ң ғ үсауда зінде жо тауарлар т рін алуды жал ыз м мкіндігі. ө қ ү ң ғ ү Халы аралы е бек б лінісіне байланысты рбір ел зі шін қ қ ң ө ә ө ү тиімді ж не арзан ндіре алатын тауарларды ндіруге ә ө ө мамандану м мкіндігіне ие болады. ү Сырт ы сауданы пайдасы – елдерді экономикалы қ ң ң қСырт ы сауданы пайдасы – елдерді экономикалы қ ң ң қ рлеу де гейін салыстыру а м мкіндік беріп, оларды жедел ө ң ғ ү даму а ғ ынталандырады. Н тижесінде дамы ан мемлекеттер ә ғ арты ндіру шиеленісінен рылса, дамушы елдерді қ ө құ ңарты ндіру шиеленісінен рылса, дамушы елдерді қ ө құ ң экономикалы суіне сырт ы сауда жа а серпін қ ө қ ң береді. Сырт ы сауданы андай да болмасын шектеулер елді қ қ ңбереді. Сырт ы сауданы андай да болмасын шектеулер елді қ қ ң экономикасына кері серін тигізеді, ркениетті мемлекеттер ә ө атарына тезірек осылуын тежейді. қ қатарына тезірек осылуын тежейді. қ қ

Сырт ы сауданы мемлекеттік реттеуқ Дамыған сыртқы сауда тауар өндірушілер арасында бәсекені шиеленістіріп, бәсекелесе алмайтын өндірістерді жабуға және пайдалы өндірістерді дамытуға, еңбекті ұйымдастыруды жақсартуға және т. б. Мәжбүр етеді. Сондықтан, сыртқы сауда әсерінен кейбір өндірістің түрлерінің жағдайы төмендеуі мүмкін. Үкіметке тауардың шекарадан өтуіне шектеу талаптары қойылып, қысым жасала бастайды. Үкімет өз жағынан екі бағыттың ең тиімдісін таңдау қажет. Еркінсауданың пайдасы шығынынан көп болғандықтан, соңғылары үшін өте төмен механизмі жасалуы керек (жұмыссыздық бойынша берілетін жәрдем, кәсіптік қайта дайындық, мамандықты жоғарылату бағдарламалары т. б. )

Рынок а ту кезіндегі сыр ы саудада ы мемлекетті р лін шектеу қ ө қ ғ ң ө объективті сипат а ие болады. Біра , б л процесс тияна ты ойлау мен қ қ ұ қ жан-жа ты лшенген т сілді ажет етеді. Мысалы, теория т р ысынан қ ө ә қ ұ ғ беймемлекеттендіру саясатын ж ргізгенде, ж мыссызды п. б. ршиді, ү ұ қ өбеймемлекеттендіру саясатын ж ргізгенде, ж мыссызды п. б. ршиді, ү ұ қ ө халы ты бір б лігінде болаша а сенімсіздік, сел осты п. б. ж не т. б. Б л қ ң ө ққ қ қ ә ұ жа дайда кіметэкспорт пен импортты ара атынасын реттеу ма сатында ғ ү ң қ қ тарифтер мен лестер(квота) саясатын олданады. М ндай жа дайда ү қ ұ ғ тарифтерді олдану пайдалы болады. қ біріншіден тариф мемлекетті кірісін к бейтеді, ал лестер болса шетел ң ө ү тауарларына жасанды т рде шектеу ойып, со ан байланысты оларды ү қ ғ ңтауарларына жасанды т рде шектеу ойып, со ан байланысты оларды ү қ ғ ң ба асыны шары тауына, с йтіп ғ ң қ өба асыны шары тауына, с йтіпғ ң қ ө шетел нім шы арушыларыны баюына ө ғ ң келеді әкеледіә. . екіншіден тарифтер саясаты кезінде д ниеж зілік ж не ішкі ү ү ә ба алар бір ба ытта згереді, ал лес саясаты кезінде ішкі ғ ғ ө ү ба алар д ниеж зілік ба алардан тым жо ары болуы ғ ү ү ғ ғ м мкін. Оны м нісі , тарифтік саясат кезінде халы ү ң ә қм мкін. Оны м нісі , тарифтік саясат кезінде халы ү ң ә қ шаруашылы ыны экономикалы шы ыны азаяды, ал лес ғ ң қ ғ ү саясаты кезіндегі шаруашылы тиімсіздігі те лкен м лшерге қ ө ү ө жетуі м мкін үжетуі м мкінү

Қорытынды