абылда ан: Шалхарова Ж. Қ ғ Орында ан:

абылда ан: Шалхарова Ж. Қ ғ Орында ан: Жалил Ш ғ Тобы: ЖМ-

Кіріспе абыну процессі туралы т сінік, сатыларыҚ ү Негізгі б лім ө абынуды дамуы, жасушалы , гуморалды Қ ң қ қ медиаторлар сер ету механизмдері Ә орытынды Қ

Организмні рт рлі сырт ы немесе ішкі патогендік ң ә ү қ серлер н тижесінде дамы ан, жергілікті б лінуге ә ә ғ ү жауап ретінде дамитын, микроциркуляциялы қ арналарды , ан ж йесіні б зылыстарымен ж не ң қ ү ң ұ ә жасушаларды пролиферациясымен сипатталатын, ң стереотипті, оз аушы-бейімдеуші реакциясы қ ғ.

Бастап ы альтерацияны н тижесінде ан жасушалары қ ң ә қ ( тромбоциттер, эозинофильдер, нейтрофильдер, базофильдер, моноциттер, лимфоциттер ) ж не мес жасушалары іштеріндегі ә белсенді заттарын, т йіршіктерін сырт а шы арады. Осыдан ү қ ғ жасуша аралы ке істікте биологиялы белсенді заттар қ ң қ к бейеді. Оны абынуды медиаторы деп атаймыз. Олар ө қ ң айналасында ы сау жасушаларды б ліністеріне келеді. ғ ң ү ә Салдарлы альтерация тіндерге лизосомалы ферменттерді қ қ ң ж не биологиялы белсенді заттарды серінен дамиды ә қ ң ә

Мес жасушаларда немесе лаброциттерде гепаринмен ж не химазамен байланыс ан ә қ активсіз т рде болады. ү Бос к йінде ол са ү ұ қ тамырлар а, абыр аларыны ткізгіштігін ғ қ ғ ң ө арттырып, ке ітетін сер етеді. ң ә Аз м лшерде артериолдарды ке ітеді. ө ң К п м лшерде венулаларды жиырады. ө ө Гистамин мес жасушаларыны , базофильдерді ң ң дегрануляциясы кезінде б лінеді. ө

Ол тромбоциттерде, ішекті шырышты абы ыны ою ң қ ғ ң қ боялатын жасушаларында, миды кейбір рылымдарында ң құ болады.

Гепарин мес жасушалары мен базофильдерден босайды. Ол ылтамырларды ішкі абаттарында қ ң қ фибринні рылуына б гет ң құ ө жасайды, ан юын тежеп, гистаминді қ ұ байланыстырып, абыну а арсы ы пал қ ғ қ қ етеді. Фагоциттерді ң катионды қ н руыздары ә тамыр абыр аларыны қ ғ ң ткізгіштігін к тереді, зат алмасуды ө ө к шейтеді ж не бактерияларды жоятын ү ә сер етеді. ә

Макрофагтарда, лимфоциттерде ндірілетін ө пептидтер абыну медиаторлары болып қ саналады. абыну кезінде макрофагтарды миграциясын Қ ң тежейтін фактор, макрофагтарды серлендіретін, хемотаксистік ә фактор, интерлейкиндер мен интерферондар, су ө факторлары те ма ызды. ө ң

Жасуша мембраналарыны ң фосфолипидтерінен рылады. құ антамырларын Қ ке ітеді, эксудация а, хемотаксиске ң ғ келеді, ан ю рдістерін кейде арама ә қ ұ ү қ арсы ба ыттарда згергертеді. қ ғ ө

фосфатидилхолин Фосфолипаза А 2 Циклоокси- геназа Арахидон ыш ылы қ қ Диацилглицерол фосфатидилинозитол Инозитолфосфатаза Диацилглицероллипаза Липоксигеназа. Простаглан – Диндер: ПГ j 2 ПГ F 2 ПГЕ 2 Тромбоксан А 2 (Тх. А 2) Лейкотриендер: ЛТС 4 ЛТД 4 ЛТВ 4 ЛТД

Простагландиндер Әсерлері ПГЕ 2, ПГД 2, ПГ J 2 Қан тамырларды , бронхтарды кеңітеді, қабынуға ұшыраған жасушалардың қызметін әлсіретеді ПГ F 2 Қан тамырларды кеңітіп, бронхтарды жиырады Т x А 2 Қантамырлар мен бронхтарды жиырады, қабынуға ұшыраған жасушалардың қызметін арттырады

Лейкотриендер Әсерлері ЛТВ 4 Лейкоциттердің хемотаксисін туындатады, фагоцитозды күшейтеді, майда тамыр қабырғаларының өткізгіштігін көтереді. ЛТС 4, ЛТД 4, ЛТЕ 4 Тегіс ет жасушаларын жиырады, тыныс алу жолдарын тарылтады, майда тамырлардың өткізгіштігін көтереді.

абыну серінен бол ан тін б зылысына е Қ ә ғ ұ ң алдымен нейтрофильдерді эмиграциясы ң болады. Олар абыну оша ында фагоцитозды қ ғ қ ызмет ат арады. Б л кезде олардан босап шы атын қ қ ұ ғ протеазалар мен оттегіні бос радикалдары ң жасушалар мен жасушааралы рылымдарды қ құ ң салдарлы алтерациясын туындатады. қ

Артынан 3 -6 са аттан со жара абыну оша ына моноциттер мен ғ ң қ ғ Т ж не В лимфоциттері шо ырланады. Осыдан иммунды ә ғ қ жауапты басталуы болады. Б л кезде бір ядролары фагоциттер ң ұ мен иммунды абілетті жасушаларды зара рекеттесуі қ қ ң ө ә олардан б лініп шы атын цитокиндерді атысуымен іске ө ғ ң қ асады. Цитокиндер б л жасушаларды сырт ы беттеріндегі олар а ұ ң қ ғ арнайылан ан рецепторлармен байланысады. абыну а атысатын ғ Қ ғ қ жасушалардан б лініп шы ан цитокиндер , ж па а арсы ө ққ ұқ ғ қ иммунитет ж йесін біріктірумен бірге, организмны меншік ү ң тіндерін б ліндіреді немесе оларды алыптыдан ауыт ып ү ң қ қ кетуіне келеді. Осыдан организм гомеостазыны елеулі ә ң б зылыстарына келетін кез келген б ліндіргіш ы пал, жергілікті ұ ә ү қ абыну туындатумен атар, те ма ызды ор анысты ж не реттеу қ қ ө ң қ ғ қ ә ж йелеріні атысуымен дамитын организмні к птеген ж йелік ү ң қ ң ө ү процесстеріне келеді. ә Б ндай серпілістер ұ жедел кезе дік жауап ң деп аталады.

ИЛ-1 ді негізгі ндірушілері – моноциттер мен ң ө макрофагтар, сонымен атар В-лимфоциттер, қ дендриттік жасушалар, нейтрофилдер, лангерганс жасушалары, глиалды , эндотелиалды ж не қ қ ә синовиалды жасушалар, фибробласттар, тері мен қ тимус эпителий, да ылда – Т-лимфоциттерді қ ң кейбір клондары болып келеді. Моноциттер мен макрофагтарды ИЛ-1 -ді ндірулеріні ң ө ң шарты-ИНТЕРЛЕЙКИН-1 (Адамны ң хромосомаларыны 2 -ші ж бы). ң ұ

ИЛ-1 1972 ж. Т менгі концентрацияда ы митогендермен ө ғ серлесіп тимоциттерді к беюін оздыру а абілетті ә ң ө қ ғ қ фактор ретінде табыл ан. ғ ИЛ-1 ді тектерін клондауы біртекті белсенділігі бар екі ң т рлі белок бар екенін к рсетті: ИЛ-1 а ж не ү ө ә ИЛ-1 в. Оларды молекулалы салма тары 15 000 -17 000 Д ң қ қ сапалы к рсеткіштері сас ж не екеуі де иммунды қ ө ұқ ә қ жауап пен абынуды эффекторлы фазасыны негізгі қ ң цитокиндері болып келеді, бактериалды ж не бас а қ ә қ німдермен оздырылу ө қ ИЛ-1 -ді німіні ингибиторларына простагландин Е 2, ң ө ң глюко-кортикоидтар, ц. АМФты де гейін жо арылататын ң ң ғ факторлар, GTF-b ж не retijoic acid жатады ә

Нысана жасушалары Биологиялық әсерлер Жетілген Т-лимфоциттердің антигентану рецепторлары арқылы Тх2 пролиферациясын қоздыру Жетілген В-лимфоциттер Олардың плазматикалық жасушаларға айналуын, көбеюін және иммуноглобулиндерді өндіруін қоздырады. Бастауыш В-лимфоциттер Беткері Ig. M жетілуі мен экспрессиясын қоздырады NK- жасушалары Цитотоксикалық әсерін күшейтеді, ИЛ-2 -ге арналған рецептордың экспрессиясын, ИЛ-2 және IFN-y өнімін қоздырады Макрофагтар Фагоцитозды, хемотаксисті, цитотоксикалықты белсендіреді; супероксиданттар дың генерациясын шақырады, МНСІІ класс антигендерінің экспрессиясын жоғарылатады, ИЛ-1, ИЛ-6 мен ІНФ өнімін қоздырады. ИЛ-1 ді нысана жасушалар а к рсететінң ғ ө биологиялы сері қ ә

Нейтрофилдер Хемотаксис пен дегрануляцияның күшеюі, супероксиданттардың қозуы Фибробласттар Коллагеназа, стромелизин, ИЛ-6 және Г-КСФтын көбеюі мен секрециясын шақырады, циклооксигеназа синтезінің нәтижесінде Простагландиндер босатылып шығады (негізгі белоктарға м-РНК ның экспрессиясын тежейді) Кератиноциттер Басқа цитокиндердің, мысал үшін –ИЛ-6, өнімі мен көбеюін қоздырады. Эндотелиалдық Жасушалар Көбеюін қоздырады, беткері эндотелиалдық антигендердің экспрессиясын өзгертеді, TNF (ісік некроздаушы фактор) өнімін және адгезия молекулаларының экспрессиясын күшейтеді Остеокласттар Сүйек резорбциясына себеп болатын протондық помпаны күшейтеді Хондроциттер Шеміршектің бұзылуына және протеогликандардың бөлінуіне әкелетін металлпротеазалардың өнімін жоғарылатады. Гепатоциттер Жедел фаза белоктарының өнімін қоздырады, альбуминдердің синтезін төмендетеді, комплементтің С 3 -компонентінің өнімін жоғарлатады Гемопоэтикалық бағаналы жасушалар ГМ-КСФпен бірігіп көбею мен пісіп жетілуді қоздырады Базофилдер мен мес жасушалары Гистаминнің босатылып шығыуын қоздырады Ұйқы безінің жасушалары Лангерганс аралшалардың в-жасушаларының жойылуы Ісік жасушалары Жасушалардың жойылуы

Базофилде р мен мес жасушалар ы Гистаминнің босатылып шығыуын қоздырады Ұйқы безінің жасушалар ы Лангерганс аралшалардың в-жасушаларының жойылуы Ісік жасушалар ы Жасушалардың жойылуы

ИЛ-6 фибробластармен, макрофагтармен ндірілетін полифункционалды цитокин болып, ө қ биологиялы серіні спекторы бойынша ИЛ-1 қ ә ң ж не ІНФ-а-лар а жа ын, абынуды , иммунды ә ғ қ қ ң қ реакцияларды дамуына, ан т зуді реттеуге ң қ ү атысады, плазматикалы жасушаларыны су қ қ ң ө факторы болып келеді, ж йе аралы ү қ рекеттесулерге атысады. ә қ

ІНФ биологиялы эффектеріні сипаттамалары мен қ ң таралуы бойынша сас, иммунды жауап пен ұқ гемопоэзді реттейтін, ісік ж не вируспен ә за ымдан ан жасушаларды жоя алатын, қ ғ лимфоидты жасушаларды морфогенезіне қ ң атысатын макрофагтар (ІНФ-а)ж не қ ә Т-лимфоциттерді (ІНФ-в) німі ң ө

Барлы интерферондар-вирустар а ж не ісікке арсы қ ғ ә қ к штілігі р т рлі сері бар полифунционалды белокты ү ә қ қ факторлар. Интерферондарды барлы ында ң ғ антипролиферативтік сер бай алады, біра IFN- ны ә қ қ ү ң антипролиферативтік белсенділігі олардан да жо ары. Интерферондарды барлы ында иммунреттегіш ғ ң ғ асиет бар, олар макрофагтарды , Т-лимфоциттерді қ ң ң ж не NK-жасушаларыны белсенділігін жо арылатады, ә ң ғ Т-киллерлерді б где (вируспен за ымдал ан, ң ө қ ғ ісік)жасушаларды танып алуда те ма ызды, МНС І ө ң класс антигендеріні экспрессиясын к бейтеді, Сонымен ң ө атар МНС І класс антигендерді экспрессиясын қ ң жо арылату абілеттері бар, б л ызметті е белсенді ғ қ ұ қ ң т рде IFN- ат арады ү ү қ

Цитокині абыну серпілісіне атысуыҚ қ ИЛ-1 Прокоагулятты активтілікті к шейту ж не тамырларды қ ү ә ң ткізгіштігін жо арылату (жергілікті гипермия а, тромбоз а ж не ө ғ ғ ғ ә стаз а, ісіну мен клеткалы инфильтраттар а келетін анны ғ қ ғ ә қ ң с й ты ыны ж не формалы элементтеріні сырт а шы уына ұ қ ғ ң ә қ ң қ ғ жа дай жасалады), тамырларды ке ейту, адгезия молекулаларыны ғ ң ң экспрессиясын, макрофагтарды , нейтрофилдерді ж не ң ң ә Т-лимфоциттерді хемотаксисін к шейту, супероксидрадиалдарды ң ү ң ж не азот оксидіні , монокиндерді ж не простагландин Е 2 -ні ә ң ң ә ң алыптасуын к шейту, Т-ж не В-лимфоциттерді костимуляциялау, қ ү ә с йек пен шеміршекті резорбциясы. Миелопоэзді белсендіру ү ң (нейтрофилдік лейкоцитоз), дене температурасын жо арылату, ғ жедел фазасыны а уызыны синтезін к шейту ң қ ң ү ІНФ-а Тамырларды ке еюі, адгезия молекулаларыны экспрессиясыны ң ң к шеюі, ангиогенезді белсендіру, липидтерді катаболизіміні ү ң ң к шеюі, макрофагтар мен нейтрофилдерді белсенуі, монокиндер ү ң мен Е 2 простагландиніні ндірілуіні жо арылауы, ң ө ң ғ супероксидрадикалдарды ж не азот оксидіні алыптасыуы, ә ң қ жасушаларды жойылуы (апоптоз), Т-лимфоциттерді ң ң костимуляциясы, миелопоэзді реттелуі. Септикалы шо ты ң қ қ негіздейтін гуморалды фактор. қабынуды дамуында ы цитокиндерді ма ызы Қ ң ғ ң ң

ИЛ-6 Жедел фаза белоктарыны ндірілуін к шейту, Т-ж не В-лимфоциттерді ң ө ү ә ң костимуляциясы, макрофагтарды оздырады, супероксидрадикалдарды қ ң німін ж не адгезия молекулаларыны экспрессиясын ө ә ң к шейтеді. абынулы цитокиндер мен простагландаин Е 2 секрециясын ү Қ қ тежей отырып абыну а арсы сер к рсетеді. Нейтроэндокриндік ж йеге қ ғ қ ә ө ү сер етеді, ызба мен АКТГ німіне келеді. АКТГ німін жо арылата т сіп, ә қ ө ә ө ғ ү ИЛ-6 стрестік серпілістерді , соны ішінде глюкокортикоидтерді тежегіш ң ң ң серімен байланысты, алыптасуына атысады. ә қ қ ГМ-КСФ Миелопоэзді белсендіру, нейтрофилдерді, макрофагтарды оздыру, Т-лимфоциттерді костимуляциясы. Ангиогенезді, жедел фаза қ ң белоктарыны німін, нейтрофилдер мен макрофагтарды хемотаксисын ң ө ң к шейтеді. ү Г-КСФ Гранулоцитозды белсендіру, нейтрофилдерді оздырады, қ супероксидрадикалдарды німін к шейтеді. ң ө ү М-КСФ Моноцитопоэзді белсендіру ж не макрофагтарды оздыру. ә қ ИЛ-12 Тх1 алыптасуына ж не Т-БАС жасушаларыны алыптасуымен иммунды қ ә ң қ қ абынуды дамуына ы пал етеді. қ ң қ INF-y Макрофагтарды белсенді т рде оздыру, МНС молекулаларыны ү қ ң экспрессиясын ж не адгезия молекулаларыны экспрессиясын к шейту, ә ң ү супероксидрадикалдарды ж не азот оксидіні алыптасуын оздыру (бас ң ә ң қ қ оздырушысы). қ ИЛ-4 Адгезия ж не МНС молекулаларыны экспрессиясын к шейту. Азот ә ң ү оксидіні алыптасуын к шейтеді, аллергиялы абынуды демейді, оны ң қ ү қ қ ң негізгі факторы, БАС-ты тежейді. а-хемокиндері Нейтрофилдерді хемотаксисі мен белсенуі, ангиогенез стимуляциясы, азот ң оксиді мен суперрадикалдарды німін к шейту, макрофаг/моноциттерді , ң ө ү ң эндотелиалды жасушаларыны , фибробласттарды ж не мес ң ң ә жасушаларыны хемотаксисі. ң В- Макрофагтарды , эозинофилдерді , лимфоциттерді белсенуі мен ң ң ң

абынуды жедел кезе інде н руыздар б лінеді. Қ ң ң ә ө С реактивті белок Сарысулы амилоид А қ Фибриноген Гаптоглобин α 1 — антитрипсин α 1 антихимотрипсин

Классикалы ж не балама жолмен активтеледі. қ ә Классикалы жолы антиген антидене кешені сер етуінен қ ә дамиды. сза рамб лшегі мес жасуаларыны құ ө ң т йіршіктерінен биологиялы белсенді заттарбосап ү қ шы уына ж не тегіс салалы ет талшы тарыны ғ ә қ ң жиырылуына келеді. ә С 5 а рамб лшегі гранулоциттерді белсенділігін құ ө ң арттырады, ылтамырларды эндотелий жасушаларына қ ң жабысуын ж не тамыр сыртына шы уын к шейтеді. ә ғ ү

Тез арада иммунды тетіктерді атысуынсыз қ ң қ осылады. қ Сза рамб лшегіні ыдыратылуынан басталады. құ ө ң Комплемент ж йесіні ба ылаудан шы ып кетуі ү ң қ ғ рт рлі дерттік рдістер туындатады. ә ү ү

абыну а арсы препараттарҚ ғ қ Стероидты глюкокортикоидтарды ңглюкокортикоидтардың сер ә ету механизмі арахидон ыш ылыны синтезіне ажет қ қ ң қ фосфолипаза А 2 тежелуіне байланысты. Оларды абыну а ң қ ғ арсы серінде тек қ ә простоноидтар ана емес, ғпростоноидтар ана емес, ғ окси ыш ылдар, қ қокси ыш ылдар, қ қ лейкотриендер мен ТАФ синтезін тежеуді ма ызы бар. ң ң Стероидтты емес Циклооксигенеза а тежегіш ғ сер к рсететін ж не сол ә ө ә ар ылы простаноидтар қ биосинтезін т мендететін ө заттар жатады.

Циклооксигеназа ► Циклооксигеназа-1 ЦОГ-1 алыпты қ жа дайда ндіріледі ғ ө ж не а зада ә ғ простаноидтар т зілуін ү реттейді ► Циклооксигеназа-2 ЦОГ-2 ндірілуі ед уір ө ә д режеде абыну ә қ рдісімен ынталанады. үрдісімен ынталанады. ү

Препараттарды абыну а арсы серлерін ң қ ғ қ ә циклді эндопероксидтер синтезі шін ажет ү қ циклооксигеназа ферментін тежеумен байланыстырады. Н тижесінде ә простаноидтар синтезі азаяды. Б л ұ абынуды ызару, ісіну, ауыру сия ты қ ң қ қ к ріністеріні т мендеуіне келеді. ө ң ө ә

Пайдаланыл ан дебиеттерғ ә Google. com Med-student. net Клиническая биохимия В. А. Ткачука

Назар салып ты да андары ыз а ң ғ ң ғ рахмет