А Т БЕДЕ Қ Ө СИРЕК КЕЗДЕСЕТІН

А Т БЕДЕ Қ Ө СИРЕК КЕЗДЕСЕТІН СІМДІКТЕР Ө

Т р аты- К дімгі ыры ла тарү ә қ ққұ қ (Polypodiaceae) – жо ары споралы ғ сімдіктер ө. Таралуы -Жер шарында ке ң тара ан, сіресе, ғ ә тропиктік Еуропада жиі кездеседі. азба Қ алды тары ертедегі қ қ триас кезе іні абаттарынан табыл ан ң ң қ ғ 50 -ге жуы туысы, 1500 -дей т рі қ ү белгілі. аза станда 14 туысы, 27 Қ қ т рі белгілі. ү Морфологиясы -Жапыра тары қ (оларды вайя деп атайды) жуан, етті тамырларыны жо ар ы жа ында ң ғ ғ ғ екі атар болып орналасады. қ

КОНГО ҚЫРЫҚҚҰЛАҚ

МАСАЛАРДЫҢ ҚЫРЫҚҚҰЛАҒЫ

Т р аты — Шренк ыз алда ыү қ ғ ғ ( лат. Tulipa schrenckii ) – лалаг лдер ү т ымдасыны ұқ ң ыз алда қ ғ қ туысына жататын к п жылды ө қ баданалы сімдіктер туысы. ө Морфологиясы — Баданасы ж мырт а ұ қ т різді, жуанды ы 3 сантиметрге дейін ә ғ жетеді. Са а ы жі ішке, биіктігі 30 см. ғ ғ ң Жапыра тары 3 -4, ланцет т різді, жі ішке қ ә ң сопа ша келген г лінен с л зын. Г лдері ірі, қ ү ә ұ ү а , ызыл не сары т сті. Г лдерінде ара, а қ қ ү ү қ қ немесе сар ыш да тар болады. Д ндерімен ғ қ ә к бейеді. Мамырда г лдейді, маусымда ө ү жемісі пісіп жетіледі. ауаша ы до ал Қ ғ ғ пішінді. Тасты- иыршы ты жерлерде ж не қ қ ә беткейлерде седі. ө Таралуы — аза станны барлы ірінде Қ қ ң қ өң седі. . Жер жырту ж не егісті жедел игеру ө ә салдарынан оны оры жылдан-жыл а ң қ ғ азаюда. ыз алда аза станны » Қ ғ қ Қ қ ң ызыл кітабына Қ » енгізілген.

Т р аты- А т иыү қ ұңғ қ ( лат. Nymphaea alba ) – Т иы тар т ымдасына ұңғ қ ұқ жататын к п ө жылды ш птесін су сімдігі. қ ө ө Таралуы, сетін жері ө аза станда Қ қ сирек седі. Негізінен батыс ө айма тарында ( қ Батыс аза стан облысыҚ қ ) тарал ан. Су астында ы ж рек т різді, ғ ғ ү ә сопа ша, тамыр саба ы топыра а т селіп, қ ғ ққ ө кейде д гелек жапыра тары су бетіне өң қ жайылып седі. ө Морфологиясы- Ж мырт а т різді г лі ұ қ ә ү сопа тау, к лтелері к п желекті, а т сті қ ү ө қ ү болады. Т ымынан ж не сімді ( ұқ ә ө вегетативті ) жолмен к бейеді. ө Маусым-тамызда г лдейді, ырк йекте ү қ ү жеміс береді.

Ж згінү , ж зген, д зген, андым (ү ү қ лат. Calligonum ) – тарандар т ымдасына ұқ жататын а аш ғ не тарма тал ан қ ғ б талар ұ Морфологиясы- Биіктігі 40 см-ден 7 м-ге дейін болады. Жапыра ы те ғ ө са , зынша ине т різді. Г лі ос ұ қ ұ ә ү қ жынысты, а не ыз ылт т сті, хош қ қ ғ ү иісті. Жемісі – атты абы ты са қ қ қ ұ қ жа а ша. Ж згінні негізгі ңғ қ ү ң тамырыны зынды ы 1, 5 – 2 м, ал ң ұ ғ к лбей скен тамырыны зынды ы ө ө ң ұ ғ 12 – 20 м. Таралуы — Ж згін т ымынан, атпа ү ұқ тамырларынан се береді. Топыра ө қ тал амайды, уа шылы а т зімді; ғ қ ң ққ ө мда, тасты жерде де седі құ ө.

Желайдар (Anemone) — сар алда тар т ымдасынағ қ ұқ жататын к п жылды сімдік ө қ ө. Желайдарды б рын ы ң ұ ғ КСРО аума ында 46 т рі седі, оларды ғ ү ө ң к пшілігі ө улы келеді. Морфологиясы — Биіктігі 10 – 50 см-дей, саба ы тік седі; сыртын т к бас ан. Тамырына ғ ө ү қ жа ын жерінде жапыра ы болмайды. Жапыра ы қ ғ ғ с йір, са а ы ыс а болады. Ірі г лдері а сары, ү ғ ғ қ қ ү қ к гілдір т сті, олар саба ты шында дара ө ү қ ң ұ немесе шатырша г лшо ырына ү ғ топтасады. Ерте к ктемде г лдейді. ө ү Жемісі – т мсы ы иілген ұ ғ ыс а ры. Желайдарды жапыра ыны қ қ ұ қ ң ғ ң рамында д мі ащы құ ә анемонол болады. Одан ауруды б се дететін ж не ж рекке сер ететін ә ң ә ү ә анимонин б ліп алады. Тамырынан алынатын ө улы шырынды кейде с йелді кетіру шін ү ү пайдаланады. Желайдарды пайдалан ан кезде ғ те са бол ан ж н, йткені ол улы сімдік. ө қ ғ ө ө ө Сондай-а желайдар те демі сімдік қ ө ә ө бол анды тан, с ндік шін де сіріледі. ғ қ ә ү ө [1] [2] Желайдар – к пжылды , ш птесін сімдік. ө қ ө ө