а и л рҠ ғ ҙә ә

а и л рҠ ғ ҙә ә

Баш орт телене т п законыҡ ң ө у ын ы нд р Һ ҙ ҡ ө ә алын ҡалынҡ нд р ө әнд рө ә аа оо уу ыы н ек әҙн екәҙ нд р ө әнд рө ә әә өө үү ии ээ. Баш орт теленд р ҡ ә һүҙҙә й алын ижекле, й н ек ижекле була ә ҡ ә әҙ.

Баш орт теленеҡ ң т п законы. ө Баш орт теленд р й алын ижекле, й н ек ижекле була. Ял ау а шу а ярашлы ушыла: ҡ ә һүҙҙә ә ҡ ә әҙ ғ ҡ а ас-тар, к -г , ми гел-д р, ойола-лар. ғ өҙ ө ҙ ә ҡ Был баш орт телене т п законы. ҡ ң ө

Ту андаш р, ғ һүҙҙә тамыр аш р. ҙ һүҙҙә я ы й ш м й. Уны я ын ту ан-дары була. Ундай р – Һүҙ ңғ ҙ ә ә ә ң ҡ ғ һүҙҙә ту андашғ й ки ә тамыр аш р ҙ һүҙҙә. Тамыры алын бул а, алын ял ау, н ек бул а, н ек ял ау ушыла. ҡ һ ҡ ғ әҙ һ әҙ ғ ҡ

Парлы тартын ыларҡ Я ырау ңғ тартын ылар ҡтартын ыларҡ бб вв гг ғғ жж дд зз ҙҙ а ырау Һ ңғ тартын ылар ҡтартын ыларҡ пп фф кк ҡҡ шш тт сс ҫҫ

Баш орт теленд ҡ ә 14 я ырау, ңғ 10 а ырау тартын ы бар. һ ңғ ҡ Я ырау ңғ тартын ылар ҡтартын ыларҡ йй рр лл мм нн ңң — — а ырау Һ ңғ тартын ылар ҡтартын ыларҡ — — — хх һһ

[к]-[г], [ ]-[ ], [п]-[б] ҡ ғ нд рене сиратлашыуы ө ә ңнд рене сиратлашыуыө ә ң [к], [п] нд рен ҡ ө ә ә б тк н г у ын ы нг ө ә һүҙ ә һ ҙ ҡ ө ә башлан ан ял ау ушыл а, ғ ғ ҡ һ ул нд р [г], [б] нд ре ө ә ғ ө ә мен н алмашына: ә ел к – ә ел ге, ола – ола ы, ә ҡ ҡ ҡ ғ м кт п – м кт бе. ә ә Тел илеменд р ғ ә һүҙҙә ҙә [к]-[г], [ ]-[ ], [п]-[б] нд рене ҡ ғ ө ә ң сиратлашыу к ренеше ү тип атала.

Сит телд р н ә ҙә л штерелг н р үҙ ә ә һүҙҙәл штерелг н рүҙ ә ә һүҙҙә Сит телд р н л ште-релг н р ә ҙә үҙ ә ә һүҙҙә атнаш ижект р н, й ни н ек м ҡ ә ҙә әғ әҙ һә алын ижект р н торор а м мкин: ҡ ә ҙә ғ ө си-рат, Би-лал, си-фат, та-лип . б һ. Был р п, фарсы телд рен н инг н ғә ә ә р. һүҙҙә

Рус телен н ә л штерелг н р үҙ ә ә һүҙҙәл штерелг н рүҙ ә ә һүҙҙә л штерелг н е у ы н алын ишетел , алын ял ау, н ек ишетел , н ек ял ау Үҙ ә ә һүҙҙ ң һ ңғ ө ө ҡ һә ҡ ғ әҙ һә әҙ ғ ушыла: ҡ билет – билеттар, кухня – кухня а, июль – июлд. ғ ә Ы мала, см х , мейес, ужым, арыш, г зит, бирс тк , т пешк ҫ ә ү ә ә ә – рус телен н л штерелг н ә үҙ ә ә р. һүҙҙә

Рус телен нә л штерелг н р үҙ ә ә һүҙҙәл штерелг н рүҙ ә ә һүҙҙә Н еклек билд ен б тк н рг ял ау уш анда, н еклек билд е т ш п ала: әҙ әһ ә ө ә һүҙҙә ә ғ ҡ ҡ әҙ әһ ө ө ҡ токарь – токар ы, тюлень – ҙ тюленде, портфель – портфелд р. ә Ай исемд рене к бе е н еклек билд ен б т м улар а н ек ял ау ушыла: ә ң ү һ әҙ әһ ә ө ә һә ғ әҙ ғ ҡ апрель – апрелд , декабрь – декабр е . б. ә ҙ ң һ Календарь, токарь, слесарь, лагерь рен и е д алдыр. Улар а алын ял ау ушыла. һүҙҙә ҫ ң ә ҡ ғ ҡ

Сит телд р н ә ҙә л штерелг н р үҙ ә ә һүҙҙәл штерелг н рүҙ ә ә һүҙҙә уш тартын ы а б тк н сит телд р н л штерелг н рг ял ау уш анда Ҡ ҡ ғ ө ә ә ҙә үҙ ә ә һүҙҙә ә ғ ҡ ҡ уш тартын ыны бере е т ш п ала: ҡ ҡ ң һ ө ө ҡ металл – метал а, класс – кластағ.

Ике өндө белдереүсе хәрефтәр Е, ю, я х рефт ре ике нд ә ә ө ө белдер. ә башындаҺүҙ [йэ], [йу], [йа] нд ре ишетелг н урында ө ә ә е, ю, я х рефт ре я ыла; ә ә ҙ ер, ел, юл, юна, яра, я а . б ғ һ. башында ла, урта ында ла, а а ында ла Һүҙ һ һүҙ ҙ ғ [йу], [йа] нд ре ишетелг н урында ө ә ә ю, я х рефт ре я ыла. ә ә ҙ башында Һүҙ [йэ] н ишетел – ө ө һә е х рефе я ылаә ҙ

ъя алышҺүҙ һ

Тамырында ла, ял ауында ла о!ғ Тамырында ла, ял ауында ла ! ғ өТамырында ла, ял ауында ла !ғ ө е тамырында Һүҙҙ ң о й ки ә ө х рефе бул а, уны ә һ ним не? ним не ? ә ә ң орауына ярашлы г ртк нд е ял ауында ла һ үҙ ә ә ә һүҙҙ ң ғ о й ки ә ө х рефе ә я ыла. ҙ —

уш тартын ылы рҠ ҡ һүҙҙә , т ҙ х рефен б тк н предметты атама ын белдерг н г ә ә ө ә ң һ ә һүҙ ә — р, — а, — , ҙә ҙ ҙ ҙә — , — о ҙө ҙ й ки ә -т р, тар, -та, -то ә ә ө м баш а ял ау ар уш анда һә ҡ ғ ҙ ҡ ҡ һүҙҙә уш ҡ тартын ы ҡ барлы а кил : ҡҡ ә к р, к р р, а а, к , анаттар, минуттар, . б. үҙҙә ә әҙҙә һ ҙҙ өҙҙө ҡ һ

уш тартын ылы рҠ ҡ һүҙҙә ат – та ат – ты ат – тар ба – ы ҙ ҙ ба – ар ҙ ҙ эт –те эт – т ә эт – т рә к р — еә әҙ ҙ к р – ә әҙ ҙә к р — рә әҙ ҙә

ушма рҠ һүҙҙә Ике ушып я алып, бер предметты атама ын, х р к тен, һүҙ ҡ һ ң һ ә ә ә билд ен бел-дер , бындай р әһ һә һүҙҙә ушма р ҡ һүҙҙә тип атала: к нба ыш, ы ыл анат, Ямантау, арай- арай, яман-яман . б ө ғ ҡ ҙ ғ ҡ ҡ һ

Һылтанмалар: • Ф. Ш. Сынбулатова, Г. . В лиеваӘ ә «Баш орт теле» 3 класс с н д реслек ҡ ө ө ә 1, 2 –се ки кт р, ҫә ә З. Биишева исеменд ге «Китап» н шри те, ә ә ә ф — Ө ө