3 — Д рісә лшеу ралдары,

Скачать презентацию 3 — Д рісә  лшеу ралдары, Скачать презентацию 3 — Д рісә лшеу ралдары,

ssghm_3kaz.ppt

  • Размер: 89.5 Кб
  • Автор: Адемиш Абдуллаева
  • Количество слайдов: 27

Описание презентации 3 — Д рісә лшеу ралдары, по слайдам

  3 - Д рісә лшеу ралдары,  Ө құ оларды сипаттамалары ң 3 — Д рісә лшеу ралдары, Ө құ оларды сипаттамалары ң ж не жіктелуі ә Эталондар

  Негізгі арастырылатын м селелер: қ ә Техникалы  лшеу ралдарыны  қ Негізгі арастырылатын м селелер: қ ә Техникалы лшеу ралдарыны қ ө құ ң негізгі топтары. лшеу ралдарыны Ө құ ң м лшерленетін метрологиялы ө қ сипаттамалары. Эталондар, оларды жіктелуі. ң

  М лшерленген ө метрологиялы  асиеттері қ қ бар олданбалы қ техникалы М лшерленген ө метрологиялы асиеттері қ қ бар олданбалы қ техникалы ралдар қ құ лшеу ралдары Ө құ

  Техникалы  лшеу ралдары негізгі қ ө құ 3 топ а б Техникалы лшеу ралдары негізгі қ ө құ 3 топ а б лінеді: қ ө 1. М лшер ө – берілген м лшерлі физикалы ө қ шаманы айталап жа ырту шін арнал ан қ ңғ ү ғ ӨҚ Бірм нді м лшер ә ө – бір м лшерді физикалы ө ң қ шамасын жа ыртады (кіртас) ңғ К пм нді м лшер ө ә ө — рт рлі м лшерлі біраттас ә ү ө шамалар атарын жа ыртады (сыз ыш) қ ңғ ғ Стандартты лгі қ ү – затты асиетін немесе ң қ рамын сипаттаушы шама бірліктерін құ жа ырту а арнал ан м лшер ңғ ғ ғ ө лгілі зат Ү –бекітілген жатта к рсетілген құ ө дайындауды шарттарын са тау кезінде ң қ жа ыртылатын белгілі асиеттері бар зат ңғ қ

  Техникалы  лшеу ралдары қ ө құ негізгі 3 топ а б Техникалы лшеу ралдары қ ө құ негізгі 3 топ а б лінеді: қ ө 2. Калибр — лшемдерді здерімен ө ң ө берілген шекараларында тетіктерді беттері мен ң формаларыны зара орналасуын ң ө ба ылау мен табу а арнал ан қ ғ ғ рыл ылар құ ғ

  Техникалы  лшеу ралдары қ ө құ негізгі 3 топ а б Техникалы лшеу ралдары қ ө құ негізгі 3 топ а б лінеді: қ ө 3. мбебап кейбір диапазонда на ты лшемді Ә ӨҚ қ ө аны тайды, м нымен олар лшемні берілген қ ұ ө ң диапазонда жатуын ана аны тай алатын калибрлерден ғ қ ажыратылады, олар мына т рде болады: ү — лшегіш аспап — лшегіш а парат белгісін ө ө қ ба ылаушымен тікелей абылдау а олайлы к йдегі қ қ ғ қ ү ндіруші рыл ы; ө құ ғ — лшегіш аспап – з араларында байланыс арналарымен ө ө біріккен м лшерлер, лшегіш аспаптар, лшегіш ө ө ө т рлендіргіш ж не осал ы рыл ылар — ү ә қ қ құ ғ ӨҚ жиынты ы, автоматтандырыл ан деу шін ы айлы ғ ғ өң ү ңғ к йде лшегіш а парат белгілерін ндіруге, оны ү ө қ ө автоматты бас ару ж йелерінде пайдалану а беруге қ қ ү ғ арнал ан ғ

  лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері Тэйлор принципі. Алдын ала шекті м ндері жазыл ан профиль лшемдеріні ә ғ ө ң с йкестігін, тетін ж не тпейтін ә ө шектерді на тылау ар ылы сенімді қ қ аны тау а болады (ГОСТ 45346 -82). Кез қ ғ келген б йымды р сат етілген е ұ ұқ ң жо ар ы ж не е т менгі лшемдері ғ ғ ә ң ө ө бойынша кем дегенде 2 рет ба ылаудан қ ткізу керек ө

  лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері 2. Аббе принципі. Ба ыланатын геометриялы қ қ элемент ж не салыстыру элементі бір сызы та — ә қ лшеу сызы ында орналасса лшеуді е кіші ө ғ ө ң ң ателіктері пайда болады. (Б) с лбасына қ ұ ара анда, (А) с лбасыны ателігі т мен қ ғ ұ ң қ ө

  лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері лшеу ж не ба ылау ралдарын Ө ә қ құ жобалау принциптері Инверсия принципі. Тетік — деуге, ба ылау а ж не өң қ ғ ә пайдалану а атысатын 3 процесс арасында ы зара ғ қ ғ ө сыйымдылы а негізделген. Инверсия ( арату) принципі ққ қ бойынша ателікті аны тау шін лшеу с лбасы қ қ ү ө ұ кинематикалы пішін т зетін с лба а ж не б йымды қ ү ұ ғ ә ұ ру с лбасына с йкес келуі керек, осы ар ылы д рыс құ ұ ә қ ұ шеуді мынадай шарттарын алу а болады: ө ң ғ — лшеу кезінде оз алыс траекториясы пішін т зу кезіндегі ө қ ғ ү оз алыс траекториясына с йкес болу керек; қ ғ ә — лшеу кезінде рекет ету сызы ы механизмні ж мысы ө ә ғ ң ұ кезіндегі рекет ету сызы ына д л келуі керек (Аббе ә ғ ә принципі); — лшеу базалары рылымды ж не технологиялы ө құ қ ә қ базаларменд л келуі керек (біры ай базалар ережесі). ә ңғ Инверсия принципі детте лшеу ралыны здіксіз ә ө құ ң ү оз алысы кезінде олданылады қ ғ қ.

  лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ.  лшеу ралы Ө лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ. лшеу ралы Ө құ — лшеу шін арнал ан, ө ү ғ нормаландырыл ан метрологиялы ғ қ сипаттамалары бар, белгілі уа ыт аралы ыны қ ғ ң ішінде м лшері згерісіз абылданатын ө ө қ (орнатыл ан ателік шектерінде) шама бірлігін ғ қ айталаушы ж не (немесе) са таушы техникалы қ ә қ қ рал. құ нормалан ан метрологиялы сипаттамалары ӨҚ ғ қ — лшеу ралына нормативтік жаттармен ө құ құ орнатылатын, лшеу ралыны берілген типіні ө құ ң ң метрологиялы сипаттарыны жиынты ы қ ң ғ

  лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ  метрологиялы сипаттамасы ӨҚ лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ метрологиялы сипаттамасы ӨҚ қ – лшеу ө н тижесіне ж не оны ателігіне сер ә ә ң қ ә етуші асиеттеріні біреуіні ӨҚ қ ң ң сипаттамасы ӨҚ на ты метрологиялы сипаттамасық қ — т жірибеде аны талатын метрологиялы ә қ қ сипаттама метрологиялы сипаттамалары ӨҚ қ ӨҚ олдануды қ ң алыптық ж не ә ж мысұ жа дайлары ғ шін ү нормаланады

  лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ лшеуді  алыпты Ө лшеу ралдарыны Ө құ ң метрологиялы сипаттамалары қ лшеуді алыпты Ө ң қ жа дайларығ – м ндерді немесе сер етуші шама ә ң ә м ндері айма тарыны ә қ ң жиынты ымен сипатталатын лшеу ғ ө жа дайлары ғ лшеу н тижелеріні згеруін ( лшеу Ө ә ң ө ө ателігін) оны азды ынан елемеуге қ ң ғ болады.

  ГОСТ 8. 009 с йкес  м лшерленетін ә ӨҚ ө метрологиялы ГОСТ 8. 009 с йкес м лшерленетін ә ӨҚ ө метрологиялы сипаттамалары: қ 1) шкала зынды ы; ұ ғ 2) шкаланы б лу ба асы; ң ө ғ 3) лшегіш аспап к рсеткіштеріні вариациясы; ө ө ң 4) лшеу диапазоны; ө 5) м лшерді номиналды м ні; ө ң ә 6) лшеу ралыны сезгіштігі; ө құ ң 7) лшеу ралыны сезгіштігіні шегі; ө құ ң ң 8) лшеу ралдарыны ателігі; ө құ ң қ 9) лшеу ралыны т ра тылы ы. ө құ ң ұ қ ғ

  Метрологиялы сипаттамаларқ Шкала зынды ы ұ ғ  шкаласыны барлы е Метрологиялы сипаттамаларқ Шкала зынды ы ұ ғ шкаласыны барлы е ыс а ӨҚ ң қ қ белгілеулеріні орталы тары мен шектеулі бастап ы ң қ қ ж не со ы белгілеулер ар ылы тетін сызы ты ә ңғ қ ө қ ң зынды ымен аны талады. Шкала зынды ын ұ ғ қ ұ ғ шкалада к рсетілген бірліктерден т уелсіз зынды ө ә ұ қ бірліктерінде к рсетеді. ө Шкаланы б лу ба асы ң ө ғ — б л лшеу ралыны ұ ө құ ң шкаласыны екі к ршілес белгілеулеріне с йкес келуші ң ө ә шама м ндеріні айырмасы. ә ң i= Xi+1 — Xi Xi+1 , Xi – шкаланы екі к ршілес белгілеулеріне с йкес ң ө ә келуші лшенетін шаманы м ндері ө ң ә

  Метрологиялы сипаттамаларқ К рсеткіштер вариациясы ө  лшеу диапазоныны ө ң бір Метрологиялы сипаттамаларқ К рсеткіштер вариациясы ө лшеу диапазоныны ө ң бір ана н ктесіне лшенетін шаманы кіші ж не ғ ү ө ң ә лкен м ндері жа ынан баппен жа ындауы ү ә ғ қ кезінде аспап к рсеткіштеріні ө ң айырмашылы ымен сипатталады ғ диапазоны ӨҚ – шектерінде ша тамалы ӨҚ қ ателік шектері м лшерленген шама м ндеріні қ ө ә ң айма ы ғ М лшерді номиналды м ні ө ң ә – дайындау кезінде м лшерге немесе м лшерлер партиясына ө ө жазыл ан шама м ні. М лшерде номиналды м н ғ ә ө ә к рсетіледі. лшегіш аспапты Хmax, Xmin ө Ө ң шкала шектері R = Хmax — Xmin

  Метрологиялы сипаттамаларқ  сезгіштігі ӨҚ (S) осы ралды шы а беріс белгі Метрологиялы сипаттамаларқ сезгіштігі ӨҚ (S) осы ралды шы а беріс белгі құ ң ғ згерісіні , оны тудыр ан лшенетін шама ө ң ғ ө згерісіне атынасымен сипатталады, я ни: ө қ ғ S = ∆L/ ∆ х , м нда ұ ∆L – шы а берістегі белгіні згерісі; ғ ң ө ∆ х — лшенетін шаманы згерісі. ө ң ө сезгіштік шегі ӨҚ – физикалы шама згерісіні қ ө ң е кіші м ні, б дан бастап берілген ралмен оны ң ә ұ құ ң лшенуі ж зеге асырылуы м мкін. ө ү ү ателігі ӨҚ қ – жетілмегендігін кескіндейді ж не ӨҚ ә дайындау рылымы мен (немесе) құ технологиясыны жетілмегендігі салдарынан, ң ӨҚ жасал ан материалдарды ескіруі мен тозуынан ғ ң туындайды.

  лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ  абсолюттік ателігі ӨҚ қ лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ абсолюттік ателігі ӨҚ қ лшенетін физикалы ө қ шаманы бірліктерінде білдіріледі: ң X n – аспапты к рсетуі; ң ө X Д — лшенетін ө шаманы на ты м ні. ң қ ә атынасты ателігі ӨҚ қ қ лшеу ралыны ө құ ң абсолюттік ателігіні лшенетін физикалы қ ң ө қ шаманы на ты м ніне атынасымен ң қ ә қ ай ындалады: қ Дn. XX %100 ДX

  лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ Келтірілген ателік қ  абсолюттік лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ Келтірілген ателік қ абсолюттік ателігіні ӨҚ қ ң лшеуді барлы диапазонында немесе диапазон ө ң қ б лігінде т ра ты шаманы шартты алын ан ө ұ қ ң ғ м ніне (м лшерлеуші м ніне) атынасымен ә ө ә қ ай ындалады. М лшерлеуші м н ретінде не қ ө ә лшеуді сті гі шегін, не лшеу диапазонын ө ң ү ң ө абылдайды: қ м нда ұ X N – нормалаушы м н. ә негізгі ателігі ӨҚ қ алыпты жа дайларда қ ғ олданылатын лшеу ралыны ателігін қ ө құ ң қ сипаттайды. %100 NX

  лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ  ӨҚ осымша ателігіқ қ лшеу ралдарыны Ө құ ң ателіктері қ ӨҚ осымша ателігіқ қ лшеу ралдары ө құ ателігіні раушысы болып табылады қ ң құ ж не андай-да бір сер етуші шамаларды ә қ ә ң алыпты м нінен ауыт уы салдарынан қ ә қ негізгі ателікке осымша туындайды. қ қ ӨҚ ша тамалы ателігініқ қ қ ң шегі олдану а жарамдылы ы мойындалатын қ ғ ғ Н орнатылатын ателігіні е лкен Қ ӨҚ қ ң ң ү м німен сипатталады. ә

  лшеу ралдарыны біры ай Ө құ ң ңғ алыптасуы қ 1) лшеу ралдарыны біры ай Ө құ ң ңғ алыптасуы қ 1) ӨҚ мемлекеттік сынау; 2) ӨҚ салыстырып тексеру; 3) ӨҚ метрологиялы атестаттау; қ 4) калибрлеу. ӨҚ

  Эталондар, оларды жіктелуің Эталон – б л ерекше арнайыландыру ұ бойынша орындал Эталондар, оларды жіктелуің Эталон – б л ерекше арнайыландыру ұ бойынша орындал ан, орнатыл ан т ртіпте ғ ғ ә ресми бекітілген, салыстырып тексеруді ң с лбасы бойынша т менде т р ан лшеу ұ ө ұ ғ ө ралына ( ) бірлік м лшерін беру құ ӨҚ ө ма сатында оны айталануы мен са талуын қ ң қ қ амтамасыз етуші лшеу ралы. қ ө құ Шама бірлігі эталоннан р тізбекті ә эталондар а беріледі. ғ

  Эталондар, оларды жіктелуің Ал аш ы эталон – физикалы шаманы бірлігін, Эталондар, оларды жіктелуің Ал аш ы эталон – физикалы шаманы бірлігін, ғ қ қ ң осы салада ылыми-техниканы со ы ғ ң ңғ жетістіктеріні м мкіндігі бойынша е жо ар ы ң ү ң ғ ғ д лдікпен айтала ан эталон. ә қ ғ Ал аш ы эталон лтты (мемлекеттік) ж не ғ қ ұ қ ә халы аралы болады. қ қ Ал аш ы ж не арнайы ал аш ы эталондар ел ғ қ ә ғ қ шін бастап ы болады ж не оларды мемлекеттік ү қ ә эталон ретінде бекітеді. Ал аш ы эталон а екінші ж не ж мыс эталоны ғ қ ғ ә ұ ба ынады. ғ

  Эталондар, оларды жіктелуің Екінші эталон к рсететін бірлік лшемін ө ө мемлекеттік Эталондар, оларды жіктелуің Екінші эталон к рсететін бірлік лшемін ө ө мемлекеттік эталонмен салыстырады. Екінші эталондар ал аш ы эталонды ғ қ алдын-ала тозудан са тау шін, салыстыру қ ү ж мыстарын тымды ж ргізу шін, ұ ұ ү ү эталондарды салыстыруды амтамасыз ету қ шін, бастап ы эталон к рсететін бірлік ү қ ө лшеміні згермеуін ба ылау шін ө ң ө қ ү жасалынады.

  Эталондар, оларды жіктелуің Екінші эталон айталайтын бірлік лшемін қ ө мемлекеттік эталонмен Эталондар, оларды жіктелуің Екінші эталон айталайтын бірлік лшемін қ ө мемлекеттік эталонмен салыстырады. Олар а салыстыру эталоны (СЭ) ж не к шірме ғ ә ө эталондар (КЭ) жатады. СЭ эталондарды зара салыстыру шін ажет ө ү қ КЭ – бірлік лшемін ж мыс эталондарына беруге ө ұ арнал ан. ғ Екінші эталондарды (к шірме эталондар) олдану ө қ ерекшеліктеріне байланысты Мемлекеттік стандарт немесе мемлекеттік ылыми метрологиялы ғ қ орталы тар та айындайды. қ ғ

  Эталондар, оларды жіктелуің Ж мыс эталондары ұ реттерге б лінеді, олар екінші Эталондар, оларды жіктелуің Ж мыс эталондары ұ реттерге б лінеді, олар екінші ө эталондардан ал ан лшем бірліктерін , зінен реті т мен ғ ө ө ө ж мыс эталондарына, немесе ж мыс береді. Бірлік ұ ұ ӨҚ лшемдерін эталондардан ж мыс лшегіштері мен лгі ө ұ ө ү ӨҚ салыстыру с лбасына с йкес береді ұ ә Тиістілігіне арай қ эталондар — халы аралы , қ қ мемлекетаралы ж не лтты эталондар а б лінеді қ ә ұ қ ғ ө Халы аралы эталон қ қ – халы аралы негізі сапасында қ қ абылда ан эталон ретінде лтты эталондарды бірлік қ ғ ұ қ ң лшемдерін салыстыру а алын ан эталон ө ғ ғ лтты эталон Ұ қ — Р СТ 2. 3 -2001 « Р М Ж. Физикалы Қ Қ Ө қ шамалар бірліктеріні эталондары» ресми шешімімен ң мойында ан мемлекет шін бастап ы эталон санатында ғ ү қ ж ретін эталон ү

  Мемлекетаралық  эталон  Мемлекетаралы эталон қ - ТМД елдеріні  ажеттілігін Мемлекетаралық эталон Мемлекетаралы эталон қ — ТМД елдеріні ажеттілігін ң қ ана аттандыратын, м дделі Досты қ ғ ү қ елдеріні эталондарына лшем ң ө бірліктерін беретін эталон Б л эталондарды стандарттау, ұ метрология ж не сертификаттау ә Мемлекетаралы Ке есі, НТК Метр қ ң к рсетуімен бекітеді ө Эталондар Ресейде са талуда болады қ

  лгі лшеу ралдарыҮ ө құ  лгі лшеу ралдары Ү ө құ лгі лшеу ралдарыҮ ө құ лгі лшеу ралдары Ү ө құ белгіленген рет бойынша лгі ү санатында бекітілген лшем, лшеу рыл ысы немесе ө ө құ ғ лшеу т рлендіргіштері ретінде, бас а салыстыру ж не ө ү қ ӨҚ ә солар а арап межелеу шін ажет. ғ қ ү қ лгі мемлекеттік метрологиялы ызмет органдары Ү ӨҚ қ қ ж не салалы метрологиялы ызмет органдары ә қ қ қ олданады ж не са тайды. қ ә қ лгі ретінде метрологиялы аттестациядан ткен ж не Ү ӨҚ қ ө ә лгі ретінде олдану а болады деп табыл ан лшем, лшеу ү қ ғ ғ ө ө аспаптары ж не лшеу рыл ылары пайдаланылады. ә ө құ ғ лгі арасында рет бойынша ба ынушылы бар. Ү ӨҚ ғ қ лгі метрологиялы институттарда немесе мемлекеттік Ү ӨҚ қ метрологиялы ызмет зертханаларында, сондай-а қ қ қ та айындал ан рет бойынша салыстыру ы ғ ғ ӨҚ құқұғ берілген салалы метрологиялы ызмет органдарыны қ қ қ ң салыстырма зертханаларында т рады. ұ