19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан

Скачать презентацию 19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан Скачать презентацию 19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан

19,20.ppt

  • Размер: 1.7 Мб
  • Автор:
  • Количество слайдов: 22

Описание презентации 19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан по слайдам

19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан ан ә ғ мутациялы процесс қ19 -д ріс. Спонтанды ә ж не индукциялан ан ә ғ мутациялы процесс қ

 1. Спонтандымутациялы процессқ 2. Индукциялан анмутациялы процесс ғ қ 3. Радиоактивтіс улелерді мутагендік 1. Спонтандымутациялы процессқ 2. Индукциялан анмутациялы процесс ғ қ 3. Радиоактивтіс улелерді мутагендік ә ң серлері ә 4. Химиялы осылыстарды мутагендік қ қ ң серлері ә

1. Таби и (секірмелі) мутагенезғ. Секірмелі(спонтанды)т рдеү болатынмутациялы згергіштіккебелгілібірфакторлармен қ ө арнайы серетуар ылыемес,1. Таби и (секірмелі) мутагенезғ. Секірмелі(спонтанды)т рдеү болатынмутациялы згергіштіккебелгілібірфакторлармен қ ө арнайы серетуар ылыемес, таби ижа дайда здігіненпайда ә қ ғ ғ ө болатынмутацияларжатады. Жалпымутацияж неоны таби аттаке таралатынды ыертеден ә ң ғ белгілі. Мысалы, XIX асырды баскезінде. Францияда. Версаль ғ ң ма ындак дімгісарыа ашты (барбарис) сінділеріні арасынан ң ә ғ ң ө ң ызылжапыра тыформасытабыл ан. Кейіноданалын ан қ қ ғ ғ рпа тарда ызылжапыра тыболыпшы ан. Солсия тысасы ұ қ ққ қ қ мендуананы т ым орабыны тікенектеріжо т рітабыл ан ң ұқ қ ң қ ү ғ ж неол асиетті рпа тан- рпа ат ра тыт рдеберіліп ә қ ң ұ ққ ұ қ ү отыр анды ыаны тал ан. ғ ғ қ ғ

Спорта депаталатын б ршіктімутациялар аү ғ кезінде. Ч. Дарвинк іл өң аударып, оларды кейбіреуінСпорта депаталатын б ршіктімутациялар аү ғ кезінде. Ч. Дарвинк іл өң аударып, оларды кейбіреуін ң сипаттады. Мысалы, арлы ан сімдігіні бір қ ғ ө ң б та ыны зіндебірнеше ұ ғ ң ө т стіжидекболатынынж не ү ә бадама ашыны шабдалы а ғ ң ғ сасжемісберетінін ұқ бай ады қ

1924 -1925 жылдарынеміс генетигі Э. Баур намазшам г лді т сімен рылысыү ң ү1924 -1925 жылдарынеміс генетигі Э. Баур намазшам г лді т сімен рылысыү ң ү құ бойыншаерекшек зге ө т сетінмутацияларды ү аны тады. Олосыт рге қ ү жататын рбір1000 ә сімдіккекеміндеекі ө мутацияданкелетіндігін тапты.

Жануарлардак птегенө мутациялараны талды. қ Оларды к пшілігін ң ө Ч. Дарвинатапк рсеткен өЖануарлардак птегенө мутациялараны талды. қ Оларды к пшілігін ң ө Ч. Дарвинатапк рсеткен ө болатын. Соларды біріне ң 1791 жылы. А Ш-ты Қ ң Массачусетсштатында ы ғ Анконфермасында, кейіннен анкон т ымыны ұқ ң алыптасуынабастаубол ан қ ғ кыс аая ты ойларды қ қ қ ң шы уыжатады. ғ

Мутациялы  згергіштік қ ө дрозофилашыбынында біршамаке ірекзерттелген. Оларденесіні т сі, ң ң үМутациялы згергіштік қ ө дрозофилашыбынында біршамаке ірекзерттелген. Оларденесіні т сі, ң ң ү анаты, к зі, ая ыны пішіндері, жынысты белгілері, қ ө ғ ң қ сімталды ыт. б. белгілеріне атысты. Б лшіркейлерді ө ғ қ ұ лабораторияжа дайында сірубарысында. Т. Морган ғ ө аны та ане ал аш ысекірмелімутант-а к зді қ ғ ң ғ қ қ ө аталы. Таби ижа дайда сетінбарлы шыбындар қ ғ ғ ө қ ызылк здіболатынды тан, ондайт стіаны тайтын қ ө қ ү қ генжабайытипкет нгендепаталадыда, алк зді а ә ө ң қ т сінаны тайтынген-мутанттыгендепесептеледі. ү қ

Таби ижа дайдасалыстырмалыт рдеал андағ ғ ү ғ мутация сирек кездеседі. Мысалы, дрозофиладаа кТаби ижа дайдасалыстырмалыт рдеал андағ ғ ү ғ мутация сирек кездеседі. Мысалы, дрозофиладаа к здімутацияны қ ө ң жиілігі р100000 гамета абіреуден-а келеді. Біргенге ә ғ қ ш а анда ыққ ғ мутацияны орташажиілігібактериядашамамен 1: 10000000. ң Адамдаген-дерді ң мутация а шыраужиілігі 1: 200000. рбір ғ ұ Ә жекегенге ш а ып арастыр анда, б ғ қ ғ ұ лк рсеткіштероншак пө ө емес. Біра жо арысатыда ыорганизмдерді қ ғ ғ ң гаплоидты хромосомажиынты ындабірнешемы генні ғ ң ң болатынынж неә оны р айсысындамутацияжиілігі 1: 1000000 келетіндігін ң ә қ ескерсек, мутациялыгаметаны ң саныоншалы тыаздаемес. қ Секірмелімутацияны пайдаболусебебіні бірінеклеткада ң ң кейбірзаттарды биосинтезінекедергікелтіретінмутагендік ң асиетібарб где осылыстарды жина талуындажат ызу қ ө қ ң қ қ керек.

2. Жасанды (индукциялы) мутагенез. Жасандынемесе индукциялымутациядепбелгілібірфакторларменарнайы серә етуар ылыболатынт ым уалайтын згергіштіктіайтады. қ ұқ2. Жасанды (индукциялы) мутагенез. Жасандынемесе индукциялымутациядепбелгілібірфакторларменарнайы серә етуар ылыболатынт ым уалайтын згергіштіктіайтады. қ ұқ қ ө Ондаймутагендікфакторлар арадиоактивтіс улелер, ғ ә температура, ультрак лгінж нелазерс улелері, солсия ты ү ә ә қ кейбірхимиялы осылыстар(колхицин, этиленимин, азотты қ қ иприт, акридиндер, метилметансульфанатт. б. )жатады. сімдіктер, Ө жануарларж немикроорганизмдерменж ргізілгенк птеген ә ү ө зерттеулерді н тижесіндеосыатал анфакторлармен серету ң ә ғ ә ар ылымутациятудыру аболатынды ыаны талды. Мутациялы қ ғ ғ қ қ згергіштікті олданжасауда сіресерадиоактивтіс улелерді ө қ ә ә ң мутагендік асиетінзерттепбілуді ерекшема ызыболды. қ ң ң

Ба ылау с ра тары: қ ұ қ Секірмелі(спонтанды)т рдеболатынмутациялы ү қ згергіштікке андаймутацияжатады?Ба ылау с ра тары: қ ұ қ Секірмелі(спонтанды)т рдеболатынмутациялы ү қ згергіштікке андаймутацияжатады? ө қ Намазшамг лді т сімен рылысыбойынша ү ң ү құ ерекшек згет сетінмутациялардыаны та ан ө ү қ ғ алым? ғ Секірмелімутацияны м лшерінегедбайланысты? ң ө Жасандынемесеиндукциялымутациядегенімізне? Жасандымутагендіфакторлар анежатады? ғ

20 -д ріс. Спонтанды ә ж не ә индукциялан ан ғ мутациялы процесс. 20 -д ріс. Спонтанды ә ж не ә индукциялан ан ғ мутациялы процесс. қ

 1. Радиоактивтіс улелерді ә ң мутагендік серлері. ә 2. Химиялы қ осылыстарды мутагендік 1. Радиоактивтіс улелерді ә ң мутагендік серлері. ә 2. Химиялы қ осылыстарды мутагендік қ ң серлері ә

1. Радиоактивті с улелерді мутагендік серлеріә ң ә. Т ым уалаушылы асиеттіұқ қ радиацияны1. Радиоактивті с улелерді мутагендік серлеріә ң ә. Т ым уалаушылы асиеттіұқ қ радиацияны серімен згертугеболатынынт ышрет1925 жылы. Г. А. Надсонмен ң ә ө ұңғ Г. С. Филипповд лелдеді. Оларрадийс улелерімен серетуар ылы ә ә ә қ са ырау ла тарды жа амутанттыформаларыналды. Оданкейін 1927 жылы ң құ қ ң ң Дж. Меллердрозофилашыбынынан, ал 1928 жылы. Дж. Стадлерж геріменарпа ү сімдігіненрентгенс улелеріні мутагендік серінбай ады. ө ә ң ә қ

Клеткадаж ретінт ым уалаупроцесіү ұқ қ рамынанегізінендезоксирибонуклеин құ ыш ылыенетінхромосомаларменты ыз қ қ ғКлеткадаж ретінт ым уалаупроцесіү ұқ қ рамынанегізінендезоксирибонуклеин құ ыш ылыенетінхромосомаларменты ыз қ қ ғ байланысты. Олайболсаклеткада радиацияны серінене алдыменядролы ңә ң қ к рылымдар згереді. Соны салдарынанбарып ұ ө ң мутацияпайдаболады. Радиоактивтіс улелерді ә ң т менгідозаларын ктелікмутациятудырады, ө ү я ниолжа дайдахромосоманы ша ын ана ғ ғ ң ғ ғ б лігінденемесежекебіргенде згеріс ө ө бай алады. Алжо ар ыдозаларда қ ғ ғ хромосомаларды зілуі, орыналмастыруы ң ү сия тык рделі згерістерпайдаболады. М ндай қ ү ө ұ жа дайдажаппаймутациялануж ріп, заталмасу ғ ү процесі згереді, бара-бараклеткаларды ө ң тіршілігіжойылып, а ырындаорганизмк риды қ ұ

 Радиация а сіресеитпенмаймыл тесезімтал. М ндайғ ә ө ұ зерттеулерадамны с улегесезімталды ытуралыболжамжасау Радиация а сіресеитпенмаймыл тесезімтал. М ндайғ ә ө ұ зерттеулерадамны с улегесезімталды ытуралыболжамжасау а ң ә ғ ғ негізболаалады. С улені серіненболатынгенетикалы за ымдалуорганизмні ә ң ә қ қ ң андайт ргежататынды ынадабайланысты. Генетикалы қ ү ғ қ радиасезімталды ты т ргет нерекшеліктеріт жірибеж зінде қ қ ү ә ә ү зерттелген. Мысалы, те ізшош асыны жынысбездерінде 4 р. ң қ ң (рентген)дозаны зі-а жынысклеткаларыядроларыны ң ө қ ң згеруіне келіпсо ан, алм ндайдозадатыш андармен й ө ә ққ ұ қ ү ояндарыны жынысклеткаларынанешбір згерісбай алма ан. қ ң ө қ ғ Маймылдарда 100 -200 р. дозамен сереткенкездежыныс ә клеткаларыны ры танукабілетіжойылады, алтыш андарда ң ұ қ қ м ндайжа дай 400 р. дозада анабай алады. ұ ғ ғ қ

Адамбаласындамутацияны жартылайдоминанттылы ың ғ т нболыпкеледі. Ол, рине, болаша рпа шін ауіпті, ә әАдамбаласындамутацияны жартылайдоминанттылы ың ғ т нболыпкеледі. Ол, рине, болаша рпа шін ауіпті, ә ә қ ұ қ ү қ себебігенетикалы кемістіктерді ж зегеасуынтездетеді. қ ң ү Осы анбайланыстыс улеленгенадамдарды бірінші ғ ә ң рпа ыны зінент ым уалайтынауруларбай алады. ұ ғ ң ө ұқ қ қ Б ан. Нагасакидегіатомжарылысынанзардапшеккендер ұғ д лелболаалады. Сондарадиацияны серіне шыра ан ә ң ә ұ ғ ата-аналарды балаларыны 80 пайызынан рт рліт ым ң ң ә ү ұқ уалайтынауруменкемістіктербай ал ан. қ қ ғ Радиацияны серінендене(сомалы )клеткаларында ң ә қ атерліісікті (рак)пайдаболуыданегізіненоларда ы қ ң ғ генетикалы рылымдарды згеруінебайланысты. қ құ ң ө

2. Химиялы осылыстарды мутагендік серлері. Кейбірқ қ ң ә химиялы заттарды мутагендік серіні болатынды2. Химиялы осылыстарды мутагендік серлері. Кейбірқ қ ң ә химиялы заттарды мутагендік серіні болатынды ын қ ң ә ң ғ ал ашрет. КСРО-да 1928 жылы. Н. Мейсель, 1933 жылы ғ В. Сахаров, 1934 жылы. М. Лобашовтараш анболатын. Е қ ң ал аш ык штімутагенді(жасуша ажат. ДН )1939 жылы ғ қ ү ғ Қ С. Гершензонаш анболатын. 1946 жылыгенетик қ И. Рапопортформалинні ж неэтилениминні к шті ң ә ң ү мутагендік серібарекенінаны тады. Солсия ты, осы ә қ қ жылдарыа ылшынгенетиктеріШ. Ауэрбахж не. Д. Робсон ғ ә ипритті мутагендік серететінінаны та ан. азіргікезде ң ә қ ғ Қ 500 -денастам рт рлімутагендік осылыстарды бар ә ү қ ң екендігібелгілі. Оларды атарынадиметилсульфат, ң қ диэтилсульфат, нитрозоэтилмочевина, гидроксиламин, азотты ыш ыл, бромурацил, акридиндерт. б. жатады. қ қ Химиялы мутагендерк бінесегендікмутацияларды қ ө тудырады. Б лжа дайда. ДНКрепликациясыб зылады, ұ ғ ұ кейдеоны жіпшелері зіліпн тижесіндек рделі ң ү ә ү хромосомалы згерістерпайдаболды. қ ө

Химиялы мутагендер, қ радиацияс улелерісия ты, ә қ мейозды б зылуынаалып ң ұ келіп,Химиялы мутагендер, қ радиацияс улелерісия ты, ә қ мейозды б зылуынаалып ң ұ келіп, хромосомаларды д рыс ң ұ ажырасуынболдырмайдыне хромосомаларды зілуінеалып ң ү келеді. Кейбірхимиялы қ мутагендертікелей. ДН Қ молекуласына серетпей, оны ә ң реплекацияланумехаизмі згертеді, осыны салдарынан ө ң ДН синтезінде ателіктер Қ қ пайдаболады. Ондайзаттарды ң бірі–кофеин.

Ба ылау с ра тары: қ ұ қ 1. Т ым уалаушылы асиеттірадиацияны серіменБа ылау с ра тары: қ ұ қ 1. Т ым уалаушылы асиеттірадиацияны серімен ұқ қ ң ә згертугеболатынынт ышд лелдеген алымдар? ө ұңғ ә ғ 2. Радиоактивтіс улелерді мутагендік серлері андай? ә ң ә қ 3. Радиацияны сері андай? ң ә қ 4. Химиялы осылыстарды мутагендік серлері қ қ ң ә андай? қ 5. Химиялы заттарды мутагендік серіні қ ң ә ң болатынды ынал ашреташ ан алымдар? ғ ғ қ ғ