15 1 Семей мемлекеттік медицина университеті

15 1

Семей мемлекеттік медицина университеті • Пән: патологиялық физиология

Жоспар: • Кома түрлері. Жалпы сипаттамасы. Комаға анықтама. • Неврологиялық команың этиологиясы, патогенезі. • Эндокринологиялық кома • Токсикалық кома. • Гипоксикалық кома 2

кома» сөзіне анықтама • Кома – естің тануымен, рефлекторлық әрекеттің бұзылысымен және тыныстың, қан ағызысының, зат алмасудың терең бұзылысымен сипатталатын ауыр патологиялық жағдай. 3

Этиологиясы Кома өз бетінше пайда болмайды. Ол күрделі бір аурудың себебінен ОЖЖнің бұзылуынан немесе біріншілік ми жүйесінің зақымдалуымен(мысалы: ба с сүйегінің травмасы)сиптталады. Кома ның пайда болуына әр түрлі патологиялық коматозды жағдайлар себепші. 4

Команың түрлері: • Уремиялық кома-кей жағдайда жедел бүйрек жетіспеушілігі кезінде, бірақ көбіне бүйрек жұмысы нашарлауының ақырғы кезеңдерінде кездеседі; ол организмнен азоттық қалдықтардың шығарылуы нашарлағаннан пайда болады. • Бауырлық кома – бауыр қызметі әлсірегенен шақта тез дамиды; алдымен психикалық ауытқулар (невроз, ұйқының бұзылуы, эйфория, депрессия) ретінде байқалуы мүмкін. • Диабеттік команың (ацидоздық) алғашқы белгілерін (көп мөлшерде зәр шығару, шөлдеу, терінің кебуі) науқастың өздері де байқамайды. 5

Команың негізгі түрлері: • Гипогликемиялық кома-қант диабеті сырқаты бар адамдар инсулиннің мөлшерін қажетінен жоғары қабылдаған уақытта пайда болады. • Апоплексиялық кома миға қан құйылғанда болады, аурудың беті күрең қызыл тартып, дем алысы тереңдеп, шуыл пайда болады. • Қояншық комасы-қояншық ауруы кезінде болады. • Бауырлық кома-баур паренхимасының ауыр зақымдалуымен сипатталады. 6

Команың түрлері üТравмалық кома(coma traumaticum) — бас сүйегінің жарақаттың әсерінен ОЖЖ-нің зақымдалуынан болатын кома. ü Менингиттік кома (coma meningeale) — инфекциялық менингит, интоксикация әсерінен пайда болады.

Кома түрлері o Гиперосмостық кома (coma hyperosmolaricum)қан плазмасында осмостық қысымның жоғарлауы кезінде пайда болады. o Гиперкетонемиялық кома (coma hyperketonaemicum) — кетон денелерінің организімде жиналуымен(ацетон)сипатталады. Қант дабетінде кетон денелермен диабеттік кетоацидоз пайда болады. Ол комаға әкеп соқтырады.

Неврологиялық кома • Мидың біріншілік комасы – ОЖЖ зақымдалуым ен сипатталады 10

Токсикалық кома әр түрлі инфекйиялық аурулар әсерінен, панкреотит, токсикоинфекция, бүйректік жетіспеушілік кезінде эндокрнді, интоксикация немесе эндогенді улар әсерінен пайда болады. 7

Гипоксиялық кома жасушалардың бұзылуы әсерінен тіндерге оттегінің дұрыс жетпеуі әсерінен пайда болады.

v Респираторлы комаcoma respiratorium) — гипоксялық кома, сыртқы тыныс алудың жетіспеушілігі, өкпеде газалмасудың бұзылуынан пайда болады. - -- -v Гипоксиемиялық кома – қан тамырларының бұзылуы кезінд, анемия және тағы басқа жағдайлар әсерінен жасушаларға оттегінің дұрыс жетпеуінен пайда болады.

• Термиялық кома – ағзаны өте қатты қыздырудың әсерінен пайда блады(гипертермиялық кома).

• Эндокринологиялық кома – ағзада ішкі секреция бездерінің өте жоғары немесе нашар гормон бөлуінен пайда болады.

Гипергликемиялық кома. Диабеттік кома-қантты диабеттің қатерлі асқынуы, ол инсулиннің абсолюттік немесе салыстырмалы жеткіліксіздігінен болады. Мұндай кома қантты диабет ауруларының барысындағы зат алмасуының бұзылуының соңғы кезеңі болып табылады.

Гипергликемиялық кома көбіне инсулинотерапияның қажетті мөлшерде енгізілмеуінің нәтижесінде, қантты диабетке жұқпалы аурулар қосылған шақтарда, сондай –ақ уақытылы диагноз қойылмаған жағдайларда дамиды.

Клиникалық көрінісі Диабетік кома бірнеше сағат бойында, кейбір жағдайларда бірнеше күн бойында дамиды. Кома кезінде қантты диабеттің барлық белгілері айқындалады ׃ тәбетсіздік, құсу, жүректің айнуы пайда болады. Ауыздың, терінің құрғауы, зәрің көбеюі, әлсіздіктің ұлғаюы, ауыздан ацетон иісі шығып, артерялық қан қысымының төмендеуі, сол сияқты құрғаудың клиникалық белгілері де байқалады.

Комада жатқан науқастың түрі ерекше болады: беті бозарған, көгеру болмайды, ерні мен тілі құрғап, қабыршақты, терісі де құрғақ, салқын, серпімділігі азаяды. Тынысы шулы, терең, соңғы кезеңдерінде – Куссмауль тынысы пайда болады. Біртіндеп есінен айырылып, рефлекстер, дене қызуы төмендей бастайды. Сусыздану белгілері күшейіп, артериялық қысымы төмендейді. ЭКГ-да гипокалиемияға тән өзгеістер пайда болады. Токсикоздың әсерінен ас қорыту жолдарынан қан кетеді, науқас қан құсады, іш ауруы пайда болады.

Гипогликемиялық кома Гипогликемия- организімдегі қанттың деңгейінің күрт төмендеуімен сипатталатын синдром. Гипогликемиялық команы тудыратын негізгі себеп бас миының көмір сутегінің жеткіліксіздігінен қызметінің нашарлау болып табылады. Инсулин қабылдайтын науқастарда гипогликемия жағдайы гипергликемияға қарағанда жиірек болып тұрады.

Қантты диабет ауруларында инсулиннің енгізілетін мөлшерін көбейтіп жібергенде , науқас емдерді сақтамағанда , арақ шарапты көп ішкенде, жедел жұқпалы аурулар тұсында қанттың мөлшерінің күрт төмендеуі ықтимал.

Гипогликемияны тудыратын басқа жағдайлар: улану, ұйқы безінің өспесі, асқазан резекциясынан кейінгі дейпинг синдромы, неврогендік себептер, бүйрек қызметінің жеткіліксіздігі, организімге әртүрлі себептермен көмір сутегінің қажетті мөлшерден аз түсуі, т. б.

Клиникалық пайда болуы және дамуы. Кома аяқ астынан (күтпеген жағдайда), жылдам(бірнеше минут немесе бірнеше сағат ішінде) және ақырындап бірнеше сағат немесе бірнеше күн ішінде (команың ұзақ уақыт ішінде дамуы) дамиды. Команың пайда болуы комаалды жағдайды классифкациялап, төрт даму стадиясына бөлді.

Комаалды жағдай Комаға дейінгі жағдайда науқастың есі шатасып, құлағы бітеліп, ойлау қабілеті төмендеп, жиі ұйқысы келіп, психикалық жағдайға ұшырап, қозғалысы нашарлап, тепе-теңдігі бұзылып, барлық рефлекстері сақталады.

Кома дамуының 1 -ші стадиясы. Науқастың құлағы бітеледі, көп ұйықтайды, тітіркендргішерге жауабы нашарлайды, тіпті ауырсыатын тітіркендіргіштерге реакция жоғалады, науқас жеңіл қимылдар жасай алады(мысалы су ішу, сұйық тағамдарды ішу), төсекте өз еркімен қозғала алады бірақ ол науқаспен сөйлесу өте қынға түседі, бұлшықет тонусы төмен, жарыққа қарашық реакцияы сақталған, тері рефлексі нашарлаған.

Бірінші топ • Бұл – инфекциялар әсерінен, әсіресе вирусты инфекциялар әсерінен, жіті қабынулар және басқа да факторлар нәтижесінде пайда болған аутоиммунды аурулар • Морфологиялық көрінісі. Мүшелердің ГБТ- тіні лимфоциттермен инфильтрирленеді, паренхиматозды элементтер өледі, ақырында склероз дамиды.

Кома дамуының 2 -ші стадиясы. Терең ұйқы, науқаспен сөйлесу мүмкін емес, ауруға реакция нашарлаған, спонтанды жылдам қозғалыс, тыныс алу патлогиясы байқалады(Куссмауль, Чейна-Стокса және т. б. ), байқамай зәрін жіберіп қою мен рефекация, жарыққа қарашығының реакциясы нашарлаған, тері рефексі жоқ, бұлшықет дистониясы, горметоия.

Кома дамуының 3 -ші стадиясы. Есі, ауру сезімі, корнеальді рефлексі жоқ, жұту рефлексі нашарлаған, жиі миоз байқалады, жарыққа қарашық реакциясы жоқ, буын, бұлшықет рефлексі төмендеген, артериялық қан қысымы төмен, тыныс алуы аритмиялы, температурасы төмендеген.

Кома дамуының 4 -ші стадиясы. Арефлексия, бұлшықет атониясы, гипотермия, ми функциясы нашарлаған, артериялық қан қысымы төмендеген.

Коматозды жағдайдан шығу Коматозды жағдайдан науқасты емдеу арқылы айығуы біртіндеп ОЖЖ ақырындап қалпына келуімен байланысты. Алғашқыда корнеалды, содан қарашық рефлексі, вегетативті бұзылулар азаяды. Құлақ бітелуі жоғалады, кейде сандырақтап, голлюцинация байқалады.

*комалардың дамуының негізгі патогенетикалық механизмдері (Н. К. Хитров бойынша) Мүшелер қызметінің немесе физиологиялық жүйелердің бұзылуы Патогенді фактор Заталмасу бұзылыстары экзо- немесе эндогенді токсемия Оттегі утилизациясы мен Тасымалдау қызметінің бұзылысы Гомеостаз параметрлерінің қалыптыдан ауытқуы: температура, КОС, Су-тұз алмасуы, , РО 2, РСО 2, глюкозалар гипоксия Мидың энергетикалық ашығуы Ми қызметінің бұзылуы 25

Қолданылған әдебиеттер: • 1. Интернет материалдары www. google. Kz • 2. "Ішкі аурулар пропидевтикасы” Б. Н. Айтембет. • 3. " Патологиялық анатомия ” Ж. Б. Ахметов • 4. “Патофизиология“ Әділман Нұрмұхамбетұлы