11 . . Cm Cm – элементінің атауы

11. . Cm Cm – элементінің атауы 2. 2. SS элементінің атауы 3. С элементінің атауы 4. Құрамында металл атомдарымен байланысқан бір немесе бірнеше гидорсотоптары бар күрделі зат 5. 2 H 22 O 2 H 22 + O 2 2 реакциясының типі 6. Ауаның құрамында кездесетін элемент

КК ЮЮ РР ИИ ЙЙ кк ҮҮ кк іі рр тт КК ӨӨ ММ ІІ РР ЕЕ КК НН ЕЕ ГГ ІІ ЗЗ АА ЙЙ ЫЫ РР ЫЫ ЛЛ УУ АА ЗЗ ОО ТТ

К кірт ж не оны ү ә ң осылыстары қ

1. Ерте заманнан бастап, үйді аластауға, түрлі жараларды емдеуге қолданылатын элемент?

2. Сутек пен күкірт әрекеттесе ме? Қандай зат түзіледі?

Әрекеттеседі, улы газ күкіртті сутек түзіледі

3. Күкірттің неше аллотропиялық түр өзгерістері бар?

4. Күкірттің валенттілігі нешеге тең?

5. Күкірт қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді.

6. Күкірт қай топта орналасқан?

1. Айналуды ж зеге асыр: ү S S SOSO 2 2 H H 22 SOSO 3 3 Na Na 22 SOSO 3 3 SO

2. Айналуды ж зеге асыр (с йкесін тап)ү ә S Fe. S 22 6 1 2 3 4 55 HH 22 S SOSO 2 2 SOSO 3 3 HH 22 SOSO

а) а) HH 22 S S + H 22 ) ә) ә Fe. S + 2 HCl = Fe. Cl 22 + H 22 S S б)б) S + O 22 = SO 2 2 в) в) S + H 22 H H 22 SS г)г) 2 SO 22 + O 22 = 2 SO 33 ) ғ)ғ 2 H 2 H 22 S + 3 O 22 = 2 H 22 O + 2 SO 22 д) д) SOSO 33 + H 22 O = H 2 2 SOSO 44 е) е) 2 H 2 H 22 S + O 22 = 2 H 22 O + 2 S ж)ж) Fe. S + 2 HCl =Fe. Cl 22 + H 22 SS

Жауабы: 1. а) 2. в) 3. ) ғ 4. г) 5. д) 6. ж)

Массасы 20 г Na 22 SOSO 44 барий хлоридімен рекеттескенде ә анша грамм барий сульфаты қ т нба а т седі? ұ ғ ү

Жауабы: m( Ba. SO 44 ) = 32, 8 г

HH 22 SOSO 33 – ке т н белгілерә HH 22 SOSO 44 – ке т н белгілерә 1. К кіртті ыш ыл 7. Май т різді с йы ты ү қ қ ә ұ қ қ 2. К кірт ыш ылы 8. Орта т здары сульфитер ү қ қ ұ 3. Орташа к ші бар 9. Орта т здары сульфаттар ү ұ 4. К шті ыш ыл ү қ қ 5. Екі негізді т ра ты 10. ыш ыл т здары целлюлоза ұ қ Қ қ ұ ндірісінде олданылады ө қ 6. Екі негізді т ра сыз ұ қ

HH 22 SOSO 33 – ке т н белгілерә HH 22 SOSO 44 – ке т н белгілерә

SO 2 SO

1. К кіртті химиялы та басы: а) Р, в) , с) S. ү ң қ ң Ғ 2. Электронды формуласы: а)2 е, 8 е, 3 е, қ 2. Электронды формуласы: а)2 е, 8 е, 3 е, қ в в )2 е, 8 е, 6 е, сс )2 е, 8 е, 7 е. 3. Валенттілігі: а)І, ІІ, ІІІ, вв )ІІ, IV , VI, сс )ІІІ, ІІ, ІV. 4. Тоты у д режесі : ғ ә а)-1, -2, 3, в в )+2, -2, +3, с с )-2, +4, +6. 5. Аллотропиялы т р згерісі: а)иілімді, қ ү ө )озон, ә б)оттегі. 66. К кіртті ядро заряды: ү ң а)+10, в в )+16, с с )+15. 77. К кірт: ү а)сары т сті кристалл зат, ү в в ) зіне т н иісі бар, ө ә с с )суда ериді. 88. Са. SO 4 -тегі S-ті тоты у д режесін аны та. ң ғ ә қ. Са. SO 4 -тегі S-ті тоты у д режесін аны та. ң ғ ә қ а)+2, в в ) +6, с с ) +4. 9. Кей де оны «купорос майы» деп атайды: а) а) HH 22 SOSO 44 в) в) HH 22 SOSO 33 с) с) SOSO 22 1010. К кірт ангидриді: а)SO ү. К кірт ангидриді: а)SOү 2 в)в) SOSO 3 с)с) SOSO

Жауаптары: 1 с 2 в 3 в 4 с 5 а 6 в 7 а 8 в 9 а 10 в

(Шы армашылы ж мыс)ғ қ ұ

Күкірт — дәру әрі дерт

асыр келісімі алай жасалды? Ғ қ Алматыда 1993 жылы16 с уірде Рпрезиденті ә Қ Н. . Назарбаевпен «Шеврон» корпорациясыны Ә ң бас армат ра асы. Кеннет. Дерржа а рылымыны қ ө ғ ң құ ң пайдабол анытуралыкелісімге ол ойды. ғ қ қарапайым к кірт – аза стан Қ ү Қ қ Республикасыны экономикасы шін ң ү лкен м ні бар минералды шикізат, ү ә адамны тіршілік етуі ж не сімдіктерді ң ә ө ң дамуы мен суі шін айры ша ма ызды ө ү қ ң инертті, уытты емес минерал. Осы химиялы элемент аз м лшерде тіршілік қ ө иелеріні б рінде, соны ішінде адам ң ә ң а засында да бар ж не жер ыртысыны ғ ә қ ң шамамен 0, 05%-ын райды. құ Б гінде к кірт ндірісінде ү ү ө аза стан жетекші жабды таушыларды Қ қ қ ң бірі болып табылады. 2009 жылда ТШО-да ы тауарлы к кірт сату к лемі ғ қ ү ө 3, 2 миллион метрикалы тонна рады, қ құ б л осы уа ытта ндірілген к кірт ұ қ ө ү к лемінен 45%- а к п. К сіпорында ө ғ ө ә алда ы уа ытта нім ткізу к лемін ғ қ ө ө ө елеулі арттыру а ы пал ететін к кірт ғ қ ү т йіршіктейтін нерк сіптік жа а ү ө ә ң ондыр ыларды рылысы ар ынды қ ғ ң құ қ қ ж ргізілуде. ү аза стан к кірті Қ қ ү

аза стан азір лемдікнары тыжо арысапалык кіртпен амтамасызҚ қ қ ә қ ғ ү қ ететінжетекшіжабды таушыларды біріненсаналады, ол нерк сіп ндірісі қ ң ө ә өететінжетекшіжабды таушыларды біріненсаналады, ол нерк сіп ндірісіқ ң ө ә ө шы аратын 30 мы нанастам німт рінесоны ішіндебіріншікезектефосфаты ғ ң ө ү ңшы аратын 30 мы нанастам німт рінесоны ішіндебіріншікезектефосфатығ ң ө ү ң ты айт ыштар ндіругеаса ажетба алышикізатты иесі. ң қ ө қ ғ ң 2006 жылданбастапк ніб гінгедейін. ТШОк кірттіт рттауарлы ү ү ү ө қ т рдешы арып, оны лемні 30 еліндегі 119 сатыпалушыкомпаниялар а ү ғ ә ң ғ жеткізуде. Оларды атарында аза стан, Ресей, Украина, ытай, Жерорта ң қ Қ те ізібассейнімен. Орталы Азия іріні елдерібар. ң қ өң ң К кіртнары ыны жа анды болжамынато талса , к кіртке ү ғ ң һ қ қ қ ү дегенс раныстыбіз 2016 жыл адейінжылсайын 4%- а седі. ұ ғ ғ ө

Т йіршіктелінгенк кірттиеуге, ү ү тасымалдау аж нет тынушыны ғ ә ұ ң пайдалануынатиімді абырша к кіртті ндіруҚ қ ү ө С йы к кірттітеміржол ұ қ ү цистерналарына юэстакадасы құолданыста ык кіртт йіршіктеу Қ ғ ү ү ондыр ысымен осымшаекіжа а қ ғ қ ң ондыр ыорнату аарнал ан қ ғ ғ ғ рылысала ыны жалпык рінісі құ ң ң ө К кірттітасымалдауү К кірткарталарынуатупроцесіү ат анк кіртблогы Қ қ ү Те ізшевройл(ТШО)компаниясы ң аптал ан абырша к кіртті Қ ғ қ қ ү теміржолвагондарынатиеу

К кірт–д руү ә Аластау (салт, ырым). «Алас, алас, п ле-жаладан алас» (ел аузынан). ә Жас отау боса асын, бесікті, жа а осыл андарды т сек орнын та ы бас а ғ ң қ ғ ң ө ғ қ жа адан олданылатын д ние, б йымдарды отпен аластайтын рып бар. ң қ ү ұ ғұ Б л атал ан орындарда ы п ле-жала, ауру-сыр ау, жын-шайтан, тіл-к з болса ұ ғ ғ ә қ ө кетсін деген наным-сенімнен жасалады. Аластау рпы от т татып онымен бесікті, ғұ ұ боса аны, та ы бас а жерлерді аралата д алап, «алас, ауру-сыр аудан алас» , ғ ғ қ ұғ қ «тіл мен к зден алас» деген сия ты тілек с здермен жасалады. М ны жол-ж н ө қ ө ұ ө білетін, ем-домнан да хабары бар ана, желер ат арады. Аластау сонымен бірге ә қ тазалы пен аманды ты да кепілі ретінде олданылады. қ қ ң қ

К кірт – д руү ә

К кіртті таби атта ы биологиялы роліү ң ғ ғ қ К кіртма ыздыбиогендікэлементбол анды тан, барлы тірі ү ң ғ қ қ а заларда неміболады. сімдіктер рамында ык кірт0, 3 -1, 2%болса, ғ ү Ө құ ғ ү жануарларда 0, 5 -2% райды. құ К кіртбелоктарды рамдасб лігібол анды тан, тіріа залар ү ң құ ө ғ қ ғ шін ажеттіэлементкежатады. Белоктарды рамындамассабойынша ү қ ң құ 0, 8– 2, 4%химялы байланыс анк кіртбар. қ қ ү Адама засында(денені орташасалма ы70 кг)140 граммк кірт ғ ң ғ ү бар. Б рша т ымдастарда ы к кірт ұ қ ұқ ғ ү А желкек қ Брокколи ызана Қ қ

К кірт – дертү SO 2 SO

V. йге тапсырма: Ү 1. Мына осылыстарда ы к кіртті тоты у д режесін аны та: қ ғ ү ң ғ ә қ K 2 S H 2 SO 4 Li 2 S SO 3 2. Мына генетикалы байланысты ж зеге асыру а болатын реакция қ ү ғ те деулерін жаз ң : K 2 S H 2 SO 4 Li 2 SO