1 АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ БІЛІМ Ж НЕ

1 АЗА СТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫ БІЛІМ Ж НЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІҚ Қ Ң Ә Ғ Л. Н. ГУМИЛЕВ АТЫНДА Ы ЕУРАЗИЯ ЛТТЫ УНИВЕРСИТЕТІ Ғ Ұ Қ ФИЗИКА – ТЕХНИКА ФАКУЛЬТЕТІ ЯДРОЛЫ ФИЗИКА, ЖА А МАТЕРИАЛДАР Ж НЕ ТЕХНОЛОГИЯЛАР КАФЕДРАСЫ Қ Ң Ә Та ырыбы: қ Пельтье былысықұ Орында ан: ЯФ-33 тобыны студенті Бал ожина Нар ыз ғ ң ғ қ

Пельтье былысықұ 1834 жылы француз алымы Пельтье аш ан б л былысты м ні мынадай : eкі т рлі металдардан немесе жартылай ткізгіштерден т ратын т йык тізбек аркылы ток жіберсе, тізбек жапсарларында ы д некерді бірінде – жылу б ліну, ал екіншісінде жылу сі іру ж ріп жатады. Осылайша П Зеебек былысына кері былыс болып саналады. ғ қ ұ құ ң ә ү ө ұ ұ ғ ә ң ө ң ү Қ құ құ П Қ — бірлік уакытта жапсарда ы б лінетін жылуды м лшерін аны тайды. Т жірибелер негізінде жапсарда б лінетін (ж тылатын) жылуды шамасы осы жапсар аркылы тетін зарядты шамасынатура пропорционал екендігі та айындал анғ ө ң ө қ ә ө ұ ң ө ң ғ ғ . t. IППq. QП

П — Пельтье коэффициенті сан жа ынан жапсар ар ылы бірлік электрлік заряд ткен кезде онда б лінетін энергияны шамасымен аны талады. Тізбектегі токты ба ытын згерткен кезде Пельтье коэффициенті та басын згертеді. СИ системасында ы Пельтье коэффициентіні бірлігі ғ қ ө ө ң қ ң ғ ө ң ө ғ ң К пшілік пар металдар шін Пельтье коэффициенті ө ү ( )В аралы ында жатады. ғ В Кл Дж q Q П n

Пельтье былысын пар металдар шін т сіндірілуі: құ ү ү

Ал егер тізбек екі т pлi (n ж не р – типті) шала ткізгіштерден т ратын болса, онда ток ба ыттал ан 1 жапсарда n-типті шала ткізгішті электрондарымен р-типті шала ткізгішті кемтіктері кездесіп бейтараптанады. Б л кезде б лінген энергия жапсарды кыздырады. Керісінше 2 жапсардан электрондар мен кемтіктер сорылып алыну а тиісті бол андыктан, 2 жапсарда электрондар мен кемтіктерді парланып пайда болуы керек (б л кезде электрондар p-типтi шала ткізгішті валенттік зонасынан n -типті шала ткзгішті ткізгіштік зонасына теді). Осы шін керек энергия тор энергиясы есебінен алынады, сонды тан 2 жапсар суиды(5. 11. 2. 1 -сурет) ү ә ө ұ ғ ғ ө ң ұ ө ғ ғ ң ұ ө ң ө ө ү қ

Пельтье былысын техникада олдануқұ қ Пельтье былысын м здат ыш машиналар жасау ж не имараттарды, п терлерді жылыту шін олдану а болады. құ ұ қ ә ғ ә ү қ ғ Сонымен атар санды фотокамералада ы зарядты байланыс рыл ысын суытуда олданылады. қ қ ғ құ ғ қ Пельтье элементтері тол ын зынды ыны с улеленуін т ра тандыру шін диодты лазерлерде термостаттау ар ылы олданылады. қ ұ ғ ң ә ұ қ ү қ қ қ