1 акушерия және гинекология кафедрасы Гинекологиялық аурулардың

№ 1 акушерия және гинекология кафедрасы Гинекологиялық аурулардың пропедевтикасы. ЛЕКТОР: Лектор: доцент, м. ғ. к. , ГҮЛМИРА ЖҰМАҚАНҚЫЗЫ ЖАТҚАНБАЕВА

Дәріс жоспары Ø Гинекология туралы түсінік Ø Гинекологияда қолданылатын зерттеу әдістері

Гинекология - наука о женщине: от греческого слова «gyne» – женщина, «logos» -наука. Ø Бұл әйел туралы ғылым әйелдердің жас ерекшелігіне байланысты ағзасында болатын қалыпты жұмыстарын, Ø әр түрлі жаста кездесетін ауруларды және олардың алдын алуын зерттеп оқытады. Ø

Ø Қазіргі кезде гинекология саласында дұрыс диагноз қою үшін көптеген тексеру әдістері бар.

Объективті қарау әдістері сыртқы қарау, ü іш пальпациясы, ü сүт бездерін пальпациялау, ü айна көмегімен гинекологиялық тексеру, бимануальды тексеру) ü аспапты (арнайы техника көмегімен) ü лабораториялық. ü

Шағымдары: Ø Бөліністер, Ø ауру сезімі, Ø қан ағу, Ø жылжымалы ағзаларының бұзылысы Ø жыныс жүйесі жұмысының бұзылысы, Ø сыртқы жыныс мүшелерінің қышынуы.

Бөліністер. Секреторлы жұмысы мен ағзаның бұзылуының нәтижесінде пайда болады. Ø Бұл гинекологиялық аурулардың ішінде ең жиі кездесетін симптом. Ø Бөліністердің этиологиялық себептері әр түрлі болып келеді Ø

1. Генитальды тұрғыдан: Гениталий аймағындағы жұқпалы аурулар нәтижесінде: Ø жыныс ағзаларының құрылысы дұрыс емес Ø жыныс қуысының ашық болуы (қынаптың шырышты қабығының жыныстық қуысқа бұлтиып шығып тұруы) Ол жерде орналасқан бездерден патологиялық шырыштың шығуына әкеледі. Ø

Жаңадан пайда болған түзіліс Ø Жатырдың және жатыр мойнының гиперпластикалық үрдістері. Ø Механикалық тітіркендіру (бөгде зат). Мысалы: қынапқа қойылған сақиналар, бұлар егде жастағы әйелдерде қынаптың және жатырдың түсуін болдырмау үшін қойылады. Ø химиялық, термиялық әрекеттер (ыстық сумен, марганецтің қою ерітіндісімен шаю нәтижесінде. ) Ø

Паразитарлы себептері: Трихомониаз, глисті инвазия Саңырауқұлақты аурулар (кандидоз). Ø

Бөліністердің түрлері: Ø Ø Ø түтікті – түтіктің секрециясына байланысты. катаральды – жатыр эпителийінің секрециясына байланысты. Мойындық жалқық – жатыр мойнының және цервикальды каналдың бездік эпителийінің секрециясына байланысты қынаптық вестибулярлы (қынаптың кіре берісіндегі жалқықтар).

Түтіктік жалқық: жатыр түтіктерінің безді эпителиальды төсеніштерінің, ü тамырларының трансудациясы ü және секрециясы нәтижесінде пайда болады. Ø Түтіктердің кез келген қабынуына жауап ретінде патологиялық шырыш бөлінеді. Ø Алғашқы кезде қабынуға жауап болып ісіну, гиперемия, ауру сезімі, температура, шырыш сулы, содан кейін іріңді сипат алуы мүмкін. ü

Катаралды жалқық Әр түрлі сипатта болуы мүмкін, яғни қоздырғыштың қай флораға енгеніне байланысты болады. Ø Қалыпты жағдайда жатырдың анатомиялық бөліктерінің салдарына байланысты болады жатыр мойнының екі сфинктерлі болуы (сыртқы және ішкі ернеу). Ø

Мойындық жалқық: Жатыр мойнының цервикальды каналындағы бездердің секрециясы нәтижесінде пайда болады. Ø Кейде бездер кисталарға, бөлікті бездерге айналады. Ø Жатыр мойны зрозиясы кезінде болатын жалқықтар қынаптың ортасын өзгертеді. Ø

Қынаптық жалқық: Ø Өте жиі кездеседі Ø Жыныстық қатынас кезінде түсетін микробтың қоздырғышына байланысты: v гонококктар, v трихоманадалар.

Вестибулярлы жалқықтар. Қынаптың кіреберісінде орналасады: ü терлі, ü майлы, ü кіреберіс безі, ü бартолин безі, ü парауретралды безі Олардың қызметі қынап кіреберісін ылғалдап тұрады, ал оның бұзылысы вестибулярлы жалқықтың пайда болуына әкеледі. Ø

Ауру сезімі Эндо -, экзогенді факторлардың әсеріне байланысты Ø Ауру сезімі іштің төменгі жағында, бел аймағында болады Ø Жедел, ұстама тәрізді Ø Ауру сезімі толғақ тәрізді Ø Ауру сезімі көбіне түнде болуы мүмкін. Ø

Қан кету. Ø Қан кету генитальды және экстрагенитальды факторлардың әсерінен болуы мүмкін. Ø Генитальды себептеріне: • етеккір бұзылыстарының барлық түрлері жатады. Мұндай қан кетулер Ø циклды Ø ациклды болуы мүмкін.

Генитальды себептері: Қабыну аурулары Ø Жаңадан пайда болған түзіліс: жатыр миомасы кезіндегі қан кету Ø бұл кездегі қан кету сипаты әр түрлі, аз мөлшерден өлімге әкелетін мөлшерге дейін болуы мүмкін. Ø

Гениталий жарақаттары: ü күрт қан кетулер ü бірлескен жарақаттар, ü құрсақ артындағы гематомалар

Экстрагенитальды себептері: Ø Ауыр гипертензия кезінде: (менопауза кезіндегі әйелдің жатырынан қан кету) Ø Ауыр инфекциялар кезінде: гепатит (ауыр интоксикация қан ұюының бұзылысына, қан тамырларларының сынғыштығына әкеледі). Ø Әр түрлі улармен улану

Зерттеу әдістері Анамнез жинауда негізгі функциялар анықталады: Ø етеккір Ø генеративті Ø жыныстық (сексуальды) Ø және әйел ағзасымен жүйесі салыстырылады. Ø

Арнайы зерттеулер: Ø Жалпы қарап тексеру Ø Айнамен қарау Ø Бимануальды тексеру.

Қынаптық тексеруде ескеру қажет: v көлемі, v пішіні, консистенциясы, v қозғалғыштығы, v жатыр және жатыр қосалқыларының ауру сезімталдығы. v

3. Арнайы әдістер: Қынаптан, Ø цервикальды каналдан, Ø уретрадан гонококк және флораға алынған жағындылар. Ø Бұларды жыныс жолдары арқылы жұғатын инфекцияларды тексеретін ортаға себуге де болады.

Флораға байланысты қынаптың тазалық дәрежесін анықтау үш дәрежеге бөлінеді: Ø 1 -2 тазалық дәрежесінде диагностикалық және хирургиялық іс шараларды істеуге болады, Ø ал үшінші тазалық дәрежесінде болмайды

Қынаптың үш тазалық дәрежесі 1 дәрежесі: Ø құрамында Додерлейн таяқшасы, Гр - , Гр + кокктардың аздаған мөлшері, лейкоциттердің болмауымен сипатталады. Додерлейн таяқшалары

Қынаптың үш тазалық дәрежесі 2 дәрежесі: Ø құрамында Додерлейн таяқшалары көп емес, Гр - , Гр + кокктар флорасы, лейкоциттер болуымен сипатталады. Додерлейн таяқшалары

Қынаптың үш тазалық дәрежесі 3 дәрежесі: Ø құрамында Додерлейн таяқшалары жоқ, лейкоциттер көп мөлшерде, кокктар флорасы және арнайы патологиялық қоздырғыштардың болуымен сипатталады.

Цитологиялық зерттеу: Ø Жатыр мойнынан алынған шырышты қырындыны микроскопиялық қарау. Қырындыны арнайы қасықпен алады да шыныға жағып лабораторияға жібереді.

УДЗ Бұл зерттеу әдісі дәрігерге: Ø кіші жамбас астауындағы ағзалар туралы, Ø қатерлі ісік диагностикасы, Ø қабыну аурулары, Ø пісіп жетілу ақаулары, Ø жүктілік ағымы туралы көптеген мәліметтер береді.

Эндометрий в норме

Жатырды зондтау: Бұл әдісті диагностикаларда: Ø миоматозды түйін, Ø жатыр қуысының ұзындығын өлшеу, Ø түсік жасар алдында, Ø жатырдың шырышты қабатын қырғанда қолданады. Зондтауды арнайы бөлінділері бар жұмсақ металдан жасалған зондпен жүргізеді. Ø

Диагностикалық қыру Бұл әдісті жатырдың қатерлі ісігіне күмәнданғанда және жатырдан жиі қан ағулар болғанда қолданады. Ø Қырудан кейін алынған материалды гистологиялық зерттеуге жібереді. Ø

Биопсия Жыныс мүшелеріндегі қатерлі жаңа түзілістерге күмәнданғанда жасалынады. Ø Күмән келтіретін ауданнан скальпельмен кесіп алып, материалды гистологиялық зерттеуге жібереді. Ø

Эндоскопиялық әдістерге: Ø кольпоскопия, диагностикалық лапароскопия, Ø гистероскопия жатады. Ø

Кольпоскопия Тінді 30 есе ұлғайтып көрсететін оптикалық құрал Ø кольпоскоп жатыр мойнын тексеруге арналған. Ø Жатыр мойнының қынаптық бөлігін люголь ерітіндісімен өңдегенде: v қалыпты жасушалар қою қоңыр түске v ал патологиялық жасушалар боялмай түссіз болып қалады. Ø

Лапароскопия Бұл әдіс кезінде құрсақ қуысы және кіші жамбас астауындағы ағзаларды көруге болады.

Гистероскопия Оптикалық құрал гистерескоп арқылы жатыр қуысын қарауға болады. Ø Гистероскопия операция болып есептеледі. Ø

Гистероскопия Бұл әдіс: Ø субмукозды миомада, Ø бедеулікте, Ø жатырдың ісіктерінде, Ø патологиялық ақауларда, Ø жиі қан кетулерде, Ø ЖІС алып тастағанда, Ø кесар тілігі операциясынан кейінгі жатыр қуысын қарауда, Ø емдеу және диагностикалау мақсатта қолданады.

Эдометрий

Полип эндометрия

Гормональды зерттеу Бұл әдісті: Ø етеккір бұзылысында, Ø гирсутизмде, Ø бедеулікте, Ø эндокринді жүйе ауруларында қолданады. Қандағы гормон мөлшерін анықтайды.

Гинекология саласындағы маманның этаптары мен үрдістері Тексеру әдістері, Ø гинекологиялық патологиясы бар науқастардың мәселесін шешу, Ø акушериядағы деонтологияның артықшылығы; Ø акушерия және гинекологиядағы патологиялардың қазіргі кездегі алдын - алу шаралары мен емі; Ø

Гинекология саласындағы маманның этаптары мен үрдістері әйелдер кеңесінде тіркелген жүкті әйелдерді бақылау; Ø дені сау және гинекологиялық аурулары бар әйелдерді диспансеризациялау. Ø әйелдер кеңесінде және гинекологиялық стационарларда санитарлы эпидемиологиялық тәртіп сақтау ерекшеліктері. Ø реанимация, интенсивті терапия палатасының, операция бөлімінің құрал жабдықтарының жабдықталу ерекшеліктері; Ø Ø

Гинекология саласындағы маманның этаптары мен үрдістері Қыз балалардағы гинекологиялық аурулар. Ø гинекологиялық ауруларды оперативті емдеудегі негізгі әдістер; Ø жанұяны жоспарлау және қазіргі замандағы контрацепция; Ø Жыныс жолдары арқылы берілетін аурулар, ЖИТС. Ø

Назар аударып тыңдағандарыңызға рахмет!